Around the grave in the rundown cemetery were a few of his former advertising colleagues from New York, who recalled his energy and originality and told his daughter, Nancy, what a pleasure it had been to work with him. There were also people who'd driven up from Starfish Beach, the residential retirement village at the Jersey Shore where he'd been living since Thanksgiving of 2001 – the elderly to whom only recently he'd been giving art classes. And there were his two sons, Randy and Lonny, middle-aged men from his turbulent first marriage, very much their mother's children, who as a consequence knew little of him that was praiseworthy and much that was beastly and who were present out of duty and nothing more. His older brother, Howie, and his sister-in-law were there, having flown in from California the night before, and there was one of his three ex-wives, the middle one, Nancy 's mother, Phoebe, a tall, very thin white-haired woman whose right arm hung limply at her side. When asked by Nancy if she wanted to say anything, Phoebe shyly shook her head but then went ahead to speak in a soft voice, her speech faintly slurred. ‘It's just so hard to believe. I keep thinking of him swimming the bay – that's all. I just keep seeing him swimming the bay.’ And then Nancy, who had made her father's funeral arrangements and placed the phone calls to those who'd showed up so that the mourners wouldn't consist of just her mother, herself, and his brother and sister-in-law. There was only one person whose presence hadn't to do with having been invited, a heavyset woman with a pleasant round face and dyed red hair who had simply appeared at the cemetery and introduced herself as Maureen, the private duty nurse who had looked after him following his heart surgery years back. Howie remembered her and went up to kiss her cheek.

© Penguin Random House Company / Vintage, 2007

Na een aantal kwalen en operaties overlijdt hij dan toch nog vrij plotseling in het ziekenhuis: een hartstilstand. Zeventig jaar oud, drie kinderen en drie echtgenotes verder, meerdere verhoudingen en veel vriendschappen, veel overleden familieleden en vrienden.
Aan het graf staan zijn dierbaren: zijn geliefde dochter Nancy, zijn liefdevolle broer Howie, zijn grote liefde (en tweede ex-vrouw), Phoebe. En dan zijn er nog zijn twee zoons, zijn schoonzuster en een verpleegster van lang geleden, Maureen.
Hij herinnert zich zijn jeugd in Elizabeth, New Jersey. Zijn vader, de juwelier, die hem zakgeld liet verdienen door hem juwelen te laten wegbrengen naar het postkantoor. Zijn moeder die hem bijstond bij de paar operaties in het ziekenhuis. Zijn grote broer Howie met wie hij alles deed en deelde: sporten, zwemmen, spelen.
En dan later die huwelijken en dat huwelijksbedrog. De joodse, maar saaie Cecilia, de protestantse, maar liefhebbende Phoebe, de hartstochtelijke, maar inhoudsloze Merete. En zijn verbitterde zoons en die immer liefhebbende dochter.
En dan was er ook nog dat werk en de reizen: de mooie secretaresses en de nog mooiere fotomodellen.
Later, eenzaam, ongetrouwd en ziekelijk, mag hij zijn leven overdenken in zijn appartement aan de Atlantische kust: tamelijk dicht bij zijn dochter Nancy in New York, ver van zijn broer Howie in L.A. en hij kan de balans opmaken: was het dit allemaal waard?

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Philip Roth

Jaar van uitgave:

2006

Aantal pagina's:

182

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1930-2000

Plaats van handeling:

USA, New Jersey (de stad Elizabeth) en New York City

Bijzonderheden:

Een korte roman zonder hoofdstukken (maar wel met witregels)
De titel van de roman, ‘Everyman’, suggereert het middeleeuwse – oorspronkelijk Nederlandse – toneelstuk ‘Elckerlyc’ (in het Engels ‘Everyman’ geheten). Dat werk gaat ook over de vergankelijkheid van het leven en over datgene wat zo’n leven heeft opgebracht. Maar terwijl bij ‘Elckerlyc’ de boodschap juist een christelijke is, is het dat bij ‘Everyman’ zeker niet.
In het Nederlands heet het boek ‘Alleman’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Everyman’ gaat over ouder worden, ziek zijn en sterven. Niet echt vrolijke thema’s. Maar de manier waarop Roth daarover schijft is dan wel weer boeiend: een man probeert in het reine te komen met zijn gedeeltelijk mislukte leven (volgens hemzelf dan), terwijl wij als lezer weten dat de man al dood is (dat werd namelijk al op de eerste pagina verteld).

WAT MOET JE WETEN?

‘Everyman’ is een verhaal over een man uit een joods gezin. Dat jodendom speelt zeker een rol, hoewel het geloof dat niet doet. De periode die beschreven wordt is van ongeveer 1930 tot ongeveer 2000: jaren met twee wereldoorlogen, de wederopbouw, de bloei van economie en kunst, de vrijere moraal ten aanzien van huwelijk en seksuele zaken.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Everyman’ zijn regelmatig lastig. Vooral wanneer het gaat over medische zaken. En dat gaat het vaak: de hoofdpersoon wordt regelmatig geopereerd, verdoofd, gedotterd, omgeleid, geanestheseerd, bijgebracht en gereanimeerd.
De alinea’s zijn niet lang, maar er zijn geen hoofdstukken en vrijwel geen dialogen – wat het lezen niet gemakkelijker maakt.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘Everyman’ is een verhaal over ouder worden en doodgaan. Er wordt veel geleden en verpleegd; het is de wereld van een bejaarde westerse man (lees: Amerikaan). Dat zorgt soms voor een minder toegankelijke taal.
Het ietwat saaie onderwerp wordt op een boeiende manier verteld door een vaardige schrijver.
Maar wat de roman extra lastig maakt, is dat er geen hoofdstukken in het boek staan. Het is weliswaar een korte roman, maar erg overzichtelijk is hij niet door het gebrek aan hoofdstukken. Zo nu en dan zijn er wel witregels.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Everyman’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Philip Roth is een begenadigde schrijver. Zijn onderwerpen liggen vaak dicht bij hemzelf: een kind van joodse ouders, niet-gelovig, een inwoner van Newark of een andere stad in New Jersey, de strijd tegen ouder worden en de onvermijdelijke aftakeling, de fascinatie voor mooie, jonge vrouwen. Ondanks het gemis aan spectaculaire gebeurtenissen of dramatische wendingen weet Roth ook van ‘Everyman’ een boeiend verhaal te maken, dat iedere (oudere) lezer zal willen uitlezen.

Actie:

De bescheiden roman ‘Everyman’ beschrijft een verhaal met weinig actie. We volgen als lezer het leven van een zeventigjarige man die op de eerste bladzijde van het boek al overleden is. Toch zorgt het gebrek aan actie en de zekerheid van de dood van de hoofdpersoon niet voor enige saaiheid: Roth weet de hoofdpersoon en de mensen om hem heen op een boeiende manier tot leven te brengen.

Tijd:

‘Everyman’ speelt zich af in de jaren dertig van de vorige eeuw tot ongeveer 2000. Er zijn verwijzingen naar een eerdere tijd, toen de vader en grootvader van de hoofdpersoon leefden en hun winkels begonnen (of de joodse begraafplaats lieten aanleggen). Het verhaal leest als veel flashbacks achter elkaar.

Plaats:

De plaats waar ‘Everyman’ voornamelijk is gesitueerd, is de stad Elizabeth in de Amerikaanse staat New Jersey. Delen van het verhaal vinden plaats in een andere stad in die staat (Union City of Newark) of in New York City.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Everyman’: hoe verliep het leven van de hoofdpersoon? Waar ging het goed, waar was het minder, welke andere keuzen had de hoofdpersoon kunnen (moeten) maken?

Verteller:

De roman ‘Everyman’ heeft een auctoriale verteller. Deze vertelt het verhaal vanuit het perspectief van de hoofdpersoon, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar beeld omdat de handelingen van de hoofdpersoon vaak worden vergoelijkt terwijl die van andere karakters worden bekritiseerd. De verteller vertelt vanuit een uniek gezichtspunt: de hoofdpersoon – wiens leven wordt verteld – is immers al dood wanneer het verhaal verteld wordt.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Everyman’ zijn:
• De niet bij name genoemde hoofdpersoon – zijn persoon staat eigenlijk voor iedereen: ‘Everyman’. Hij werkte voor een advertentiebureau en hij ging na zijn pensionering schilderen. Hij is al overleden als het verhaal begint;
• Howie: de zeven jaar oudere broer van de hoofdpersoon. Hij is afgestudeerd en heeft een zeer succesvolle baan in Californië.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Everyman’ zijn eigenlijk allemaal bloedverwanten of aangetrouwden van de hoofdpersoon:
• De vader: een ijverige juwelenslijper en –verkoper, dol op zijn zoons;
• De moeder: een lieve vrouw die haar zoon liefdevol verzorgt, met name tijdens zijn ziekte;
• Cecilia: de eerste echtgenote. Hij trouwde haar om te doen wat zijn ouders wilden;
• Randy: de oudste zoon;
• Lonny: de jongste zoon;
• Phoebe Lambert: de tweede echtgenote. Ooit de grote liefde van de hoofdpersoon;
• Nancy: de dochter uit het tweede huwelijk;
• Maureen Mrazek: een verpleegster en ooit minnares van de hoofdpersoon;
• Merete Jespersen: de derde echtgenote.

Website:

http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=5390578

Film:

De roman ‘Everyman’ is niet verfilmd.

Overig:

De roman ‘Everyman’ is een verhaal over ouder worden en over doodgaan. Niet echt een onderwerp voor jongere lezers, maar oudere lezers zal het onderwerp zeker aanspreken. De manier waarop Philip Roth dit verhaal heeft geconstrueerd is uniek te noemen. Het verhaal dat verteld wordt vanuit het perspectief van de overleden hoofdpersoon is zeer origineel.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Philip Roth.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Death of a Salesman van Arthur Miller
• The Tenants van Bernard Malamud
• Summertime van J.M. Coetzee

Citaat:

He decorated the shop with a few silver-plated pieces to make it attractive – tea sets, trays, chafing dishes, candlesticks that he sold dirt cheap – and at Christmastime he always had a snow scene with Santa at the window, but the stroke of genius was to call the business not by his name but rather ‘Everyman’s Jewelry Store’, which was how it was known throughout Union City to the swarms of ordinary people who were his faithful customers until he sold his inventory to the wholesaler and retired at the age of seventy-three. (pp.56-57)

Vragen over het boek:

1. Wat vind je van de manier waarop het levensverhaal van de hoofdpersoon wordt verteld? Geef voorbeelden uit de tekst om je antwoord duidelijk te maken.
2. Wat is het verschil tussen de eerste, de tweede en de derde echtgenote van de hoofdpersoon?
3. Wat maakt de relatie tussen de hoofdpersoon en zijn bejaarde cursiste en het joggende meisje aan de Atlantische kust pijnlijk duidelijk?
4. Beschrijf het karakter van Howie, de broer van de hoofdpersoon. Waarom bekoelt de relatie tussen de twee broers?