‘I’m going to get that bloody bastard if I die in the attempt.’ Lieutenant Grey was glad that at last he had spoken aloud what had so long been twisting his guts into a knot. The venom in Grey’s voice snapped Sergeant Masters out of his reverie. He had been thinking about a bottle of ice-old Australian beer and a steak with a fried egg on top and his home in Sydney and his wife and the breasts and smell of her. He didn’t bother to follow the lieutenant’s gaze out the window. He knew who it had to be among the half-naked men walking the dirt path which skirted the barbed fence. But he was surprised at Grey’s outburst. Usually the Provost Marshal of Changi was as tight-lipped and unapproachable as any Englishman.
’Save your strength, Lieutenant,’ Masters said wearily, ‘the Japs’ll fix him soon enough.’
‘Bugger the Japs,’ Grey said. ‘I want to catch him. I want him in this jail. And when I’ve done with him – I want him in Utram Road Jail.’ Masters looked up aghast. ‘Utram Road?’
‘Certainly.’
‘My oath, I can understand you wanting to get him,’ Masters said, ‘but, well, I wouldn’t wish that on anyone.’
‘That’s where he belongs. And that’s where I’m going to put him. Because he’s a thief, a liar, a cheat and a bloodsucker. A bloody vampire who feeds on the rest of us.’

© Hodder & Stoughton / Coronet, 1962

De Tweede Wereldoorlog loopt ten einde; het is 1945. Maar in het POW (Prisoner-of-War) kamp Changi is daar helaas weinig van te merken: er is aan alles gebrek.
De Britse piloot Peter Marlowe zit al sinds 1942 gevangen. Hij heeft zich ondanks alle ontberingen in leven kunnen houden, terwijl hij zijn waardigheid nooit is kwijtgeraakt: hij heeft goede contacten met de inwoners van de stad Singapore (hij spreekt hun taal ook), hij kan redelijk met de Japanse bewakers opschieten.
Een Amerikaanse korporaal doet het ook prima in het kamp. Men noemt hem de King: alles wat iemand nodig heeft kan hij – tegen betaling uiteraard – krijgen. Hij levert voedsel, medicijnen, schoenen, een uitstapje buiten het kamp als het moet. De King knoopt nauwe banden aan met Peter; iemand die de lokale taal zo goed spreekt is zeer bruikbaar voor een zwarthandelaar.
De Britse officier Robin Grey ziet de macht van de King met lede ogen aan. Hij is de Provost Marshal van het kamp; een soort tussenpersoon bij de gevangenen en de Japanse kampbewaking. De functie zou hem de machtigste man van het kamp moeten maken. Maar de werkelijke macht is in handen van de King: een zwarthandelaar, een sjacheraar, een Amerikaan bovendien.
Terwijl buiten de oorlog op zijn einde loopt, lopen binnen de spanningen op. Gevangenen fokken ratten om aan voedsel te kunnen komen, officieren en soldaten verliezen hun stand- en klassenverschillen. Ratten in grote en kleine kooien vechten om de heerschappij. En één van hen hoopt als rattenkoning te overleven …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

James Clavell

Jaar van uitgave:

1962

Aantal pagina's:

397

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1940-1945

Plaats van handeling:

Azië, Singapore, het krijgsgevangenenkamp Changi

Bijzonderheden:

Een oorlogsverhaal in vier delen en in 26 hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘Koning Rat’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Voor de liefhebbers van boeken over de Tweede Wereldoorlog is ‘King Rat’ een goede keuze. Clavell schreef over plaatsen die hij goed kende en gebeurtenissen die hij zelf had meegemaakt: hij was lang een krijgsgevangene in Changi Prison in Singapore. Clavell zat ook gevangen op het (toenmalige Nederlands-Indische) eiland Java. Changi Prison was overigens een kamp waar de gevangenen door de Japanners redelijk goed werden behandeld; er stierven ‘slechts‘ 850 van de 87.000 gevangenen …

WAT MOET JE WETEN?

De roman ‘King Rat’ is de eerste roman die Clavell over Azië schreef. Er zouden nog vijf romans volgen die samen de ‘Asian Saga’ worden genoemd. De romans zijn afzonderlijk te lezen: ze gaan over andere tijden, andere karakters en vaak ook over andere landen.
Eén van de hoofdpersonen van de roman, Peter Marlowe, is gebaseerd op de auteur Clavell zelf.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘King Rat’ zijn nergens echt moeilijk. Misschien is het tempo zo nu en dan iets te langzaam voor de moderne lezer. Clavell legt veel uit en hij is vrij scheutig met woorden. Het boek heeft veel overzichtelijke hoofdstukken. De alinea’s zijn van een gemiddelde lengte en er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal in ‘King Rat’ is goed te begrijpen. De gevangenen nemen geen blad voor de mond; uit hun taalgebruik is vaak duidelijk of ze uit de hogere of lagere klassen afkomstig zijn.
Het verhaal is boeiend en spannend, ondanks het feit dat de roman zich vrijwel geheel op één plaats – het gevangenenkamp – afspeelt. Het verhaal gaat met name over onderlinge verhoudingen. Verhoudingen die danig verstoord worden door een permanent gebrek aan voedsel en vrijheid en wat al niet. De ontberingen die hieruit voortkomen make pijnlijk duidelijk wie de goede en slechte mensen zijn: klassenverschillen en militaire rangen zijn niet langer bepalend.
Op basis van deze eigenschappen is ‘King Rat’ een boek met een literair niveau C 4a en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

De roman ‘King Rat’ is gebaseerd op de ervaringen van de ex-krijgsgevangene James Clavell. Uiteraard beschrijft hij wat hij zelf ooit meemaakte. Maar de roman is meer dan dat: het is een nauwkeurige ontleding van karakters. De ware karakters van de gevangenen komen boven wanneer ze aan alles gebrek hebben.

Actie:

‘King Rat’ is een verhaal met veel actie. De gevangenen proberen van alles om in leven te blijven. Ze kunnen in feite geen kant op (hoewel een enkeling zich wel buiten het kamp kan begeven), ze zitten op elkaars lip, maar de actie is er niet minder om. De mannen in het kamp gedragen zich als een grote groep ratten in een te kleine ruimte: er is vrijwel geen eten voor heel veel mensen, de sterksten overleven, en zoals in een rattenkolonie is er ook hier een rattenkoning.

Tijd:

De roman ‘King Rat’ speelt zich af in het jaar 1945. Het is het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog. De Japanners zijn aan de verliezende hand in Azië, er is tekort aan van alles en nog wat. Met name de krijgsgevangenen in kampen als Changi Camp in Singapore hebben het zwaar te verduren.

Plaats:

De setting van ‘King Rat’ is het krijgsgevangenenkamp Changi in de Zuid-Aziatische stad Singapore. Het kamp heeft werkelijk bestaan. Het was één van de ‘betere’ kampen; er gingen naar verhouding maar weinig gevangenen dood (in tegenstelling tot de kampen langs de Birma-spoorlijn). Maar de Japanners waren genadeloze bewakers en wrede overheersers. James Clavell kon het weten: hij zat als Britse militair tijdens de Tweede Wereldoorlog in Changi Camp gevangen.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘King Rat’: hoe kunnen de gevangenen overleven in zo’n akelige omgeving, waar aan alles een tekort is?

Verteller:

De roman ‘King Rat’ heeft een auctoriale verteller. Deze vertelt het verhaal over de gevangenen van Changi Camp vooral vanuit het perspectief van de Britse piloot Peter Marlowe. Marlowe is niet de belangrijkste persoon; dat is de Amerikaan ‘The King’, een sjacheraar en sjoemelaar die als zwart-handelaar probeert te overleven.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘King Rat’ zijn:
• Peter Marlowe: een jonge Britse Royal Air Force luitenant en piloot. Sinds 1942 zit hij al gevangen als POW in Changi. Clavell had zichzelf voor ogen toen hij Marlowe schiep;
• ‘The King”: een Amerikaanse korporaal. Hij is zwarthandelaar in het kamp Changi. Hij was dienstplichtig militair (en dus geen beroepsmilitair) en ook in het burgerleven in de USA was hij niet echt een belangrijk man. Ondanks dat gebrek aan autoriteit weet hij zich in het kamp op te werken tot één van de belangrijkste bewoners van het kamp, met name door zijn talenten als handelaar;
• Robin Grey: een Britse officier. Hij is de ‘Provost Marshal’ van het kamp; hij is door de Japanners aangesteld als een soort leider van de gevangenen. Dit maakt hem niet tot een verrader, maar zo nu en dan wordt hij wel met de nodige achterdocht door de andere gevangenen bekeken. Hij heeft het gemunt op The King, omdat deze zich aan elk gezag – en met name aan dat van Grey – lijkt te onttrekken.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘King Rat’ zijn:
• Colonel Brant, Major Barry, Captain Spence, Dave Daven, Byron Jones III, Miller, Sergeant Masters, Lieutenant-Colonel Sellars, Colonel Larkin, Dr Kennedy, Captain Carstairs, Colonel Smedly-Taylor, Colonel Samson, Colonel Foster, Captain Hawkins en veel andere geallieerde officieren;
• Tinker Bell, Tex, Max, Sean, Frank Parrish, Private Gurble, Corporal Townsend, Mac en veel andere geallieerde soldaten;
• Japanse bewakers en officieren van het Japanse legers, zoals General Shima, Captain Yoshima;
• Inwoners van Singapore, zoals Sutra en Cheng San.

 

Website:

https://carlbakerstone.wordpress.com/2011/07/05/review-of-james-clavells-king-rat/

Film:

De roman ‘King Rat’ is in 1965 verfilmd.

Overig:

De roman ‘King Rat’ was de eerste roman uit de ‘Asian Saga’ van James Clavell. De boeken hebben weinig met elkaar te maken, behalve dan dat ze zich allemaal in Azië afspelen. Een heel enkele keer wordt er in een roman uit de saga gerefereerd aan een karakter uit een ander boek uit de serie. Zo komen de karakters Peter Marlowe en Robin Grey ook voor in de roman ‘Noble House’.
De romans zijn allemaal los te lezen, omdat ze over andere landen, andere plaatsen, andere tijden en andere karakters gaan.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over James Clavell.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Fair Stood the Wind for France van H.E. Bates
• A Town like Alice van Nevil Shute
• Empire of the Sun van J.G. Ballard

Citaat:

From the safety of his bed, the King watched Peter Marlowe go. Then he focused on Grey, the enemy, erect and malevolent in the growing light.
Skeletal thin, ragged pair of pants, crude native clogs, no shirt, his armband, his threadbare Tank beret. A ray of sunlight burned the tank emblem in the beret, converting it from nothing into molten gold.
How much do you know, you Grey, you son of a bitch? The King asked himself. (p.209)

Vragen over het boek:

1. Waarom is het belangrijk voor het verhaal dat het zich afspeelt in 1945?
2. Hoe gaat Clavell om met de verschillen tussen de officieren en de soldaten in het kamp?
3. Wat maakt The King vaak tot een innemende figuur?
4. Welke verschillen zijn er volgens jou tussen een verhaal over een gevangenenkamp in Azië en in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog? Baseer je antwoord op deze roman.