The Titans were gone. They had clashed their last. Sir Edward Feathers, affectionately known as Old Filth (Failed in London, Try Hong Kong) and Sir Terence Veneering, the two greatest exponents of English and International Law in the engineering and construction industry and the current experts upon the Ethics of Pollution, were dead. Their well-worn armour had fallen from them with barely a clatter and the quiet Dorset village to which they had retired within a very few years of each other (accidentally, for they had hated each other for over fifty years) mourned their passing and wondered who would be distinguished enough to buy their houses.
How they had hated! For over half a century they had been fetching up all over the world eye-ball to eye-ball, Hector and Achilles, usually on battlefields far from home, championing or rubbishing, depending on the client, great broken bridges, mouldering reservoirs, wild crumbling new roads across mountain ranges, sewage-works, wind farms, ocean barrages and the leaking swimming pools of moguls. That they had in old age finished up by buying houses next door to each other in a village where there was absolutely nothing to do must have been the result of something the lolling gods had set up one drab day on Olympus to give the legal world a laugh.

© Little, Brown, 2013

Na de dood van haar buren – en oude vrienden – Edward Feathers en Terry Veneering blijft Duclie achter in haar grote landhuis. De zonderlinge rechters waren antisociale wezens, maar nu ze overleden zijn, mist Dulcie ze toch wel. Gelukkig is hun beider kennis Fiscal-Smith altijd bereid om voor onbepaalde tijd langs te komen. Dulcie vindt het maar niks.
En terwijl Dulcie en Fiscal-Smith kibbelen over van alles en nog wat en terwijl Dulcie zich ergert aan haar norse dochter Susan, gaan de gedachten van iedereen terug naar oude tijden.
Tijden waarin de Britten nog de wereld bestuurden – ook juridisch: zowel in Londen, als in Hong Kong, Malta, of andere koloniën in Azië en Afrika. Die bestuurders waren soms gefortuneerde Britten, zoals Edward. Maar soms waren het ook briljante, charmante, maar arme studenten, zoals Veneering. Of gewone, saaie, hardwerkende juristen, zoals Fiscal-Smith.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Jane Gardam

Jaar van uitgave:

2013

Aantal pagina's:

239

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1920-2000

Plaats van handeling:

Meerdere: UK (Dorset, Yorkshire, Londen), China (Hong Kong), Malta

Bijzonderheden:

Een roman in 3 delen. Het laatste deel van de ‘Old Filth’-trilogie.
In het Nederlands heet het boek ‘Laatste vrienden’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Last Friends’ is het laatste deel van de trilogie ‘Old Filth’ over de rechters Edward Feathers en Terry Veneering. Maar het gaat ook over hun echtgenoten Betty en Elsie en hun zoon Harry. En bovenal leer je over de laatste jaren van die gefortuneerde expats die – soms tegen hun zin – in Engeland zijn teruggekeerd om daar hun laatste levensjaren te slijten.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Last Friends’ moet je beseffen dat dit een verhaal over een verloren tijdperk is: het Groot-Brittannië dat ‘ruled the waves’ – een rijk en beschaafd land dat de scepter zwaaide in landen als China en Malta (om maar een paar te noemen).
Dit is het laatste deel van een trilogie. Het eerste deel heet Old Filth, het tweede deel The Man in the Wooden Hat.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Last Friends’ zijn niet echt moeilijk, maar de taal ademt wel de sfeer van het Britse Groot-Brittannië – het deftige en machtige rijk van vóór de Tweede Wereldoorlog. Dat is te merken aan de taal.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn over het algemeen kort. Dat zijn de vaak grappige dialogen en beschrijvingen ook.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘Last Friends’ goed te volgen, maar je met de Engelse taal wel goed beheersen.
Het verhaal is mooi: nooit spectaculair of spannend maar altijd zeer boeiend. Als lezer heb je – vooral na het lezen van de vorige delen Old Filth en The Man in the Wooden Hat – nu de laatste puzzelstukjes voor het complete verhaal van de rivalen Feathers en Veneering.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Last Friends’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

‘Last Friends’ is prachtig geschreven. Er lijkt heel weinig te gebeuren, maar dat is slechts schijn. Dit verhaal beschrijft de levens van de drie rivalen/geliefden Edward, Terry en Betty – en dan vooral vanuit de perspectieven van hun oude kennissen/vrienden Dulcie Pastry en Fred Fiscal-Smith.
Aan de hand van lange flashbacks (in de vorm van hoofdstukken) komen we veel te weten over het leven van Terry Veneering: een intrigant en charmeur – maar ook een man met een traumatische jeugd.

Actie:

De roman ‘Last Friends’ is een verhaal met weinig actie. Toch mis je dat als lezer niet: er zit een enorme onderhuidse spanning in het verhaal. Je vraagt je telkens af wat er in het verleden van Terry gebeurd is, hoe zijn relaties zich hebben ontwikkeld en hoe hij carrière heeft gemaakt (in Azië of in Groot-Brittannië).

Tijd:

‘Last Friends’ speelt zich af in de jaren 1920-2000. Terry groeit op in een arm gezin in een stadje in Yorkshire waar zijn moeder kolenhandelaar is en zijn Russische vader aan bed gekluisterd ligt vanwege een zwaar ongeluk. Terry’s intelligentie wordt ontdekt en meerdere volwassenen proberen hem een goede opleiding te geven. Zo belandt hij in Londen – en later in Hong Kong en in meerdere andere Britse koloniën.

Plaats:

De setting van ‘Last Friends’ is meerdere plaatsen: oude Britse koloniën en gebiedsdelen (Hong Kong, Malta) en het platteland van Dorset (‘The Donheads’) en Yorkshire. Een aantal scenes speelt in Hong Kong, de stad waar Edward en Terry lange tijd werkten.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Last Friends’: op welke manier is het leven van Terry verlopen en hoe heeft hij zich in dit leven kunnen handhaven?

Verteller:

De roman ‘Last Friends’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Last Friends’ zijn:
• Sir Terence (Terry) Veneering: een oud-collega van Old Filth, ook een advocaat en later rechter. Die twee kennen elkaar uit Hong Kong – en eigenlijk konden ze elkaar niet uitstaan;
• Sir Edward Feathers (‘Filth’, ‘Old Filth’, ‘The Judge’, ‘Fevvers’, ‘Master of the Inner Temple’, ‘Teddy’): een Britse advocaat en rechter die jarenlang in Hong Kong werkte. Zijn meest gebruikelijke bijnaam is ‘Filth’; het is een woordspeling over mensen die in Groot-Brittannië geen carrière konden maken, maar wellicht in de Britse koloniën wel: ‘Failed In London Try Hong Kong’. Edward groeide voor een groot deel op zonder ouders in het – voor hem – onbekende Groot-Brittannië: hij was een zogenaamde ‘Raj Orphan’;
• Betty Feathers: de echtgenote van Old Filth. Als het verhaal begint is zij een paar jaar eerder overleden. Betty was tijdens haar leven een gerespecteerde dame die ook tijdens de Tweede Wereldoorlog haar ‘mannetje’ stond;
• Dulcie Pastry: de oude buurvrouw van Edward en Veneering. Zij is de weduwe van Sir William Pastry. Ze was nooit al te slim, maar de laatste tijd wordt ze ook behoorlijk vergeetachtig.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Last Friends’ zijn:
In Dorset, Yorkshire en Londen:
• Fred Fiscal-Smith: een advocaat, een junior partner van Veneering. Fred Smith (zoals hij eigenlijk heet) groeide op in het dorp waar Veneering als jongetje woonde. Ook hij studeerde rechten, maar zijn carrière verliep rustiger en minder succesvol. Al zijn hele leven woont hij in het ouderlijk huis, ergens op het platteland van Yorkshire (ten minste, wanneer hij niet voor zijn werk naar Londen of naar Hong Kong moet);
• Susan: de dochter van Dulcie. Zijn woont in de USA, gescheiden van haar man. Nu brengt ze een paar weken door in het landhuis van haar moeder, samen met haar zoon;
• Herman: de 12-jarige zoon van Susan;
• Isobel Ingoldby: een vroegere vriendin van Edward;
• Anna: de buurvrouw van Dulcie;
• Henry: de buurman van Dulcie;
• Bobby Grampian: een oude vriend van Veneering;
• Augustus: een klerk bij de Chambers in Londen;
• Tom Apse: een junior advocaat bij Parable, Apse& Apse in Londen;
• Mrs Daisy Flagg: de secretaresse bij Parable, Apse & Apse;
• Olga en Faery: een ouderloze tweeling die Veneering in Liverpool ontmoet. Later gaan zij in Dorset wonen.
In Herringfleet, Teesside (vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog):
• Florrie Venetski (né Benson): de moeder van Terry Veneering. Een meisje dat al op haar zestiende trouwt met haar vriend. Florrie komt uit een arm gezin;
• Anton Venetski: de vader van Terry. Hij is een Rus uit (waarschijnlijk) Odessa die zwaargewond raakte als circusartiest tijdens een optreden in Herringfleet. Zijn verleden (en zijn huidige bron van inkomsten) blijft lang onbekend;
• Mr Harold Fondle, MA: het hoofd van een private school. Hij ziet veel potentie in de arbeidersjongen Terence;
• Mrs Veronica Fondle: de echtgenote van het hoofd der school;
• Peter Parable: een advocaat uit Herringfleet. Hij heeft een advocatenkantoor in Londen (een beetje obscuur allemaal) – hij zou graag Terry tot advocaat willen opleiden;
• Mr Smith: de hoofdonderwijzer van Terry, de vader van Fred (Fiscal-)Smith;
• ‘Sir’: de Headmaster van de preparatory school in Wales waar Edward (en later Veneering) naar toe gaat;
• Nurse (‘Bessy Bell’) Watkins: de vroedvrouw van Terry Veneering en Fred Smith;
• Michael Watkins: de achterneef van Nurse Watkins, een taxichauffeur in Herringfleet.

Website:

https://www.theguardian.com/books/2013/jun/08/last-friends-jane-gardam-review

Film:

De roman ‘Last Friends’ is niet verfilmd.

Overig:

De roman ‘Last Friends’ is het laatste deel van een drieluik. Deel I heet Old Filth, deel II kwam uit onder de titel The Man in the Wooden Hat.
In het Nederlands heet de roman ‘Laatste vrienden’ (logischerwijs).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Jane Gardam.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Pride and Prejudice van Jane Austen
• Daisy Miller van Henry James
• Girls in Their Married Bliss van Edna O’Brien

Citaat:

Sometimes, he thought, one should take a long, hard look at old friends. Like old clothes in a cupboard, there comes the moment to examine for moth. Perhaps throw them over and forget them. Yes. (p.89)

Vragen over het boek:

1. In welk opzicht is de titel ‘Old Friends’ goed gekozen?
2. Op welke momenten ontmoet Veneering zijn grote liefde?
3. Wat is de relatie tussen Fiscal-Smith en Veneering en tussen hem en Edward?
4. Waarom zijn de plaatsen waar de drie hoofdpersonen sterven belangrijk voor het verhaal?