Early one evening in September of 1974 a small twin-engine plane, silver and black, sailed down onto a secondary runway at São Paulo's Congonhas Airport, and slowing, turned aside and taxied to a hangar where a limousine stood waiting. Three men, one in white, transferred from the plane to the limousine, which drove from Congonhas toward the white skyscrapers of central São Paulo. Some twenty minutes later, on the Avenida Ipiranga, the limousine stopped in front of Sakai, a temple-like Japanese restaurant.
The three men came side by side into Sakai’s large red-lacquered foyer. Two of them, in dark suits, were bulky and aggressive-looking, one blond and the other black-haired. The third man, striding between them, was slimmer and older, in white from head to shoes except for a lemon-yellow necktie. He swung a fat tan briefcase in a white-gloved hand and whistled a melody, looking about with apparent pleasure.
A kimonoed checkroom girl dipped and smiled prettily, and given the hat of the man in white, tried for his briefcase. He moved from her reach, however, and addressed himself to a lean young Japanese coming at him in a smile and a tuxedo.
‘My name is Aspiazu,’ he announced in Portuguese harshened by a slight German accent.

© Michael Joseph Ltd / Pan, 1976

Yacob Liebermann is een nazi-jager. Hij heeft als enige van zijn joodse familie de Tweede Wereldoorlog overleefd en hij is vastbesloten om alle oorlogsmisdadigers die nog in leven zijn op te sporen en hen alsnog te laten berechten. Hij heeft al veel nazi’s opgejaagd en gevonden; die misdadigers heeft hij laten arresteren en daarna laten berechten, vaak in Israël. Liebermann heeft zijn kantoor in Wenen, de hoofdstad van Oostenrijk.
De jonge Amerikaan Barry Koehler uit Illinois wil Liebermann helpen. Hij is iets eigenaardigs op het spoor gekomen. Hij bevindt zich in São Paulo in Brazilië waar hij een gesprek tussen oud-nazi’s in een Japans restaurant heeft afgeluisterd. Daarvan heeft hij een opname gemaakt waaruit blijkt dat dr. Mengele, de beruchte naziarts uit Auschwitz, nog leeft. Mengele leidt een project waarbij 94 mannen zullen worden vermoord; het eigenaardige is dat al deze mannen 65-jarige ambtenaren zijn. Wanneer Koehler dit aan Liebermann wil vertellen, wordt hij tijdens het telefoongesprek met Liebermann vermoord.
Liebermann gaat op onderzoek uit en hij ontdekt al vrij snel iets eigenaardigs. De vader van Adolf Hitler was een ambtenaar, die op zijn vijfenzestigste overleed. Hij ontdekt ook, wanneer de eerste mannen zijn vermoord – in Duitsland, in Engeland, in de Verenigde Staten en in Frankrijk – dat de vermoorde mannen allemaal hetzelfde hebben gedaan: ze hebben, samen met hun vrouw, een adoptiekind uit Brazilië geadopteerd. Een kind dat er niet erg Zuid-Amerikaans uitziet: een hoogblond jongetje met blauwe ogen. Liebermann realiseert zich na een tijdje dat het vrijwel onmogelijke is gebeurd: de kamparts dr. Mengele heeft uit het DNA van Adolf Hitler 94 baby’s gekloond, die overal ter wereld zijn ondergebracht in de hoop dat er in ieder geval één kopie van Hitler zal opstaan om een nieuwe poging te ondernemen om de heerschappij over de wereld te krijgen.
Liebermann besluit om de 94 jongens allemaal op te zoeken …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Ira Levin

Jaar van uitgave:

1976

Aantal pagina's:

238

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1970-1975

Plaats van handeling:

Veel verschillende plaatsen: Brazilië, Oostenrijk, Duitsland, Engeland, USA

Bijzonderheden:

Een thriller in 8 hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De jongens uit Brazilië’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Voor de lezer die geïnteresseerd is in verhalen over de Tweede Wereldoorlog zou dit een interessant boek kunnen zijn. Maar je moet je wel kunnen verplaatsen in de denkwereld van Levin, die een origineel loopje met de werkelijkheid neemt. Wat dat betreft zal ‘The Boys from Brazil’ eerder lezers van fantasy of van science fiction aanspreken: ideeën over klonen zijn ondertussen wel vaker uitgewerkt, maar het is nog steeds een interessant fantasy-onderwerp.
Behalve een oorlogsverhaal en een science fiction-achtige vertelling is ‘The Boys from Brazil’ ook faction: Mengele heeft echt bestaan, evenals Liebermann (die overigens in werkelijkheid Simon Wiesenthal heette). Daarnaast is ‘The Boys from Brazil’ een heel knap geschreven thriller met zeer veel suspense.

WAT MOET JE WETEN?

Je zult meer genieten van het verhaal wanneer je iets weet over de Tweede Wereldoorlog. En met name over de nare filosofieën die aan verschillende onderdelen van deze oorlog ten grondslag lagen: het uitroeien van bepaalde bevolkingsgroepen, het experimenteren met mensen in laboratoria, het zich superieur voelen aan anderen. Daarnaast is het verstandig iets meer te weten te komen over de gedreven en succesvolle nazi-jager Simon Wiesenthal (1908-2005).

DE TAAL

De roman is goed te lezen voor een niveau C 4-lezer. Het verhaal wordt spannend verteld zonder dat er al te veel zijpaden over politieke of filosofische overdenkingen worden bewandeld. De alinea’s zijn redelijk kort, de hoofdstukken zijn overzichtelijk, het verhaal leest bijna als een film.
Het vocabulaire zou soms moeilijk kunnen zijn. Bepaalde situaties zijn toch drastisch veranderd sinds de komst van het Internet, de mobiele telefoon en andere technologische vernieuwingen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De thriller is zeer spannend geschreven en het verhaal leest als een film. Het boek is al wat ouder en wellicht ligt het tempo van moderne thrillers iets hoger. Maar wat ‘The Boys from Brazil’ naast het thrillerelement boeiend maakt, is het originele uitgangspunt: stel je voor dat je als overtuigde nazi een leider als Hitler had kunnen klonen, wat had je dan gedaan om zoiets tot een succes te maken?
De taal van de roman is toegankelijk, boeiend en nergens erg theoretisch.
Dat alles maakt ‘The Boys from Brazil’ tot een boek met een literair niveau C4a en een taalniveau B2.

Schrijfstijl:

Ira Levin is een schrijver die een verhaal zeer spannend weet te maken. Hij begint in medias res: een groep nazi’s heeft een duivels plan. Daarna wordt er een moord gepleegd. En vanaf dat moment gaat het verhaal in sneltreinvaart: er worden klonen ontdekt, er worden moorden gepleegd, Liebermann komt op het spoor van Mengele, ze dreigen elkaar te ontmoeten, enzovoort. Je blijft op het puntje van je stoel zitten om dit verhaal te kunnen uitlezen. Veel fragmenten en hoofdstukken eindigen met een cliffhanger. Zelfs het einde van het boek is een cliffhanger: was de beslissing van Liebermann een goede?

Actie:

Het boek zit boordevol actie. Het begint met een duivels plan en het vervolgt met een moord. De moord is de eerste in een reeks. Vanaf het moment dat je de setting en de intrige begrijpt (een naoorlogse bedreiging door nazi’s) en het thema doorhebt (het klonen van Hitler) ontspint zich een thriller die pas op de laatste pagina tot een zekere conclusie leidt (en zelfs dan blijven er nog veel vragen voor de toekomst over).

Tijd:

De roman speelt zich af na de Tweede Wereldoorlog. Hitler is dood, maar dr. Mengele en veel oud-nazi’s leven nog. Met name in Zuid-Amerika. Het jaar is 1974.
Er zijn flash forwards, bijvoorbeeld als een jongetje denkt aan zijn leven als toekomstige leider, en flashbacks (wanneer Liebermann en Mengele denken aan de oorlog).

Plaats:

De roman begint in São Paulo in Brazilië. Daarna gaan de scenes naar Wenen (Oostenrijk), Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten.

Verhaallijn:

Er is één grote verhaallijn: hoe slaagt Liebermann erin het duivelse plan van Mengele te verijdelen? Naast deze verhaallijn krijgt de lezer kleine verhalen te horen over Liebermann, over Mengele en over de gezinnen waarin de jongetjes wonen.

Verteller:

Het verhaal wordt verteld door een auctoriale verteller. De verteller beschrijft de acties op verschillende plekken tegelijkertijd, waardoor het beeld ontstaat van een film met telkens wisselende scenes.
Ira Levin wilde uiteraard een spannend verhaal schrijven en dat is zeker gelukt. Maar hij heeft ook doorgedacht over de perfide praktijken die het naziregime bezigde: de walgelijke experimenten die ze op mensen verrichtten en de meedogenloze manier waarop deze nazi’s met mensen omgingen. Verder maakt Levin duidelijk hoe het stugge en koppige doorzettingsvermogen van Liebermann/Wiesenthal leidde tot de ontmaskering van deze nazipraktijken.

Hoofdkarakters:

Er zijn twee hoofdkarakters:
• Yakow Liebermann: een fictioneel karakter, maar helemaal geïnspireerd op Simon Wiesenthal. Net als Wiesenthal is Liebermann een overlevende van de holocaust, een nazi-jager, die vanuit zijn kantoor in Wenen allerlei contacten onderhoudt met personen die hem kunnen helpen oud-nazi’s te vinden. Hij is meedogenloos voor oud-nazi’s, maar zo nu en dan komt de goedheid van zijn karakter duidelijk naar boven;
• Dr. Mengele: een historisch figuur. Hij was de arts in Auschwitz die experimenten uitvoerde op mensen (met gifgas, experimenten op tweelingen, enzovoort). Hij was één van de meest gehate en gevreesde (en gezochte) aanhangers van het nationaalsocialistische systeem van Hitler. Na de oorlog vluchtte hij naar Latijns Amerika, waar hij nooit gearresteerd werd, hoewel er veel op hem gejaagd werd. ‘Aspiazu’, de naam die hij in ‘The Boys from Brazil’ gebruikt in het Japanse restaurant, was één van zijn pseudoniemen.

Bijfiguren:

Het boek kent heel veel bijfiguren; de belangrijkste daarvan zijn:
• Een aantal medewerkers en handlangers van dr. Mengele in Zuid-Amerika (zoals Mundt, Hessen en Farnbach);
• De families waar de Zuid-Amerikaanse jongetjes opgroeien (zoals de Dörings en de Wheelocks);
• Barry Koehler: een Amerikaanse jongeman die Liebermann wil helpen bij zijn speurtochten;
• Nürnberger: de wetenschapper die Liebermann uitlegt wat klonen is;
• Gorin: een rabbi, met wie Liebermann vaak overlegt, maar die ook vaak een tegenstander van Liebermann blijkt te zijn;
• Bobby Wheelock: één van de jongens die Liebermann beter leert kennen.

Website:

http://pegasusbooks.com/books/the-boys-from-brazil-9781605981307-paperback

Film:

‘The Boys from Brazil’ werd verfilmd in 1976 (met hoofdrollen voor de toentertijd wereldberoemde acteurs Laurence Olivier, Gregory Peck en James Mason ).

Overig:

Zie ook de talloze andere boeken (en films) over klonen, zoals boeken van John Wyndham, Aldous Huxley, Dean Koontz, Stephen King en Kazuo Ishiguro.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ira Levin.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Brave New World van Aldous Huxley
• The Midwich Cuckoos van John Wyndham
• Marathon Man van William Goldman

Citaat:

'Mononuclear reproduction,’ he told Liebermann. ‘Dr. Mengele was apparently a good ten years ahead of the field. (p.159)

Vragen over het boek:

1. Is de roman een waarschuwing tegen totalitaire bewegingen zoals die van de nazi’s? Of heeft de schrijver meerdere waarschuwingen voor de lezer in zijn roman? Waaruit blijkt dat?
2. Hoe bouwt Levin de spanning op? Geef een voorbeeld aan de hand van een deel van het boek (bijvoorbeeld aan de hand van een hoofdstuk).
3. Analyseer een karakter uit de roman (en kies dan niet voor Liebermann of Mengele) en geef aan waarom dit karakter belangrijk is voor het verhaal.
4. Waarom is het laatste besluit van Liebermann heel riskant? Waarom zou de schrijver Liebermann op deze manier hebben laten reageren?