Fraulein Berg came to our school in the early days of 1944. They were dark days in Britain; World War II had been dragging on for more than three years and showed no sign of being brought speedily or decisively to an end. People were weary of shortages, the blackout, and being separated from their menfolk who were away fighting on the various fronts; they were weary of making do and being told not to grumble. And they were tired of the sound of air raid warnings; at least in London they must have been.
Belfast was quiet. Too quiet, said Sally: like a graveyard at two in the morning. She wouldn’t have minded a bit of fire fighting. Our enemies, the Germans, seemed to have forgotten about us in the north of Ireland, as far as air raids were concerned. We had had our share earlier on in the war, when they had been aiming for the shipyards. There were plenty of blitzed squares and jagged-edged buildings to testify to that, as well as boarded-up windows and cracked walls. Our ceilings looked like crazy paving and did till the day we sold the house because my mother couldn’t afford to have anything done about them. Sally’s father, who could, got a grant to sort his bomb damage. My mother always had plenty to say about Sally’s father, although she seemed to like him well enough.
‘He’s all right in his own way,’ she would say, meaning in spite of all the things about him that she disapproved of. He owned a butcher’s shop at the beginning of the war but did so well on the black market that by the end of it he owned a chain of shops and toured around them in a long black car to make sure he wasn’t being diddled.

© Hodder Children’s Books, 1999

Kate, Sally en Harriet zitten op de middelbare school in de vierde klas (‘the lower fourth’). Hun school is een protestantse meisjesschool; alle leerlingen zijn meiden en alle docenten – op één oude leraar na – zijn (vaak ongehuwde) vrouwen. Met Rooms-Katholieken willen de meiden en hun ouders niets te maken hebben; maar dat hebben ze ook meestal niet, omdat de katholieke mensen in andere wijken van de stad wonen.
Het verhaal speelt zich af in Noord-Ierland, in de grootste stad (en ook de hoofdstad) van dat deel van Groot-Brittannië: Belfast. De drie meiden zijn hartsvriendinnen, hoewel hun verschillen groot zijn: Sally komt uit een volks gezin (dat wel heel veel geld heeft verdiend aan de zwarthandel), Harriet woont in een deftig huis en heeft een vader die advocaat is; de hoofdpersoon van het verhaal, Kate, woont alleen bij haar moeder. Haar vader is overleden en veel geld is er niet. Toch kunnen de meiden heel goed met elkaar opschieten en het leven gaat zijn gewone gangetje.
Maar dan gebeurt er iets vreemds: op school komt een nieuwe lerares. En die lerares heet Fraulein Hildegarde Berg. En zij is Duits … Dat is vreemd: een Duitse dame in Belfast. De meiden vertrouwen het niet. Zou dit een Duitse spionne kunnen zijn? De meiden besluiten een dossier van Fraulein Berg aan te leggen en haar zo veel mogelijk te volgen.

ERK Niveau:

A2

Schrijver:

Joan Lingard

Jaar van uitgave:

1980

Aantal pagina's:

155

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1939-1945

Plaats van handeling:

GB, Northern Ireland, Belfast

Bijzonderheden:

Een jeugdroman in 12 hoofdstukken, voorafgegaan door een proloog en afgesloten door een epiloog

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Als je houdt van verhalen over de Tweede Wereldoorlog dan is ‘The File on Fraulein Berg’ waarschijnlijk een goede keuze voor jou. Wel is dit een boek wat niet echt over de oorlog gaat: de meiden over wie het in dit boek gaat hadden maar weinig echt last van die oorlog. In Noord-Ierland waren immers geen Duitse bezetters. Maar omdat de meiden kennismaken met een Duitse juffrouw (die hen op school Duits gaat geven) denken ze dat deze dame wel eens een spionne zou kunnen zijn. En vanaf dat moment doen de meiden van alles en nog wat om haar in de gaten te houden. Vooral onverstandige dingen.

WAT MOET JE WETEN?

De Tweede Wereldoorlog had wel invloed op Noord-Ierland, maar niet zo heel veel. Er waren in het begin van de oorlog een aantal bombardementen (op de havens en op de werven van de havenstad Belfast), maar al snel stopten die weer (toen de Duitsers het zwaarder kregen op het vasteland van Europa).
Wel hadden de mensen vaak te maken met tekorten: heel veel spullen waren slecht verkrijgbaar; ze waren vaak alleen maar ‘op de bon’ te krijgen. Mensen zoals Mr MacCabe deden hun best om via allerlei slimme handel veel geld te verdienen aan de oorlog. Daar gaat ‘The File on Fraulein Berg’ ook over.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The File on Fraulein Berg’ zijn soms wel eens moeilijk. Het verhaal is al wat ouder (1980) en soms merk je dat aan de manier waarop het verhaal verteld wordt. De alinea’s zijn soms lang. Het boek heeft 12 hoofdstukken. Er zijn veel dialogen, maar die zijn korter dan de beschrijvende alinea’s.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat de taal betreft is ‘The File on Fraulein Berg’ soms lastig. Dat komt door het al wat oudere verhaal, maar ook door de lange alinea’s.
Het verhaal is boeiend en soms grappig: de meiden uit het verhaal zijn best wel slim, maar ze hebben niet door dat niet alle Duitsers (tijdens de tweede Wereldoorlog) onbetrouwbaar zijn.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The File on Fraulein Berg’ een boek met een literair niveau B 3a en een taal-(ERK-)niveau A2.

Schrijfstijl:

De young adult novel ‘The File on Fraulein Berg’ is spannend geschreven. Als je de taal begrijpt dan is dit een mooi verhaal: drie meiden die tijdens de Tweede Wereldoorlog van alles en nog wat beleven en die denken dat de oorlog bij hen in de buurt komt.

Actie:

‘The File on Fraulein Berg’ is een verhaal met redelijk veel actie. Die actie bestaat vaak uit het bespioneren en achtervolgen van hun lerares Duits.

Tijd:

‘The File on Fraulein Berg’ speelt zich af in 1944, in één van de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog. Die oorlog had in de eerste jaren veel invloed op de Noord Ierse havenstad Belfast (de werven en de havens werden soms gebombardeerd), maar later lieten de Duitsers Noord-Ierland met rust (omdat ze veel te veel te vechten hadden in en om hun eigen land).
Het verhaal duurt ongeveer een schooljaar en het wordt chronologisch verteld. Er zijn een proloog en een epiloog waaruit duidelijk wordt hoe het later met de drie meiden en met hun lerares Duits is gegaan.

Plaats:

De plaats die in ‘The File on Fraulein Berg’ vooral wordt beschreven, is de Noord Ierse hoofdstad Belfast. Er is een keer een uitstapje naar de Ierse hoofdstad Dublin en het verhaal begint en eindigt in Londen, maar verder gebeurt alles in Belfast.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The File on Fraulein Berg’: zullen de meiden kunnen ontdekken wat hun lerares Duits met de nazi’s te maken heeft?

Verteller:

De roman ‘The File on Fraulein Berg’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. De verteller is één van de drie meiden. Ze vindt sommige meiden en veel jongens en veel docenten vaak maar stom, maar ze heeft niet echt door dat ze zelf ook niet altijd even slim is bij wat ze doet.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The File on Fraulein Berg’ zijn:
• Kathleen (‘Kate’) Carson: de hoofdpersoon (en de verteller) van het verhaal. Zij woont alleen thuis bij haar moeder, haar vader is een aantal jaren geleden overleden;
• Harriet Linton: de vriendin van Kate en Sally. Zij komt uit een nette en rijke familie;
• Sally MacCabe: de vriendin van Kate en Harriet. Haar ouders hebben veel geld, maar ze komen uit een gewoon gezin (haar vader is slager en zwarthandelaar);
• Fraulein (Hildegarde) Berg: een lerares Duits. Zij werkt als docente Duits aan een middelbare school in de Noord Ierse hoofdstad Belfast.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The File on Fraulein Berg’ zijn:
• Mrs Carson: de moeder van Kate. Zij is al een aantal jaren weduwe en ze verdient de kost voor haar en haar dochter met het naaien van kleren;
• Mrs Linton: de moeder van Harriet. Zij is een vrij deftige dame;
• Mr Charles Linton: de vader van Harriet. Hij is advocaat;
• Mr Dan MacCabe: de vader van Sally. Hij is slager, maar hij verdient tijdens de oorlog het meeste met illegale handel (hij is een zogenaamde ‘zwarthandelaar’) in thee, vlees en veel meer etenswaren;
• Mrs Millie MacCabe: de moeder van Sally: zij is een volkse vrouw, maar ze heeft het hart op de goede plaats;
• Mrs McCurdy: de eigenares van een kruidenierswinkel;
• Mrs Dyson: de eigenares van een snoepwinkel;
• Mr Boyd: de schoenmaker;
• Billy MacCabe: één van de vier broers van Sally;
• Danny Forbes: een vriend van Billy;
• Mr MacMahon: een kruidenier;
• Miss Thistlethwaite: de directrice van de middelbare meisjesschool;
• Mr McGuffie: de enige mannelijke docent van de meisjesschool;
• Auntie Nell: de tante van Sally.

Website:

http://literature.britishcouncil.org/joan-lingard

Film:

De roman ‘The File on Fraulein Berg’ is niet verfilmd.

Overig:

De jeugdroman ‘The File on Fraulein Berg’ is een boek over de Tweede Wereldoorlog. Maar dan niet een echt oorlogsverhaal – zoals je ze vaak wel kent – maar een verhaal over een oorlog die ver weg plaatsvindt.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Joan Lingard.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Carrie’s War van Nina Bawden
• The Kingdom by the Sea van Robert Westall
• The Boy in the Striped Pyjamas van John Boyne

Citaat:

‘Do you want to come in and look up the phone book?’
‘They’re not on the phone,’ said Sally.
‘No, I imagine they are not,’ said Fraulein Berg.
She released us.
We had been like flies caught in a spider’s web, we decided, as we waited in the bus queue at the City Hall. She had a strange power in her eyes. She might well have been trained to hypnotize people, Sally thought; that would be a useful trick for a spy to know. (p.93)

Vragen over het boek:

1. Welke fouten maken de drie meiden als ze Fraulein Berg verdenken van spionage?
2. Waarom is het belangrijk voor de roman dat dit verhaal zich afspeelt in Noord-Ierland (en niet bijvoorbeeld in Ierland of in Engeland)?
3. Welke ouders vind je aardiger, die van Sally of die van Harriet? Waarom vind je dat?
4. Hoe loopt het uiteindelijk af met de drie meiden en met Fraulein Berg?