In the first weeks of World War II, in the fall of 1939, a six-year-old boy from a large city in Eastern Europe was sent by his parents, like thousands of other children, to the shelter of a distant village.
A man traveling eastward agreed for a substantial payment to find temporary foster parents for the child. Having little choice, the parents entrusted the boy to him.
In sending their child away the parents believed that it was the best means of assuring his survival through the war. Because of the prewar anti-Nazi activities of the child’s father, they themselves had to go into hiding to avoid forced labor in Germany or imprisonment in a concentration camp. They wanted to save the child from these dangers and hoped they would eventually be reunited.
Events upset their plans, however. In the confusion of war and occupation, with continuous transfers of population, the parents lost contact with the man who had placed their child in the village. They had to face the possibility of never finding their son again.

© Houghton Mifflin / Pocket Books, 1966

Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, verwachten veel mensen in Oost-Europa dat er een hoop ellende op hen af zal komen. Dat denken ook de ouders van een zesjarig jongetje: hij heeft een donkere huid, hij heeft zwart haar en donkere ogen. Kortom: hij ziet er uitgesproken joods of zigeunerachtig uit. Daarom besluiten de ouders het jongetje onder te laten brengen bij een oude vrouw op het platteland.
Helaas gaat dat al heel snel mis: de vrouw overlijdt al een paar weken nadat het jongetje bij haar is komen wonen. De jongen wordt gedwongen om het huis te verlaten en te gaan zwerven, op zoek naar onderdak, naar voedsel en naar bescherming.
En vanaf dat moment is het leven voor het jongetje één grote nachtmerrie: hij zwerft van de ene sadistische molenaar naar de volgende gestoorde boer, hij wordt mishandeld in het ene dorp en weggejaagd uit het andere. En ondertussen ziet hij met zijn kinderogen wat de oorlog in dit achtergebleven deel van de wereld met de mensen doet …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Jerzy Kosinski

Jaar van uitgave:

1965

Aantal pagina's:

213

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1939-1945

Plaats van handeling:

Oost-Europa, (waarschijnlijk) Polen, het platteland

Bijzonderheden:

Een roman in 20 hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De geverfde vogel’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘The Painted Bird’ is een verhaal over een jongetje tijdens de Tweede Wereldoorlog in een Oost-Europees land. Het jongetje zwerft van dorp naar dorp en van huis naar huis om te overleven. Hij wordt als een hond behandeld, soms als een slaaf gebruikt. Hij maakt van alles en nog wat mee, nare gebeurtenissen die een kind nooit zou mogen meemaken. Als je een oorlogsverhaal over heldhaftige soldaten en stoere verzetsstrijders wilt lezen, moet je dit boek niet kiezen. ‘The Painted Bird’ is een keihard verhaal over ontberingen en geweld, over discriminatie en mishandeling.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het lezen van ‘The Painted Bird’ moet je een groot incasseringsvermogen hebben. Zelfs de meest doorgewinterde lezers van oorlogs– of horrorboeken zullen zich regelmatig afvragen wat de jongen nu weer voor vreselijks moet doormaken. Wat er allemaal gebeurt met het jongetje en waarvan dit ventje allemaal getuige is, tart alle beschrijvingen. Het is weliswaar een roman – fictie dus – maar we beseffen dat veel van dit soort zaken werkelijk gebeurd zouden kunnen zijn.
Dus nogmaals: als je niet tegen harde verhalen kunt, moet je deze roman niet lezen. Dit is een zeer gewelddadig en regelmatig gruwelijk verhaal.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Painted Bird’ zijn soms moeilijk. De hoofdpersoon is een jongetje, maar de taal is absoluut niet voor kinderen geschikt. Kosinski is een filosofische schrijver; dit is misschien zijn meest fictionele verhaal. Maar toch blijft het zo nu en dan een beschrijvend boek.
De alinea’s zijn van een normale lengte en er zijn redelijk veel hoofdstukken. Het verhaal heeft geen dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat de taal betreft is ‘The Painted Bird’ echt niet een moeilijk boek om te lezen. Het is zeker niet de taal van en voor een kind – ondanks de jonge hoofdpersoon – maar het verhaal blijft leesbaar.
Dat komt voor een groot deel door het verhaal. Het verhaal is zo aangrijpend en zo ontzagwekkend, dat je het wel moet uitlezen. Het is zeker niet een mooi verhaal: dit is een roman over de meest ellendige kanten van een oorlog, over gewelddadige karakters en onontwikkelde sadisten, over ziekelijke geesten en sadistische figuren, over absurde gebeurtenissen en bizarre situaties. De roman is een keiharde en schrijnende aanklacht tegen de oorlog en tegen de misstanden die door zo’n oorlog ontstaan.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Painted Bird’ een boek met een literair niveau C 5d en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

De roman ‘The Painted Bird’ is het eerste boek van Jerzy Kosinski. Het verhaal doet autobiografisch aan: ook Kosinski was tijdens de Tweede Wereldoorlog een kind dat rondzwierf over het Poolse platteland, net als de hoofdpersoon van de roman. Dan is het wonderbaarlijk dat er zo afstandelijke geschreven wordt over de gebeurtenissen: zowel wat er gebeurt met het jongetje als met de karakters om hem heen.
Kosinski is een heel plastische schrijver: hij beschrijft minutieus wat er met personen gebeurt in verschillende situaties: ogen worden uitgestoken en ratten vreten een man op. Daar moet je als lezer wel tegen kunnen …

Actie:

‘The Painted Bird’ zit boordevol actie. Het jongetje zwerft door een Oost-Europees land (een land dat op Oost-Polen lijkt). Vanaf het moment dat hij zijn ouders verlaten heeft, is dit verhaal een odyssee van een jongetje dat van dorp naar gehucht, van boerderij naar plaggenhut en van beschermer naar sadist gaat. De actie bestaat vooral uit de afschuwelijke gebeurtenissen die rondom het jongetje plaatsvinden. Een ernstige mishandeling van de jongen leidt tot een jarenlange stomheid; andere gebeurtenissen zorgen voor mishandeling en moord en doodslag.

Tijd:

De roman ‘The Painted Bird’ is een verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Als de oorlog in 1939 uitbreekt, besluiten de ouders van het jongetje dat hij – als donkerharig kind van stadse, intellectuele ouders – meer kans heeft te overleven op het platteland, begeleid door een goedbetaalde volwassene. Maar de volwassene laat hem al snel (ongewild) in de steek en de primitieve boerenbevolking ziet het donkerharige kereltje aan voor een joods kind of – al even erg – voor een zigeuner: redenen genoeg om hem te mishandelen, als slaaf uit te buiten of weg te sturen.
Het verhaal wordt chronologisch verteld en het duurt een aantal jaren. Als de oorlog in 1945 voorbij is, moet de jongen zijn ouders weer zien te vinden.

Plaats:

In ‘The Painted Bird’ worden geen plaatsen of landen genoemd. De – ook al naamloze – jongen komt uit een ‘large city in Eastern Europe’. We mogen veronderstellen – afgaand op de jeugd van Kosinski – dat de grote stad Warschau is en dat het platteland het Poolse platteland is, maar de schrijver laat eigenlijk alles in het ongewisse: dit verhaal had zich op meerdere plaatsen kunnen afspelen. Geweld, discriminatie, uitbuiting, mishandeling en moord: ze zijn helaas van alle tijden en alle plaatsen.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Painted Bird’: zal de jongen in staat zijn om deze vreselijke gebeurtenissen lichamelijk (en geestelijk) te overleven?

Verteller:

De roman ‘The Painted Bird’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. Het jongetje heeft – eigenlijk al die jaren – geen idee wat er met hem gebeurt. Het is natuurlijk ook onbegrijpelijk om als jongetje van zes door je ouders weggestuurd te worden uit je huis. De jongen begrijpt niet dat het voor zijn eigen bestwil is. En uiteindelijk is dat ook niet zo (maar dat weten de ouders niet …).
Heel het verhaal door hebben wij als lezer eerder dan de jongen in de gaten wat er staat te gebeuren, terwijl hij alles alleen maar ondergaat of op het laatste moment aan alles en iedereen probeert te ontsnappen. Dat maakt de roman verrassend en spannend, maar ook schokkend en frustrerend.

Hoofdkarakters:

Het hoofdkarakter in ‘The Painted Bird’ is:
• Een zesjarig, naamloos jongetje (wanneer het verhaal begint). Hij komt uit een grote stad (Warschau?). mensen wantrouwen hem vanwege zijn donkere uiterlijk. Hij spreekt anders dan de plattelanders; zijn accent is dat van een nette burger. Als de oorlog voorbij is, is de jongen twaalf jaar oud.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Painted Bird’ zijn:
• Marta: de pleegmoeder van het jongetje;
• Olga: een natuurgenezeres;
• ‘Jealous’: een molenaar. Hij werkt samen met zijn vrouw en met de molenaarsknecht;
• Lekh: een vogelvanger die het jongetje een tijdlang onderdak geeft;
• ‘Stupid’ Ludmilla: de vriendin van Lekh;
• Een timmerman en zijn vrouw;
• Een smid en zijn vrouw;
• Een naamloze priester;
• Garbos: een boer bij wie de jongen aan het werk gaat. Garbos heeft een bloeddorstige hond, Judas
• Makar, Anton (20) en Ewka (19): een boer, zijn zoon en zijn dochter;
• Anulka: een kruidenvrouw in een dorp;
• Labina: een weduwe die de jongen onderdak biedt;
• Gavrila en Mitka: Russische soldaten die de jongen helpen en hem allerlei dingen leren (onder andere over het communisme);
• Kinderen in het weeshuis (waaronder ‘The Silent One’);
• De ouders van de jongen.

Website:

https://www.enotes.com/topics/painted-bird 

Film:

De roman ‘The Painted Bird’ is in 2020 verfilmd.

Overig:

De roman ‘The Painted Bird’ lijkt een autobiografisch verhaal; de gebeurtenissen worden heel expliciet en objectief-afstandelijk verteld. Kosinski heeft altijd gezegd dat zijn roman pure fictie was. Wel is het duidelijk dat de oorlogservaringen van Jerzy Kosinski tijdens de Tweede Wereldoorlog een traumatische invloed op zijn verdere leven hebben gehad.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Jerzy Kosinski.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Steps van Jerzy Kosinski
• The Fixer van Bernard Malamud
• Everything Is Illuminated van Jonathan Safran Foer

Citaat:

I stayed awake at night worrying whether God would punish me too. Was it possible that God’s wrath was reserved only for people with black hair and eyes, who were called Gypsies? Why did my father, whom I still remembered well, have fair hair and blue eyes, while my mother was dark? What was the difference between a Gypsy and a Jew, since both were dusky and both were destined for the same end? Probably after the war only fair-haired, blue-eyed people would be left in the world. Then what would happen to children of blond people who might be born dark? (p. 110)

Vragen over het boek:

1. Waarom zou Kosinski zijn karakters (zoals de jonge naamloze hoofdpersoon) en de plaatsen (zoals het ‘Oost-Europese’ platteland) zo anoniem hebben gehouden?
2. Denk je dat de hoofdpersoon een zigeunerjongen of een joodse jongen is (of is hij geen van beiden)? Welke bewijzen vind je voor je antwoord in de roman?
3. Soms vinden critici en lezers geweld in romans (of in films) functioneel. Wat vind jij van het geweld in deze roman: is het functioneel of niet? Waarom vind je dat?
4. Heeft de roman een ‘happy end’? Waarom vind je dat?