The boys, as they talked to the girls from Marcia Blaine School, stood on the far side of their bicycles holding the handlebars, which established a protective fence of bicycle between the sexes, and the impression that at any moment the boys were likely to be away.
The girls could not take off their panama hats because this was not far from the school gates and hatlessness was an offence. Certain departures from the proper set of the hat on the head were overlooked in the case of fourth-form girls and upwards so long as nobody wore their hat at an angle. But there were other subtle variants from the ordinary rule of wearing the brim turned up at the back and down at the front. The five girls, standing very close to each other because of the boys, wore their hats each with a definite difference.
These girls formed the Brodie set. That was what they had been called even before the headmistress had given them the name, in scorn, when they had moved from the Junior to the Senior school at the age of twelve. At that time they had been immediately recognisable as Miss Brodie's pupils, being vastly informed on a lot of subjects irrelevant to the authorised curriculum, as the headmistress said, and useless to the school as a school. These girls were discovered to have heard of the Buchmanites and Mussolini, the Italian Renaissance painters, the advantages to the skin of cleansing cream and witch-hazel over honest soap and water, and the word 'menarche'; the interior decoration of the London house of the author of Winnie the Pooh had been described to them, as had the love lives of Charlotte Brontë and of Miss Brodie herself. They were aware of the existence of Einstein and the arguments of those who considered the Bible to be untrue. They knew the rudiments of astrology but not the date of the Battle of Flodden or the capital of Finland. All of the Brodie set, save one, counted on its fingers, as had Miss Brodie, with accurate results more or less.

© Penguin Random House Company, 1965.

Het zijn de dertiger jaren van de twintigste eeuw. Zes meiden van tien jaar oud zijn heel speciaal volgens hun onderwijzeres, Miss Jean Brodie. Die worden dan ook door haar heel speciaal behandeld: ze mogen met haar mee naar haar huis, naar musea, naar de stad, ze horen van alles en nog wat van hun onderwijzeres. De meiden worden ‘The Brodie Set’ genoemd.
De band tussen de zes meiden en hun juf is heel hecht. Ook wanneer ze na een paar jaar van de Junior School naar de Senior School gaan (in hetzelfde gebouw van de 'Marcia Blaine School for Girls'). Miss Brodie vertelt de meiden over haar gesneuvelde verloofde, over de interessante mannelijke collega-docenten, over de vervelende vrouwelijke collega-docenten, over de bemoeizuchtige directrice. Maar ook over de kerken in Schotland: over de Presbyterianen, de Methodisten, de Church of England aanhangers, de Rooms Katholieken. En uiteraard ook over haar vele reizen door het prachtige Europa: naar de kastelen langs de Duitse rivieren, naar het klassieke Rome. Miss Brodie bewondert met name sterke Europese leiders als Mussolini en Hitler.
En terwijl Europa op politiek gebied hoe langer hoe verder in het moeras wegzakt, leren in Schotland een docente en haar pupillen van alles en nog wat over schoolse zaken, maar ook over vriendschap, over liefde en over verraad.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Muriel Spark

Jaar van uitgave:

1961

Aantal pagina's:

128

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1930-1960

Plaats van handeling:

UK, Schotland, Edinburgh

Bijzonderheden:

Een roman in 6 genummerde hoofdstukken

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ werd al in 1961 geschreven; het verhaal gaat over een periode van lang geleden (vanaf 1930 tot 1960 ongeveer), maar toch is het verhaal nauwelijks gedateerd. Dat komt door de humor die Ms Spark in haar roman heeft verwerkt: het verhaal is zeer ironisch geschreven. Bij veel karakters – de meeste eigenlijk – krijg je veel te horen over hun tekortkomingen, maar op een zodanige wijze dat het nooit sarcastisch maar altijd ironisch blijft. Dat maakt het tot een boeiend en prettig verhaal om te lezen.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ moet je proberen je te verplaatsen in de tijd van voor en na de Tweede Wereldoorlog (van 1930 tot 1960 ongeveer). De wereld – ook die van de Schotse hoofdstad Edinburgh – zag er heel anders uit dan de wereld van nu. Er heerste soms nog veel armoede, er was een groot verschil tussen arm en rijk en docenten waren over het algemeen mensen met status. Miss Jean Brodie is een uitzondering op die docenten: ze is uiteraard heel keurig en heel ontwikkeld, maar ze is ook iemand die een persoonlijke band wil opbouwen met een selecte groep leerlingen. In dit geval met de zes meiden (‘The Brodie set’).

DE TAAL

De woorden en de zinnen zijn zeker niet moeilijk; het verhaal is heel leesbaar qua taal. Je merkt dat Miss Brodie degene is die ontwikkeld is; zij spreekt vaak in lange, ingewikkelde volzinnen. Maar de leerlingen zijn een jaar of tien wanneer het verhaal begint en dat merk je aan hun taal en aan hun uitgesproken gedachten. Dat maakt ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ tot een heel leesbaar boek.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een normale lengte. Er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is heel toegankelijk, ondanks het feit dat dit al een boek uit 1961 is.
En dat geldt ook voor het verhaal. Het verhaal is misschien wat achterhaald wat setting betreft (een meisjesschool met veel traditionele docenten), maar wat het onderwerp betreft is het dat zeker niet: de relatie tussen docenten en leerlingen en tussen leerlingen onderling is van alle tijden. Ook toen werden leerlingen soms gepest, ook toen waren er docenten die een speciale band met hun leerlingen (en met elkaar …) wilde opbouwen.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ een boek met een literair niveau C 4d en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is bijzonder ironisch geschreven. Er wordt ironie gebruikt door de hoofdpersonen, Miss Brodie en Sandy Stranger, maar ook de verteller. Bij elk karakter is door de auteur wel iets op te merken waardoor diens tekortkomingen duidelijk worden. Dat maakt dit tot zo’n humoristische – en mede daardoor nog altijd moderne – roman.

Actie:

De roman ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is een verhaal met een beperkte hoeveelheid actie. Er zijn heel veel flashbacks. Het lijkt op één lange flashback: het verhaal wordt jaren later verteld. Toch is dat gebrek aan actie geen belemmering voor de spanning in het boek: je hebt als lezer de neiging om te willen doorlezen om erachter te komen hoe de relatie zich tussen Miss Brodie en haar leerlingen enerzijds en tussen Miss Brodie en  haar collega’s anderzijds ontwikkelt.

Tijd:

‘The Prime of Miss Jean Brodie’ speelt zich af in de jaren 1930 tot 1960, met de nadruk op het eerste decennium, de periode waarin Miss Brodie erg veel sprak met de leden van haar ‘Brodie set’.
Het verhaal bestrijkt een periode van dertig jaar. Het wordt achteraf verteld, dus het lijkt één lange flashback. Maar het interessante is, dat er ook veel flash forwards in het verhaal zitten die een voorproefje geven van wat er met Miss Brodie en met haar leerlingen gaat gebeuren.

Plaats:

De setting van ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is de Schotse hoofdstad Edinburgh. Er is een enkele keer een uitstapje naar de zee, maar die scenes zijn nauwelijks van belang voor het verhaal.

Verhaallijn:

De belangrijkste verhaallijn van ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is: wat zal er worden van de vriendschap tussen Miss Brodie en haar zes favoriete leerlingen?

Verteller:

De roman ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ heeft een auctoriale verteller. Deze vertelt het verhaal zo nu en dan vanuit het perspectief van Sandy Stranger, die als volwassene terugkijkt op haar schooljaren.

Hoofdkarakters:

The hoofdkarakters in ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ zijn:
De Brodie set, zes meiden die vanaf hun tiende jaar les krijgen van Miss Brodie en die de jaren daarna ‘the Brodie set’ blijven heten:
• Sandy Stranger: de meest intelligente van de meiden. Ze is niet echt knap, maar ze wordt door Miss Brodie en de andere docenten als de meest slimme (‘You’ve got instinct’) op allerlei terreinen gezien. Zij heeft – als enige – Engelse ouders;
• Jenny Gray: de beste vriendin van Sandy. Ze heeft een prachtige uitspraak en ze heeft toneelambities;
• Rose Stanley; een meid berucht vanwege ‘seks’ – niet dat ze met jongens naar bed gaat; nee, ze straalt (zonder het te beseffen) ‘seks’ uit;
• Eunice Gardiner: een meid die goed in sport is (zwemmen en gymnastiek);
• Monica Douglas: een meid met een wiskundeknobbel;
• Mary Macgregor: de domste van het stel. Ze is dik, onhandig ze heeft geen echte vriendinnen.

Bijfiguren:

De bijfiguren in ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ zijn:
De docenten van de ‘Marcia Blaine School for Girls’:
• Miss Mackay: de directrice (headmistress) van de school. Zij vertrouwt Miss Brodie niet erg en ze wil graag horen wat ze allemaal (verkeerd) doet in haar lessen;
• Mr Teddy Lloyd: de docent tekenen. Hij is gehuwd en hij heeft zes kinderen. Ondanks het feit dat hij maar één arm heeft, is hij zeer geliefd bij de meiden (en bij de ongehuwde vrouwelijke docenten) van de school;
• Mr Gordon Lowther: de docent muziek, een vrijgezel. Hij is een zachtaardige man die niets liever doet dan zingen. Hij heeft een enorm huis (plus tuin) geërfd van zijn ouders, waar een huishoudster zorgt voor het huis en voor de maaltijden;
• Miss Lockhart: de docente scheikunde. Voor de meiden is zij een mysterie, met haar proefjes en haar explosieven;
• Miss Allison en Miss Ellen Kerr: twee zussen die handwerklessen geven;
• Miss Gaunt: een strenge, onkreukbare docente, de zus van een dominee;
Andere karakters:
• Joyce Emily Hammond: een klasgenote van de Brodie set. Ze wil er graag bij horen, maar dat lukt niet echt;
• Deirdre Lloyd: de echtgenote van Mr Lloyd;
• Hugh Carruthers: de  verloofde van Miss Brodie. Als het verhaal begint is hij al jaren dood (gesneuveld tijdens de Eerste Wereldoorlog), maar hij speelt nog altijd een zeer belangrijke rol in Miss Brodie’s verhalen.

Website:

http://www.litcharts.com/lit/the-prime-of-Miss-jean-brodie/characters

Film:

De roman ‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is vele malen bewerkt: tot toneelvoorstelling (1968), tot een film (1969) en tot een TV-serie voor de Schotse TV (1978).

Overig:

‘The Prime of Miss Jean Brodie’ is al een ouder boek (1961) – dat bovendien over een nog oudere periode gaat: de dertiger jaren van de twintigste eeuw. Maat het verhaal is nauwelijks verouderd. En dat komt door de manier waarop Muriel Spark haar karakters heeft weergegeven: het zijn net leerlingen en docenten van nu.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Muriel Spark.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook de volgende boeken kunnen lezen:
• The Member of the Wedding van Carson McCullers
• Angela’s Ashes van Frank McCourt
• Nemesis van Philip Roth

Citaat:

‘We shall discuss tomorrow night the persons who oppose me,’ said Miss Brodie. ‘But rest assured, they shall not succeed.’
‘No,’ said everyone. ‘No, of course they won’t.’
‘Not while I’m in my prime,’ she said. ‘These years are still the years of my prime. It’s important to recognize the years of one’s prime, always remember that. Here’s my tram-cart. I dare say I’ll not get a seat. This is nineteen thirty-six. The age of chivalry is past.’ (pp.9-10)

Vragen over het boek:

1. Wat zou de ware reden zijn dat de directrice zo achterdochtig is waar het Miss Brodie betreft?
2. Waarom is het noodzakelijk voor het verhaal dat deze roman een periode van meer dan zeven jaar beschrijft?
3. Vind je Miss Brodie een moderne of juist een ouderwetse vrouw, respectievelijk docent? Maak je antwoord duidelijk aan de hand van twee voorbeelden.
4. Wat is jouw mening over het ‘verraad’ van Miss Brodie?