Oft him anhaga are gebideð,
metudes miltse, þeah þe he modcearig
geond lagulade longe sceolde
hreran mid hondum hrimcealde sæ,
wadan wræclastas. Wyrd bið ful aræd!”
Swa cwæð eardstapa, earfeþa gemyndig,
wraþra wælsleahta, winemæga hryre:
‘Oft ic sceolde ana uhtna gehwylce
mine ceare cwiþan. Nis nu cwicra nan
þe ic him modsefan minne durre
sweotule asecgan. Ic to soþe wat
þæt biþ in eorle indryhten þeaw,
þæt he his ferðlocan fæste binde,
healde his hordcofan, hycge swa he wille.’

Often the solitary one experiences mercy for himself,
the mercy of the Measurer, although he, troubled in spirit,
over the ocean must long
stir with his hands the rime-cold sea,
travel the paths of exile – Fate is inexorable.”
So said the wanderer, mindful of hardships,
of cruel deadly combats, the fall of dear kinsmen –
‘Often alone each morning I must
Bewail my sorrow; there is now none living
to whom I dare tell clearly my inmost thoughts.
I know indeed
that it is a noble custom in a man
to bind fast his thoughts with restraint,
hold his treasure-chest, think what he will.’

© Macmillan and Co & Co Ltd, 1969

Een man zwerft rond over de wereld. Hij is een reiziger, een zwerver (in het Oud Engels: ‘anhoga’). Tijdens zijn eenzame reis denkt hij terug aan zijn mooie leven. Hij was een belangrijke strijder met veel vrienden en een veilige, vertrouwde woonplaats. Maar toen kwam de vijand: zijn heer, zijn vrienden en familie werden gedood en sindsdien zwerft de man alleen rond.
Tijdens zijn lange, eenzame reis leert hij zijn lot (in het Oud Engels: ‘wyrd’) te aanvaarden.

ERK Niveau:

C2

Schrijver:

Anonymous

Jaar van uitgave:

970

Aantal pagina's:

10

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

900-1000

Plaats van handeling:

West-Europa: de Britse eilanden of misschien de zee daaromheen

Bijzonderheden:

Een Oud Engels gedicht in 115 regels

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Als je een heel oud – echt heel oud – gedicht wilt lezen, één van de eerste gedichten uit de Engelse taal, en wel uit de Oud Engelse taal, dan moet je ‘The Wanderer’ lezen. Dat moet je hoogstwaarschijnlijk in een moderne vertaling doen: de tekst stamt ongeveer uit 970 en deze is voor moderne Europeanen volkomen onleesbaar. Maar daarom niet minder belangrijk qua zeggingskracht.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het begrijpen en waarderen van ‘The Wanderer’ is het belangrijk dat je iets begrijpt (en waardeert) van het Oud Engels en de mensen die deze taal spraken: de Angelen en Saksen. Het gedicht kan worden gelezen als een reis, maar ook als een allegorie die sterfelijke mensen beschrijft of zelfs als een reis van het leven naar de eeuwigheid. Daarbij moet worden aangetekend dat het christelijke element – de gelovige die zijn lot aanvaardt omdat hij gered wordt door het geloof – waarschijnlijk later aan het gedicht is toegevoegd.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Wanderer’ zijn bijzonder moeilijk en niet te lezen voor iemand die geen studie van het Oud Engels heeft gemaakt. Een moderne vertaling daarentegen – en daar zijn veel van – is erg handig. Je komt veel te weten over het rijmschema (zoals alliteratie) en de versvorm (een elegie) en de mogelijke betekenis (een allegorie).

DE TAAL EN HET VERHAAL

Het Oud Engelse gedicht ‘The Wanderer’ is qua taal zeer ontoegankelijk zonder een gedegen studie van het Oud Engels.
Het verhaal is ook niet echt rechttoe rechtaan. Het gedicht begint als een reis; later wordt het bespiegeling. Maar wat er bespiegeld wordt blijft onduidelijk: gaat het om het verlies van huis en haard, van kind en vrind of is het misschien en pelgrimsreis naar de eeuwigheid? Het blijft gissen; niet zo verwonderlijk, meer dan duizend jaar na het uitkomen van dit gedicht.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Wanderer’ een boek met een literair niveau C 6e en een taal-(ERK-)niveau C2.

Schrijfstijl:

Het gedicht ‘The Wanderer’ is een allegorisch gedicht; qua thematiek lijkt het gedicht veel op The Seafarer. Ook dit gedicht gaat over een reiziger, een zeevarende die nadenkt over de reis, over zijn leven en over zijn levensreis.

Actie:

Het gedicht ‘The Wanderer’ is een verhaal met zeer weinig actie. Eigenlijk is het een overdenking in 115 regels van een persoon die nadenkt over zijn zwerftocht en over de noodzaak van die reis.

Tijd:

‘The Wanderer’ speelt zich af in de jaren 900-1000. Het gedicht werd waarschijnlijk geschreven in 970: maar het is aannemelijk dat het oorspronkelijke gedicht lang daarvoor geschreven werd. Misschien is het gedicht zelfs een vóór-christelijk literair werk, een overdenking van een strijder die zijn verloren huis en overleden vrienden betreurt. In dat geval zouden de christelijke verwijzingen veel later zijn toegevoegd (door geestelijken, de enige westerlingen die konden lezen en schrijven).

Plaats:

De setting van ‘The Wanderer’ blijft heel vaag. We krijgen weinig informatie over het gebied waar de zwerver doorheen trekt. De zee wordt ook genoemd – net als in het Oud-Engelse gedicht The Seafarer – als vluchtroute.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Wanderer’: waarom is de zwerver op de vlucht en waarheen is hij op weg?

Verteller:

Het gedicht ‘The Wanderer’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. Daarnaast maken literaire en lyrische conventies het gedicht tot een multi-interpretabel geheel.

Hoofdkarakters:

Het hoofdkarakter in ‘The Wanderer’ is:
• The Wanderer: een anonieme oud-strijder. Hij is huis en haard kwijtgeraakt (in een oorlog) en hij zwerft nu over de wereld, zijn lot betreurend en zoekend naar rust, vrede en vriendschap.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Wanderer’ zijn:
• Anonieme familieleden, vrienden en medekrijgers van de zwerver. Ze worden niet bij naam genoemd. Wel is duidelijk dat de zwerver het betreurt dat hij geen leider, geen medestrijders en geen familie en vrienden meer heeft.

Website:

http://research.uvu.edu/mcdonald/wanderweb/index.htm

Film:

‘The Wanderer’ is niet verfilmd.

Overig:

‘The Wanderer’ is één van de oudste, maar ook één van de beroemdste gedichten uit het Oud Engels. Het origineel is al lang verdwenen; de tekst die nu gebruikt wordt is afkomstig uit ‘The Exeter Book’, een verzameling Oud Engelse teksten die door monniken werden overgeschreven en bewaard in diverse kloosters. Door kopieerfouten en onvolledigheden zijn er waarschijnlijk allerlei fouten in de tekst geslopen. Het gedicht was hoogstwaarschijnlijk een (West- of Noord-)Germaans – Angelsaksisch, Scandinavisch – gedicht, maar in de loop van de jaren (eeuwen?) werden er door monniken waarschijnlijk Christelijke elementen aan toegevoegd.
De schrijver – en professor in de Oud-Engelse taal en letterkunde – J.R.R. Tolkien was een kenner van de Oud-Engelse tekst; hij gebruikte elementen uit ‘The Wanderer’ in zijn beroemde boek The Lord of the Rings.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Anonymous.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Seafarer
• The Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien
• The Buried Giant van Kazuo Ishiguro

Citaat:

He who deeply contemplates this wall-stead,
and this dark life with wise thought,
old in spirit, often remembers long ago,
a multitude of battles, and speaks these words:
‘Where is the horse? Where is the young warrior? Where is the giver of treasure?
Where are the seats of the banquets? Where are the joys in the hall?
Alas the bright cup! Alas the mailed warrior!
Alas the glory of the prince! How the time has gone,
vanished under night’s helm, as if it never were!’

Vragen over het boek:

1. Hoe komt het dat de ‘wanderer’ een zwerver – een ‘anhoga’ – werd?
2. Wat is het lot (‘wyrd’) van de ‘wanderer’?
3. Heeft dit gedicht een happy end of juist helemaal niet? Waarom vind je dat?
4. Geef een drietal voorbeelden uit het gedicht waarom dit eigenlijk alleen maar een Oud Engels literair werk kan zijn.