Once upon a time there was a little chimney-sweep, and his name was Tom. That is a short name, and you have heard it before, so you will not have much trouble in remembering it. He lived in a great town in the North country, where there were plenty of chimneys to sweep, and plenty of money for Tom to earn and his master to spend. He could not read nor write, and did not care to do either; and he never washed himself, for there was no water up the court where he lived. He had never been taught to say his prayers. He never had heard of God, or of Christ, except in words which you never have heard, and which it would have been well if he had never heard. He cried half his time, and laughed the other half. He cried when he had to climb the dark flues, rubbing his poor knees and elbows raw; and when the soot got into his eyes, which it did every day in the week; and when his master beat him, which he did every day in the week; and when he had not enough to eat, which happened every day in the week likewise. And he laughed the other half of the day, when he was tossing halfpennies with the other boys, or playing leap-frog over the posts, or bowling stones at the horses’ legs as they trotted by, which last was excellent fun, when there was a wall at hand behind which to hide. As for chimney-sweeping, and being hungry, and being beaten, he took all that for the way of the world, like the rain and snow and thunder, and stood manfully with his back to it till it was over, as his old donkey did to a hail-storm; and then shook his ears and was as jolly as ever; and thought of the fine times coming, when he would be a man, and a master sweep, and sit in the public-house with a quart of beer and a long pipe, and play cards for silver money, and wear velveteens and ankle-jacks, and keep a white bull-dog with one gray ear, and carry her puppies in his pocket, just like a man. And he would have apprentices, one, two, three, if he could. How he would bully them, and knock them about, just as his master did to him; and make them carry home the soot sacks, while he rode before them on his donkey, with a pipe in his mouth and a flower in his button-hole, like a king at the head of his army. Yes, there were good times coming; and, when his master let him have a pull at the leavings of his beer, Tom was the jolliest boy in the whole town.

© Wordsworth Classics, 1994

De 10-jarige Tom heeft zijn ouders nooit gekend. Een schoorsteenveger, Mr Grimes, heeft hem gekocht om hem als schoorsteenvegershulpje te laten werken. Hij krijgt weinig eten, geen loon en veel slaag. Toch blijft Tom optimistisch: hij heeft onderdak, hij krijgt een beetje eten (en soms een beetje bier). Toch zal hij niet zijn hele leven schoorsteenveger blijven.
Op een dag verdwaalt hij in de pijpen van de schoorstenen van een groot landhuis. Hij rent het huis uit en hij valt in een rivier. Als hij weer bijkomt, komt hij in contact met allerlei kleine mensjes: de ‘water-babies’. Tom ontdekt dat hij eigenlijk ook een soort water-baby is geworden: hij heeft geen kleren meer, hij heeft kieuwen gekregen en hij voelt zich helemaal thuis in het water.
Maar toch gedraagt Tom zich lang niet altijd als een goed persoon: hij steelt en hij haalt kattenkwaad uit. Om een goed mens (of beter: een goede water-baby) te worden, zal hij een verre reis meten maken. Om een oude bekende te helpen …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Charles Kingsley

Jaar van uitgave:

1863

Aantal pagina's:

214

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1850-1900

Plaats van handeling:

UK (het Noorden), de rivier en de oceaan

Bijzonderheden:

De subtitel van ‘The Water Babies’ is ‘A Fairy Tale for a Landbaby’.
Een kinderboek in acht genummerde hoofdstukken, afgesloten door een epiloog

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Het kinderboek ‘The Water Babies’ is een heel beroemd boek. Het verhaal is spannend, boeiend en origineel. Maar het is ook een moeilijk verhaal, met veel moeilijke woorden, lange uitweidingen en lastige ideeën.
Het boek behoort desalniettemin bij de canon van beroemde Engelse kinderboeken, net zoals Alice’s Adventures in Wonderland, The Wind in the Willows, Peter Pan en Winnie-the-Pooh.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het begrijpen en waarderen van ‘The Water Babies’ heb je nogal veel kennis van de Engelse taal, de Engelse gebruiken en de negentiende eeuw nodig. Een kind (zeker een Nederlands kind) zal dit boek waarschijnlijk niet goed begrijpen. Het verhaal is informatief, maar ook ironisch en satirisch: het is een sprookje met een flink aantal levenslessen. Die lessen gaan onder andere over geloof, onderwijs, het Engelse klassensysteem, kinderarbeid, de evolutietheorie, de voortschrijdende technologie en wetenschap. Vandaar dat het zeker niet een ‘gewoon’ kinderboek is (hoewel het in veel versies – vooral geïllustreerde – heel begrijpelijk vereenvoudigd is uitgebracht).

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Water Babies’ zijn vaak heel lastig. Dat maakt dat het een moeilijk te lezen kinderboek is. Het boek was heel populair nadat het in 1863 was uitgekomen; maar waarschijnlijk zullen de voorlezers van toen toch ook heel veel hebben moeten uitleggen aan de jonge mensen die het verhaal hoorden.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn soms lang. Wel zijn er veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Water Babies’ is behoorlijk moeilijk. Dat komt door de ingewikkelde zinnen en de soms moeilijke woorden.
Het verhaal blijft een intrigerend verhaal met heel originele gebeurtenissen. Tom beleeft heel veel: hij wordt slecht behandeld, hij ontsnapt, hij valt in het water (en verdrinkt hij misschien?) en hij beleeft heel veel in dat water.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Water Babies’ een boek met een literair niveau A 2e en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Hoewel ‘The Water Babies’ een zeer beroemd kinderboek is, is het nooit zo populair geworden als vergelijkbare boeken zoals Alice’s Adventures in Wonderland of Peter Pan. Dat komt omdat het verhaal nogal moeilijk geschreven is. Het boek zit vol ironie en sarcasme, waardoor het verhaal soms moeilijk te begrijpen is voor jonge lezers. Daarnaast probeerde Charles Kingsley zijn boodschap zo goed mogelijk over te brengen: hij wilde dat zijn jonge lezers goede mensen zouden worden door zijn verhaal. De roman bevat veel wijze lessen – die misschien tegenwoordig wel eens als belerend of saai kunnen overkomen.

Actie:

Het kinderboek ‘The Water Babies’ is een verhaal met veel actie. Van alles en nog wat overkomt Tom: hij wordt slecht behandeld als schoorsteenvegershulpje, hij ontsnapt uit een landhuis, hij valt in het water en hij leeft verder in de rivier en in de oceaan – met allerlei bedreigingen.

Tijd:

‘The Water Babies’ speelt zich af in de jaren ’60 van de negentiende eeuw. Het is de tijd van de regering van Queen Victoria (1837-1901), een tijd waarin veel discussie was over geloof, moderne zaken, onderwijs, klassenverschillen en kinderarbeid. Deze onderwerpen stelt Mr Kingsley allemaal aan de orde in zijn verhaal.

Plaats:

De setting van ‘The Water Babies’ is meerdere plekken. Het verhaal begint in een Engelse stad en verplaatst zich daarna naar het platteland. Het grootste deel van het sprookje speelt zich af in het water: eerst in een rivier en later in de (Atlantische) oceaan.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Water Babies’: zal Tom ooit een gelukkig en goed mens worden?

Verteller:

De roman ‘The Water Babies’ heeft een alwetende verteller. Deze vertelt het verhaal meestal vanuit het perspectief van de tienjarige Tom. Maar soms geeft de schrijver ook veel commentaar op allerlei zaken, zoals geloof, filosofie, opleidingen, Engeland, Ierland, andere nationaliteiten.

Hoofdkarakters:

Het hoofdkarakter in ‘The Water Babies’ is:
• Tom: een 10-jarige weesjongen. Hij heeft zijn ouders nooit gekend. Hij werkt als hulp van de schoorsteenveger Mr Grimes. Hij krijgt weinig eten en veel slaag en hij heeft een zeer moeilijk leven. Toch blijft hij altijd een positieve jongen (maar wel een boefje).

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Water Babies’ zijn:
• Mr Grimes: de baas van Tom. Hij heeft een bedrijf als schoorsteenveger waarvoor hij Tom als een soort slaafje gebruikt. Hij is een harde baas; dat is niet zo verwonderlijk, omdat hij zelf als jongen ook hardvochtig behandeld werd;
• Sir John Harthover: een edelman die veel grond, veel personeel en een groot landhuis heeft. Hij is een echte landheer, maar wel met een goed karakter;
• Lady Harthover: de echtgenote van de edelman Sir John;
• Ellie Harthover: de dochter van Mr en Mrs Harthover;
• Mrs Bedonbyasyoudid, Mrs Doasyouwouldbedoneby, Mother Carey: drie feeachtige wezens die ‘water-babies’ zoals Tom proberen te helpen;
• Een aantal dieren: een libelle (‘dragonfly’), een forel (‘trout’), een aantal otters, een zalm (‘salmon’), veel vissen, dolfijnen, walvissen, vogels en schelpdieren.

Website:

http://www.gutenberg.org/ebooks/1018 

Film:

Het kinderboek ‘The Water Babies’ is meerdere malen bewerkt: tot een film, een toneelstuk, een radiohoorspel en een musical. Van het boek werden veel uitvoeringen gemaakt: van volledige, onverkorte versies tot geïllustreerde en vereenvoudigde kinderboekjes.

Overig:

Het kinderboek ‘The Water Babies’ is een sprookje met een boodschap. Maar de boodschap – die in eerste instantie volledig door de negentiende-eeuwse lezers werd omarmd – verbleekte in de loop der jaren: men vond dat Mr Kingsley te veel andere groepen kleineerde en discrimineerde (zoals Ieren, Joden en Amerikanen). Daarnaast werd de praktische uitwerking voor kinderen van Darwins evolutietheorie in de loop der jaren vaak niet meer begrepen (of misschien niet meer op prijs gesteld).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Charles Kingsley.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Alice’s Adventures in Wonderland van Lewis Carroll
• The Wind in the Willows van Kenneth Grahame
• Peter Pan van J.M. Barrie

Citaat:

Now little Ellie was, I suppose, a stupid little girl; for, instead of being convinced by Professor Ptthmllnsprts’ arguments, she only asked the same question over again.
‘But why are there not water-babies?’
I trust and hope that it was because the professor trod at that moment on the edge of a very sharp mussel, and hurt one of his corns sadly, that he answered quite sharply, forgetting that he was a scientific man, and therefore ought to have known that he couldn’t know; and that he was a logician, and therefore ought to have known that he could not prove a universal negative – I say, I trust and hope it was because the mussel hurt his corn, that the professor answered quite sharply:
‘Because there ain’t.’
Which was not even good English, my dear little boy; for, as you must know from Aunt Agitate’s Arguments, the professor ought to have said, if he was so angry as to say anything of the kind - Because there are not: or are none: or are none of them; or (if he had been reading Aunt Agitate too) because they do not exist.
And he groped with his net under the weeds so violently, that, as it befell, he caught poor little Tom.
He felt the net very heavy; and lifted it out quickly, with Tom all entangled in the meshes.
‘Dear me!’ he cried. ‘What a large pink Holothurian; with hands, too! It must be connected with Synapta.’
And he took him out.
‘It has actually eyes!’ he cried. ‘Why, it must be a Cephalopod! This is most extraordinary!’
‘No, I ain’t!’ cried Tom, as loud as he could; for he did not like to be called bad names.
‘It is a water-baby!’ cried Ellie; and of course it was.
‘Water-fiddlesticks, my dear!’ said the professor; and he turned away sharply.
There was no denying it. It was a water-baby: and he had said a moment ago that there were none. What was he to do?
He would have liked, of course, to have taken Tom home in a bucket. He would not have put him in spirits. Of course not. He would have kept him alive, and petted him (for he was a very kind old gentleman), and written a book about him, and given him two long names, of which the first would have said a little about Tom, and the second all about himself; for of course he would have called him Hydrotecnon Ptthmllnsprtsianum, or some other long name like that; for they are forced to call everything by long names now, because they have used up all the short ones, ever since they took to making nine species out of one. But - what would all the learned men say to him after his speech at the British Association? And what would Ellie say, after what he had just told her? (pp.98-99)

Vragen over het boek:

1. Waarom werd Tom nooit echt lang kwaad op zijn baas?
2. Wat vind je van de familie waar Tom zijn laatste klusje doet? Maak je antwoord duidelijk met een paar voorbeelden uit het verhaal.
3. In welk opzicht helpen de feeën Tom?
4. Heeft het verhaal een happy end of juist niet? Waarom vind je dat?