Henry VIII, the unconquered King of England, a prince adorned with all the virtues that become a great monarch, having some differences of no small consequence with Charles the most serene Prince of Castile, sent me into Flanders, as his ambassador, for treating and composing matters between them. I was colleague and companion to that incomparable man Cuthbert Tonstal, whom the King, with such universal applause, lately made Master of the Rolls; but of whom I will say nothing; not because I fear that the testimony of a friend will be suspected, but rather because his learning and virtues are too great for me to do them justice, and so well known, that they need not my commenda-tions, unless I would, according to the proverb, ‘Show the sun with a lantern.’
Those that were appointed by the Prince to treat with us, met us at Bruges, according to agreement; they were all worthy men. The Margrave of Bruges was their head, and the chief man among them; but he that was esteemed the wisest, and that spoke for the rest, was George Temse, the Provost of Casselsee: both art and nature had concurred to make him eloquent: he was very learned in the law; and, as he had a great capacity, so, by a long practice in affairs, he was very dexterous at unravelling them. After we had several times met, without coming to an agreement, they went to Brussels for some days, to know the Prince’s pleasure; and, since our business would admit it, I went to Antwerp.

© Penguin Random House Company, 1965.

Op reis als gezant van de Britse koning in België, ontmoet Thomas More verschillende interessante mensen. Eén van die mensen is Raphael Nonsenso, een wijze wereldreiziger. Deze man heeft veel landen van de wereld gezien. En Utopia is daar één van. In het land Utopia - eerst een schiereiland, nu een eiland – woont al eeuwenlang een volk dat met elkaar en met elk buurland in vrede leeft.
Het land heeft wetten en zeden en gewoonten die afwijken van alle andere bekende (‘beschaafde’) landen. Zo kent men geen doodstraf – en alle andere straffen zijn heel mild voor de misdadigers (zoals dieven). Maar er is ook geen bezit: alles is in principe van iedereen. Er is een koning, maar deze is niet de alleenheerser of dictator zoals we die kunnen kennen uit westerse landen; leiders en bestuurders zijn bij toerbeurt een notabele – na verloop van tijd gaat de functie naar iemand anders. Geld bestaat niet, evenmin als hebbedingetjes, mode of kostbaarheden. Het land Utopia wordt communistisch geregeerd – en iedereen is tevreden. Raphael legt uit wat de voordelen van zo’n systeem zijn.

ERK Niveau:

C2

Schrijver:

Thomas More

Jaar van uitgave:

1516

Aantal pagina's:

154

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

een fantasietijd

Plaats van handeling:

een fantasieplaats

Bijzonderheden:

Een politieke satire in 2 delen. De eigenlijke tekst bestaat uit 130 pagina’s.
In het Nederlands heet het boek eveneens ‘Utopia’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Verwacht niet een spannend verhaal over mensen die zich verzetten tegen de niet-perfecte wereld – zoals je dat in de meeste verhalen over een utopie, een dystopie of een anti-utopische wereld tegenkomt. De satire ‘Utopia’ is heel anders: het is een zeer filosofisch en politiek getinte verhandeling over een perfecte wereld. Maar het is wel fictie – en daarmee is het eigenlijk één van de eerste ‘romans’ die in de westerse wereld geschreven werd. Romans als zodanig bestonden nog niet in Engeland (en het zou nog meer dan 200 jaar duren voordat die er kwamen (je zou kunnen zeggen dat Robinson Crusoe één van de eerste romans was). Als eerste fictiewerk – met bovendien een geweldige boodschap – is ‘Utopia’ daarom zeker een meesterwerk.

WAT MOET JE WETEN?

De satire ‘Utopia’ werd in 1516 geschreven. Maar dat was in het Latijn; de Engelse vertaling volgde pas in 1551 – toen Sir Thomas More al zestien jaar dood was.
Het boek is razend beroemd geworden – eigenlijk al vanaf het moment van publicatie (in 1516). Al was het alleen maar vanwege het woord ‘Utopia’, een woord dat uit het Grieks is afgeleid en dat ‘noplace’ betekent. Er is dus nergens een Utopia en er zal ook nooit ergens een Utopia zijn – Thomas More maakte dat heel goed duidelijk.
‘Utopia’ is een werk vol fictie, een soort roman dus eigenlijk. Maar dat woord lijkt hier nauwelijks op zijn plaats: romans waren er in deze tijd niet. Dus Thomas More had geen enkel voorbeeld over plot, thema, intrige of karakterontwikkeling. Het is verbazingwekkend dat hij desondanks zo’n verhaal schreef.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Utopia’ zijn van een zeer pittig niveau. Toch is het meestal niet de taal uit de 16e eeuw die je leest (die is namelijk nog veel lastiger). Als je het boek in een Engelse vertaling leest (in plaats van in het originele Latijn) dan is de kans heel groot dat je een moderne vertaling (of: hertaling) leest. Op zichzelf is daar niets mis mee, maar besef wel dat het verhaal oorspronkelijk op een andere manier is verwoord dan je nu leest. Je zou deze tekst kunnen vergelijken met een – originele – tekst van een Shakespeare-stuk – bijna een tijdgenoot van Thomas More – dat geeft je een beter idee van de taal die toen ‘Engels’ werd genoemd.
De alinea’s zijn lang. Hoofdstukken zijn er niet: het boek bestaat uit twee delen. Wel zijn er zo nu en dan dialogen: deze worden vaak aangegeven door de naam van de spreker in hoofdletters te vermelden: MORE: ….

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘Utopia’ is begrijpelijk, maar wel regelmatig lastig. De woorden zijn niet echt het probleem – het zijn meer de zinsconstructies of de lange alinea’s die moeilijkheden kunnen veroorzaken.
Het verhaal is nauwelijks een ‘verhaal’ te noemen. De satire ‘Utopia’ werd geschreven toen de roman nog niet bestond – het zou nog tweehonderd jaar duren voordat er in Engeland romans werden geschreven. ‘Utopia’ is een satire, een soort essay met veel overdenkingen. Wat niet wegneemt dat het leest als een verhaal: een vertelling met een begin en een eind.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Utopia’ een boek met een literair niveau C 5e en een taal-(ERK-)niveau C2.

Schrijfstijl:

De satire ‘Utopia’ werd door een grote geleerde geschreven, één van de grootste geesten uit zijn tijd, een man die omging met vorsten (zoals Henry VIII) en denkers (zoals Erasmus) – en dat is te merken ook. De ideeën die worden verwoord in ‘Utopia’ zijn heel vaak niet minder dan briljant: wie dacht in een harde wereld met zware straffen en weinig rechten voor de meeste mensen na over gelijke rechten, over milde straffen en over democratie, over euthanasie, godsdienstvrijheid en de zinloosheid van bezit en oorlogen?
Doordat het werk een satire is vind je er de nodige ironie. Niet alles in Utopia is even geweldig, soms is de verteller mild kritisch over het land waar hij een aantal jaren woonde.
Namen zijn soms veelzeggend: de hoofdstad van het rijk heet bijvoorbeeld Aircastle en het parlement wordt ‘Lietalk’ genoemd. Inwoners van buurlanden heten ‘Blindlanders’ of ‘Cloudians’. Karakters hebben soms namen als ‘Raphael Nonsenso’ (de wereldreiziger die de waarheid over een land vertelt) of ‘Johnny Rot’ (een medicus).

Actie:

‘Utopia’ is een verhaal met zeer weinig actie. De verteller Raphael is een wereldreiziger, maar over het reizen zelf kom je als lezer niets te weten: de verteller zit met een aantal luisteraars in een vertrek en hij vertelt, terwijl de anderen zo nu en dan een vraag stellen.

Tijd:

De satire ‘Utopia’ speelt zich af in een denkbeeldige wereld. De verteller beschrijft wat hij zag en meemaakte in het land Utopia; maar wij als lezers weten uiteraard dat ‘Utopia’ (= noplace) niet bestaat …

Plaats:

De setting van ‘Utopia’ is een denkbeeldig land: Utopia. Het land was ooit een schiereiland, maar de eerste grote leider van het land liet een geul graven waardoor de havens beter bereikbaar zouden worden en daardoor werd het een eiland. Het land heeft veel platteland (waar de meeste mensen in de landbouw en veeteelt werken) en een aantal vrij grote steden. De hoofdstad – die het duidelijkst beschreven wordt – heet Aircastle.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Utopia’: wat zijn de voordelen van het wonen in een ideale wereld – zoals Utopia toch genoemd kan worden?

Verteller:

De roman ‘Utopia’ heeft meerdere ik-vertellers. De eerste ik-verteller is Thomas More die een interessante reiziger ontmoet. Wanneer hij met die man (Raphael Nonsenso) in gesprek komt, belooft deze alles wat hij weet over Utopia te vertellen. Vanaf dat moment – het is deel II van het boek – is Raphael de ik-verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Utopia’ zijn:
• Thomas More: de eerste ik-verteller van het boek. More is een gezant van de Britse koning Henry VIII die voor zijn werk een tijdlang in België verblijft;
• Raphael Nonsenso: de tweede ik-verteller. Raphael heeft veel verre reizen gemaakt – onder andere naar het land Utopia.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Utopia’ zijn:
• Peter Gilles: een belangrijke inwoner van Antwerpen – en een goede vriend van Thomas More;
• The Cardinal of Notre Dame: de kardinaal van Antwerpen;
• An English lawyer: een advocaat, een kennis van Thomas More die ook in Antwerpen werkt;
• A diner-out: een bekend society-figuur in Antwerpen die allerlei feestjes en partijtjes afloopt;
• A friar: een Rooms-Katholieke geestelijke, nogal streng in de leer.

Website:

http://www.gutenberg.org/files/2130/2130-h/2130-h.htm 

Film:

De satire ‘Utopia’ is niet verfilmd. Wel zijn er talloze verfilmingen van (anti-)utopische samenlevingen (of dystopieën). Misschien is de utopie/dystopie wel één van de meest voorkomende thema’s in de filmkunst.

Overig:

‘Utopia’ heeft honderden schrijvers beïnvloed – die vervolgens misschien wel duizenden verhalen en romans over een dergelijke setting schreven. Dat begon al vrij snel na de publicatie van ‘Utopia’: Francis Bacon publiceerde ‘New Atlantis’, William Shakespeare schreef The Tempest , Thomas Hobbes bedacht zijn ‘Leviathan’ en Daniel Defoe schreef Robinson Crusoe: stuk voor stuk een soort ‘Utopia’-verhalen. In de negentiende eeuw zouden andere ‘Utopia’-verhalen volgen: ‘Erewhon’ van Samuel Butler, Gulliver’s Travels en The Island of Doctor Moreau zijn daar misschien de beroemdste voorbeelden van.
De explosie van romans met een utopie – of vaker een dystopie – als setting volgde in de twintigste eeuw.
Een aantal voorbeelden uit de Engelstalige adult literature: Heart of Darkness, Brave New World, Lost Horizon, Animal Farm, 1984, Lord of the Flies, Fahrenheit 451, A Clockwork Orange, This Perfect Day, Web, In Watermelon Sugar, God’s Grace, The Handmaid’s Tale, In the Country of Last Things, Generation A, The Taking, Never Let Me Go, The Plot Against America, The Circle, Under the Dome, The Terranauts.
Een aantal voorbeelden uit de Engelstalige young adult literature: The Giver, Bloodtide, Noughts & Crosses, The Hunger Games, How I Live Now.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Thomas More.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Tempest van William Shakespeare
• Gulliver’s Travels van Jonathan Swift
• Brave New World van Aldous Huxley

Citaat:

When Raphael had thus made an end of speaking, though many things occurred to me, both concerning the manners and laws of that people, that seemed very absurd, as well in their way of making war, as in their notions of religion and divine matters - together with several other particulars, but chiefly what seemed the foundation of all the rest, their living in common, without the use of money, by which all nobility, magnificence, splendour, and majesty, which, according to the common opinion, are the true ornaments of a nation, would be quite taken away - yet since I perceived that Raphael was weary, and was not sure whether he could easily bear contradiction, remembering that he had taken notice of some, who seemed to think they were bound in honour to support the credit of their own wisdom, by finding out something to censure in all other men’s inventions, besides their own, I only commended their Constitution, and the account he had given of it in general; and so, taking him by the hand, carried him to supper, and told him I would find out some other time for examining this subject more particularly, and for discoursing more copiously upon it. And, indeed, I shall be glad to embrace an opportunity of doing it. In the meanwhile, though it must be confessed that he is both a very learned man and a person who has obtained a great knowledge of the world, I cannot perfectly agree to everything he has related. However, there are many things in the commonwealth of Utopia that I rather wish, than hope, to see followed in our governments. (p.132)

Vragen over het boek:

1. Waarom zou Thomas More behalve zichzelf nog een andere ik-verteller hebben opgevoerd?
2. Welke voordelen heeft een land als Utopia voor de leiders van zo’n land?
3. Welke voordelen heeft een land als Utopia voor de arbeiders in zo’n land?
4. Welke nadelen heeft een land als Utopia voor de bewoners van zo’n land?