When the storm came, it hit the hills like a hammer. No sky should hold as much snow as this, and because no sky could, the snow fell, fell in a wall of white.
Part of the snow moved. A very small but angry blue face, with the lump of snow balanced on top of it, looked out at the sudden white wilderness.
'Ach, crivens!' it grumbled. 'Tis the work o' the Wintersmith! Noo there’s a scunner that willnae tak’ ‘no’ fra’ a answer!'
Other lumps of snow were pushed up. More heads peered out.
‘Oh waily, waily, waily!’ said one of them. ‘He’s found the big wee hag again!’
The first head turned towards this head, and said, ‘Daft Wullie?’
‘Yes, Rob?’
‘Did I no’ tell ye to lay off that waily business?’
‘Aye, Rob, ye did that,’ said the head addressed as Daft Willie.
‘So why did ye just do it?’
‘Sorry, Rob. It kinda bursted oot.’
‘It’s so dispiritin’.’
‘Sorry, Rob.’
Rob Anybody sighed. ‘But I fear ye’re right, Wullie. He’s come for the big wee hag, right enough. Who’s watching over her doon at the farm?’

© Penguin Random House Company, 2006

De Nac Mac Feegle, enorme bewonderaars van en strijders voor hun ‘big wee hag’, de 13-jarige Tiffany Aching, komen erachter dat hun heks Tiffany onder de aandacht van de Wintersmith is gekomen. Ze heeft een Morris Dance gedanst ter verwelkoming van de winter, en de Wintersmith heeft dat gezien. Hij denkt dat deze mooie jongedame de Summer Lady is en hij wil haar het hof maken met zijn kille avances. Vreemd genoeg merkt Tiffany dat ze ook bepaalde eigenschappen van die Summer Lady heeft gekregen. Tiffany moet haar uiterste best doen om de Wintersmith van zich af te houden. Het is de enige manier om ervoor te zorgen dat er weer een voorjaar komt. Gelukkig heeft ze daarbij hulp van de hoofdheks Granny Weatherwax en van Tiffany’s hondstrouwe vrienden, de barbaarse Nac Mac Feegle.
Helaas zijn er ook onnozele zaken die de aandacht van Tiffany opeisen: ze moet zorgen voor de 113-jarige Miss Treason, ze moet het geheim van Boffo te weten zien te komen, ze moet Horace the Cheese vangen en ze moet Annagramma behoeden voor stommiteiten. O ja, en Nanny Ogg wil haar ook nog seksuele voorlichting geven; en dan zijn er allerlei goden die Tiffany in haar bad willen bespioneren …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Terry Pratchett

Jaar van uitgave:

2006

Aantal pagina's:

399

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

Een fantasietijd

Plaats van handeling:

Een fantasieplaats, Discworld geheten – de dunbevolkte streek The Wold

Bijzonderheden:

Discworld deel 35 – deel 3 uit de 'Tiffany Aching-Young Discworld'-serie; een 'young adult novel' in 13 hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘Wintersmid’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Je moet als lezer houden van absurde verhalen over een niet-bestaande wereld. De romans van Pratchett zijn soms lastig te lezen vanwege de originele ideeën en het complexe woordgebruik, maar voor de liefhebber van intelligente fantasy is de Discworld-serie een must.
De Young Discworld boeken – zoals ‘Wintersmith’ – zullen interessant zijn voor liefhebbers van de Harry Potter– en de Artemis Fowl-boeken. Omdat dit al deel 3 is uit de serie, is het handig om de vorige delen ook gelezen te hebben (hoewel ze los van elkaar ook goed leesbaar zijn).

WAT MOET JE WETEN?

Mr Pratchett veronderstelt een zekere kennis van de wereld. Zijn Discworld is weliswaar heel anders dan onze wereld, maar er zijn veel raakvlakken: er is corruptie, jaloezie, misdaad, geldzucht, carrièreplanning. Kortom, Discworld is net de gewone wereld. Pratchett neemt individuen, beroepsgroepen, naties (zoals de Engelsen), overtuigingen en wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen regelmatig op de hak.
Verder gebruikt Pratchett veel literaire middelen die de ervaren lezer zal herkennen en waarderen: ironie, satire, metaforen, flashbacks, perspectiefwisselingen, enzovoort.
In de Young Discworld-boeken – zoals ‘Wintersmith’ – heeft Terry Pratchett regelmatig de gek met het traditionele sprookje, het volksverhaal en de fabel.

DE TAAL

De woorden in de romans van Pratchett zijn vaak moeilijk, het is regelmatig een B2-C1-niveau. Soms zijn de zinnen lang.
Wel zijn er heel veel dialogen. Bovendien is het tempo van het verhaal bijzonder hoog en er is veel actie.
De Young Discworld-boeken zijn uiteraard iets simpeler qua woordenschat en zinsbouw dan de ‘volwassen’ Discworld-boeken. Maar ook in deze boeken toont Pratchett zich een woordkunstenaar. Met name de taal van de Nac Mac Feegle is een plezier om te ontrafelen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De romans van Terry Pratchett over Discworld zijn zonder meer de moeite van het lezen waard: ze zijn humoristisch, origineel en ze zijn een prachtige satire op onze wereld. Maar ze zijn ook lastig om te lezen. Pratchett legt veel uit (met name aan het begin van een roman) en hij gebruikt daar vaak moeilijke woorden voor. Daarnaast maakt Pratchett gebruik van diverse literaire middelen om zijn boodschap helder te krijgen: veel vormen van humor (satire, sarcasme, kolder), beeldspraak (metaforen), tijdssprongen (flashbacks en flash forwards), interior monologues en stream-of-consciousness. Tenslotte is het fantasy: het is een genre dat slechts een beperkte groep lezers zal aanspreken.
Op grond van deze karakteristieken is ‘Wintersmith’ een boek met een literair niveau B 3c en een taal-(ERK-)niveau B2.
Als je de Young Discworld-boeken vergelijkt met een kinderboek of met een young adult-fiction verhaal, wordt al snel duidelijk dat dit boeken zijn van een ander niveau. De verhalen zijn duidelijk simpeler – verhaallijnen, perspectief, intriges – dan de gewone Discworld-romans, maar qua taal zijn ze een stuk lastiger dan een gewoon kinderboek of een young adult fiction boek. Dit komt met name door de uitgebreide woordenschat en door de humor van Terry Pratchett.
Het boek zal waarschijnlijk meisjes meer aanspreken dan jongens, omdat Tiffany een meisje is (hoewel de Nac Mac Feegle daarentegen ook wel weer behoorlijk stoer zijn).

Schrijfstijl:

Terry Pratchett schrijft soms moeilijk. Hij gebruikt ingewikkelde woorden en hij heeft originele ideeën en filosofieën over de wereld en over de mensheid. Die filosofieën en ideeën beschrijft hij in zijn Discworld-romans. Daarnaast heeft hij een absurd gevoel voor humor: situaties worden vaak hilarisch beschreven.
Datgene wat veel lezers zal afschrikken (de hierboven genoemde kwaliteiten van Pratchett), heeft Terry Pratchett miljoenen fans voor het leven opgeleverd.
De karakterbeschrijvingen en de beschrijvingen van de omgeving (The Wold) zijn eenvoudiger en eenduidiger in de Young Discworld—romans – zoals ‘Wintersmith’ – dan in de andere Discworld-romans. Dit maakt ‘Wintersmith’ daarmee tot een typisch young adult boek.

Actie:

‘Wintersmith’ kent veel actie. De roman begint in tegenstelling tot de meeste andere Discworld-romans direct met het verhaal; een duidelijk voorbeeld van het verschil tussen de Discworld-romans en de Young Discworld-verhalen. De Nac Mac Feegle constateren dat de ‘Wintersmith’ achter hun ‘hag’ Tiffany aan zit en ze besluiten onmiddellijk drastische maatregelen te nemen.
Veel van de actie – maar ook van de humor – wordt veroorzaakt door de agressieve en onverwachte gedragingen van de Nac Mac Feegle: geen bewoner van Discworld en geen lezer van de serie heeft een idee wat deze dwazen in een bepaalde situatie van plan zijn.

Tijd:

De verhalen vinden plaats in een fantasietijd. Wel doet deze tijd het meeste denken aan een soort Middeleeuwen: er is geen Industriële Revolutie geweest, het vervoer gaat met karren, koetsen en paarden, de post wordt soms per postduif of per albatros bezorgd, mensen en andere wezens bestrijden elkaar met zwaarden, dolken, knotsen en andere primitieve vernietigingswapens.
Er zijn nauwelijks flashbacks in het verhaal: de lezer weet waarschijnlijk alles al over het verleden van Tiffany (uit de vorige twee delen) en kan zich volledig concentreren op het huidige avontuur.

Plaats:

De roman is gesitueerd op de Discworld. Dit is een platte, ronde schijf, die, gedragen door vier olifanten, die, gedragen door een reusachtige schildpad, zich door het heelal beweegt. Wie zich te ver waagt naar de randen van de Discword (the Rim), valt er geheid af.
‘Wintersmith’ speelt zich af in het dunbevolkte gebied The Wold, waar de meeste mensen werkzaam zijn in de landbouw en veeteelt: een pastorale wereld die maar heel zelden verstoord wordt – door een kwaadaardige Wintersmith of door een bende Nac Mac Feegle, bijvoorbeeld.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn: hoe raakt Tiffany Aching die lastige verliefde Wintersmith kwijt die haar met alle (winter)geweld naar zijn paleis wil brengen?
Andere verhaallijnen zijn daaraan ondergeschikt. Zo moet Tiffany zorgen voor de krasse dame Miss Treason – ze is 113 – ze moet het geheim van Boffo te weten komen, ze moet Horace the Cheese vangen, ze moet ervoor zorgen dat Annagramma Hawkin zich een beetje beter (als heks) gedraagt. Daarnaast moet ze ervoor zorgen dat Nanny Ogg – een wereldwijze heks – haar geen seksuele voorlichting geeft en dat de goden haar (Tiffany) niet in bad zien zitten.

Verteller:

Er is een alwetende verteller. Pratchett vertelt over zijn wereld, Discworld, waarover hij in stukjes en beetjes telkens iets kwijt wil. In elk deel komen er personen uit andere verhalen terug, maar in elk deel spelen er ook unieke karakters eenmalig mee.
In ‘Wintersmith’ ligt de meeste nadruk op het talentvolle meisje Tiffany Aching en haar strijd tegen de Wintersmith. Maar uiteraard is er veel aandacht voor al die interessante en onbekende groep wezens, de Nac Mac Feegle en vreemdsoortige dames zoals Nanny Ogg en andere heksen.

Hoofdkarakters:

De belangrijkste karakters in ‘Wintersmith’ zijn:
• Tiffany Aching: een 13-jarig meisje van The Wold. Ze is een heks, maar ze is nog niet helemaal volleerd;
• Wintersmith: een wrede wintervorst die verliefd is geworden op Tiffany en die haar koste wat kost naar zijn kille paleis wil ontvoeren;
• Rob Anybody: de militaire leider van de Nac Mac Feegle.

Bijfiguren:

Er zijn talloze bijfiguren die een rol hebben in de roman, zoals bijvoorbeeld:
• Miss Treason: een oude dame van 113;
• Nanny Ogg: een wereldwijze heks (moeder en oma van vele kinderen);
• Granny Weatherwax: de belangrijkste en machtigste heks van de Discworld;
• Anagramma Hawkin: de jonge heks in opleiding;
• Roland: de adellijke (en charmante) zoon van de Baron;
• Jeannie: de kelda en hoofdheks van de Nac Mac Feegle;
• The Nac Mac Feegle: een stelletje ongeregeld.

Website:

http://www.fantasybookreview.co.uk/Terry-Pratchett/Wintersmith.html

Film:

De fantasyroman ‘Wintersmith’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Wintersmith’ is een sprookje, maar wel weer een echt Pratchett-sprookje met een aantal lessen. Uiteraard gaat het erom dat je goed leeft als mens (ook op de Discworld). Maar daarnaast wordt duidelijk dat ongelikte beren (of beertjes, zoals de Nac Mac Feegle) soms heel betrouwbaar zijn. En tenslotte is dit ook een verhaal over de seizoenen: de harde winter die aanbreekt, wordt bestreden door Tiffany.

De delen van de Young Discworld over Tiffany Aching zijn:
• The Wee Free Men
• A Hat Full of Sky
• ‘Wintersmith’
• I Shall Wear Midnight
• The Shepherd’s Crown

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Terry Pratchett.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• I Shall Wear Midnight van Terry Pratchett
• The Chestnut Soldier van Jenny Nimmo
• The Earthsea Quartet (Book I) – A Wizard of Earthsea van Ursula Le Guin

Citaat:

‘Don’t be daft,’ said Rob Anybody. ‘There’s nothin’ left in these woods that’s mad enough tae hunt Feegles!’ (p.189)

Vragen over het boek:

1. ‘Wintersmith’ is een Young Discworld roman. Waaruit blijkt dat het verhaal bedoeld is voor jongere lezers?
2. Lees nog een verhaal uit de Young Discworld Tiffany Aching-serie (bijvoorbeeld deel I of deel II). Welk deel vind je beter en waarom?
3. Wie is die Wintersmith eigenlijk? Omschrijf deze vorst met behulp van voorbeelden uit de tekst. Wat voor soort wezen zou Terry Pratchett in gedachten hebben gehad toen hij de Wintersmith bedacht?
4. ‘Wintersmith’ is een modern sprookje dat zich op de Discworld afspeelt. Veel sprookjes hebben een bepaalde les of boodschap. Wat zou de boodschap van ‘Wintersmith’ kunnen zijn?