[Enter Chorus.] Chorus: Not marching now in fields of Thrasymene,
Where Mars did mate the Carthaginians;
Nor sporting in the dalliance of love,
In courts of kings where state is overturn'd;
Nor in the pomp of proud audacious deeds,
Intends our Muse to vaunt her heavenly verse:
Only this, gentlemen, - we must perform
The form of Faustus' fortunes, good or bad:
To patient judgments we appeal our plaud,
And speak for Faustus in his infancy.
Now is he born, his parents base of stock,
In Germany, within a town call'd Rhodes:
Of riper years, to Wertenberg he went,
Whereas his kinsmen chiefly brought him up.
So soon he profits in divinity,
The fruitful plot of scholarism grac'd,
That shortly he was grac'd with doctor's name,
Excelling all whose sweet delight disputes
In heavenly matters of theology;
Till swoln with cunning, of a self-conceit,
His waxen wings did mount above his reach,
And, melting, heavens conspir'd his overthrow;
For, falling to a devilish exercise,
And glutted now with learning's golden gifts,
He surfeits upon cursed necromancy;
Nothing so sweet as magic is to him,
Which he prefers before his chiefest bliss:
And this the man that in his study sits.
[Exit.]

[Faustus discovered in his study.] Faustus: Settle thy studies, Faustus, and begin
To sound the depth of that thou wilt profess:
Having commenc'd, be a divine in shew,
Yet level at the end of every art,
And live and die in Aristotle's works.
Sweet Analytics, 'tis thou hast ravish'd me!
Bene disserere est finis logices.
Is, to dispute well, logic's chiefest end?
Affords this art no greater miracle?

© Penguin English Library, 1969/1976.

Doctor Faustus is één van de grootste wetenschappers van Europa. Hij wordt alom gewaardeerd door iedereen en hij heeft vrijwel alles wat hij hebben wil. Toch wil hij meer …
Dus wanneer hij Mephostophilis, de handlanger van de duivel, ontmoet, vraagt hij hem om een gunst: is het mogelijk om alles te weten, alles te krijgen, alles te hebben? Dan zou Faustus alle machtigen der aarde kennen, alle kennis ter wereld hebben, alle schatten op aarde krijgen, alle vrouwen bezitten?
Dat kan. Mephostophilis kan dat leveren: vierentwintig jaar lang. En na die vierentwintig jaar zal Faustus zijn ziel en zaligheid kwijtraken aan de duivel. Een gemakkelijke keus. Maar wel even tekenen bij het kruisje – en in bloed, graag.
Dus wat doet Faustus? Hij tekent …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Christopher Marlowe

Jaar van uitgave:

1592

Aantal pagina's:

82

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1500-1600

Plaats van handeling:

Meerdere plaatsen: Duitsland (Wittenberg), Italië (Rome, Napels, Padua), Frankrijk (Parijs).

Bijzonderheden:

Een tragedie in vijf bedrijven en in veel tonelen.
In het Nederlands heet de tragedie ‘Faust’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘Doctor Faustus’ is dé tragedie rond het Faust-motief: je ziel verkopen aan de duivel. Faust verkoopt letterlijk zijn ziel en zaligheid om vierentwintig jaar achter elkaar alles te krijgen wat hij verlangt: alle wereldkennis, alle politieke macht, alle machtigen der aarde als vriend en bewonderaar, alle vrouwen die hij begeert.

WAT MOET JE WETEN?

‘Doctor Faustus’ (of eigenlijk: ‘The Tragical History of the Life and Death of Doctor Faustus’), is gebaseerd op oude, Duitse sagen en volksvertellingen. Er zijn veel bronnen, maar er is weinig bewaard gebleven. Christopher Marlowe was in feite de eerste schrijver die het Faust-thema verwerkte in een compleet verhaal: een tragedie. Die tragedie werd een enorm succes en het was een inspiratie voor komende auteurs, met Shakespeare als eerste bewonderaar.

DE TAAL

De taal van ‘Doctor Faustus’ is vaak bijzonder lastig. Het is dan ook de taal van het eind van de zestiende eeuw (ca. 1592). Daarnaast zijn de onderwerpen soms specialistisch: wetenschappelijk, religieus, medisch. Kortom: een uitdaging voor de gemiddelde lezer.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de tragedie moeilijk te lezen.
Maar wanneer je het verhaal begrijpt heb je één van de belangrijkste thema’s uit de literatuur te pakken: het Faust-thema. Een prachtig thema met veel tegenstellingen: hebzucht en altruïsme, goed en kwaad, geloof en ongeloof, schuld en boete, materialisme en idealisme.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Doctor Faustus’ een boek met een literair niveau C 5e en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Het toneelstuk is heel mooi geschreven: aangrijpend, spannend, met hier en daar het nodige comic relief.

Actie:

De tragedie ‘Doctor Faustus’ bevat een verhaal met veel actie.

Tijd:

Het verhaal speelt zich af in de jaren 1500-1600. Hoewel de handelingen soms meerdere eeuwen beslaan (zo ziet Faustus de schoonheid Helen uit de Trojaanse oorlog) gaat het verhaal vooral over de zestiende eeuw – de eeuw waarin Karel V de machtigste vorst van Europa was.

Plaats:

De setting van ‘Doctor Faustus’ is het Middeleeuwse Europa. De bedrijven en scenes spelen zich af op meerdere plaatsen: Wittenberg (Duitsland), het Vaticaan (Rome), Italië (Padua, Napels), Duitsland (het hof van Karel V).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Doctor Faustus’: hoe zal Doctor Faustus omgaan met zijn macht en met zijn dreigende vervloeking?

Verteller:

De tragedie heeft geen verteller – of het zou de chorus (de ‘rei’) aan het begin en aan het eind van het toneelstuk moeten zijn.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Doctor Faustus’ zijn:
• Doctor John Faustus: een Duitse wetenschapper van de Universiteit van Wittenberg. Faustus is één van de grootste geleerden van zijn tijd. Toch wil hij meer: meer macht, meer invloed, meer aardse schatten, meer aanzien;
• Wagner, servant to Faustus: de bediende van Faustus. Hij is tevens een personage dat met zijn kornuiten regelmatig voor enig comic relief zorgt;
• Mephostophilis: de handlanger van de duivel (Lucifer). Hij werpt zich op als contactpersoon tussen Faustus en de duivel en hij is degene die Faustus alles kan leveren. Tegen betaling, uiteraard: namelijk de ziel en zaligheid van Faustus.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Doctor Faustus’ zijn:
• Good Angel: de engel die zijn best doet om Faustus op het goede pad te houden;
• Evil Angel: de kwaadaardige engel die Faustus constant wil verleiden tot alle kwaad;
• Valdes, Cornelius: geleerden en vrienden van Faustus;
• Lucifer: de grote duivel, de gevallen engel. Soms worden Lucifer en Belzebub als één persoon afgebeeld. In vroegere verhalen (zoals in dit toneelstuk) was Lucifer echter de duivel die altijd in de hel vertoefde (na de zondeval), terwijl Belzebub (Satan) soms naar de aarde kwam om mensen te verleiden;
• Belzebub (Beëlzebub): oftewel Satan, ook bekend onder de naam ‘Lord of the Flies’, één van de hoofdduivels;
• The Seven Deadly Sins: Pride (ijdelheid), Covetousness (hebzucht), Envy (afgunst, jaloezie), Wrath (woede, gramschap, wraak), Gluttony (gulzigheid, vraatzucht, onmatigheid), Sloth (gemakzucht, luiheid), Lechery (onkuisheid, wellust);
• Clown / Robin: de onnozele figuren die samen met Wagner proberen scenes van Faustus na te spelen (met weinig succes overigens);
• Dick, Rafe, Vintner, Carter, Hostess: vrienden en lotgenoten van Clown en Robin, onnozele figuren;
• The Pope: Adrian (Adrianus), de paus van Rome, één van de machtigste leiders van Europa;
• King Bruno (vorst van de Duitse Saksen) en King Raymond, King of Hungary: koningen die gehoorzaam zijn aan de machtige Emperor Charles;
• Charles, the German Emperor: Keizer Karel V (1500-1558), de grootste politieke leider van zijn tijd, niet alleen in Duitsland (Aken en Keulen), maar ook in andere landen (Nederland, België, Frankrijk, Spanje) en steden (zoals Trier, Madrid, Brussel, Nijmegen);
• Archbishop of Reims: een hoge geestelijke;
• Martino, Frederick, Benvolio, Saxony, Duke of Vanholt, Duchess of Vanholt: edellieden in het gevolg van Emperor Charles;
• Spirits (Alexander the Great, Darius, Paramour, Helen): geesten van vroeger die Mephostophilis aan Faustus laat zien;: Alexander de Grote, Darius van Perzië, Paramour (de geliefde van Alexander) en Helena van Troje;
• Horse-courser, An Old Man: mensen die met de streken van Faustus (als tovenaar) te maken krijgen;
• Anderen: Scholars, Soldiers, Devils (Banio, Belcher, Asteroth, Belimoth), Courtiers, Cardinals, Monks, Cupids.

Website:

https://gutenberg.org/ebooks/779

Film:

‘Doctor Faustus’ is meerdere malen verfilmd.

Overig:

‘Doctor Faustus’ is gebaseerd op eerdere sagen en verhalen, maar het toneelstuk zelf inspireerde ook veel filmmakers, TV-makers, toneelschrijvers en klassieke componisten (Beethoven, Wagner, Mussorgsky) en popmusici (Robert Johnson, Queen, Tom Waits en Radiohead). En zo schreef de Amerikaanse singer-songwriter Randy Newman een heel album over Faust.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Christopher Marlowe.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Picture of Dorian Gray van Oscar Wilde
• Eric van Terry Pratchett
• Needful Things van Stephen King

Citaat:

Was this the face that launch'd a thousand ships,
And burnt the topless towers of Ilium –
Sweet Helen, make me immortal with a kiss. – [kisses her]
Her lips suck forth my soul: see, where it flies! –
Come, Helen, come, give me my soul again.
Here will I dwell, for heaven is in these lips,
And all is dross that is not Helena.
I will be Paris, and for love of thee,
Instead of Troy, shall Wertenberg be sack'd;
And I will combat with weak Menelaus,
And wear thy colours on my plumed crest;
Yea, I will wound Achilles in the heel,
And then return to Helen for a kiss.
O, thou art fairer than the evening air
Clad in the beauty of a thousand stars;
Brighter art thou than flaming Jupiter
When he appear'd to hapless Semele;
More lovely than the monarch of the sky
In wanton Arethusa's azur'd arms;
And none but thou shalt be my paramour!
[Act V, Scene III, lines 97-116]

Vragen over het boek:

1. Waaruit blijkt dat Faustus nog heel lang op zijn schreden kan terugkeren?
2. Welke machten spreekt Faustus zoal aan?
3. Wat is de functie van het bezoek van Faustus aan de Paus van Rome?
4. Wat is de functie van de scenes waarin de clown en Robin een rol spelen?