The news about Walter Berglund wasn't picked up locally – he and Patty had moved away to Washington two years earlier and meant nothing to St. Paul now – but the urban gentry of Ramsey Hill were not so loyal to their city as not to read the New York Times. According to a long and very unflattering story in the Times, Walter had made quite a mess of his professional life out there in the nation's capital. His old neighbors had some difficulty reconciling the quotes about him in the Times (‘arrogant’, ‘high-handed’, ‘ethically compromised’) with the generous, smiling, red-faced 3M employee they remembered pedaling his commuter bicycle up Summit Avenue in February snow; it seemed strange that Walter, who was greener than Greenpeace and whose own roots were rural, should be in trouble now for conniving with the coal industry and mistreating country people. Then again, there had always been something not quite right about the Berglunds.
Walter and Patty were the young pioneers of Ramsey Hill – the first college grads to buy a house on Barrier Street since the old heart of St. Paul had fallen on hard times three decades earlier. They paid nothing for their Victorian and then killed themselves for ten years renovating it. Early on, some very determined person torched their garage and twice broke into their car before they got the garage rebuilt. Sunburned bikers descended on the vacant lot across the alley to drink Schlitz and grill knockwurst and rev engines at small hours until Patty went outside in sweatclothes and said, ‘Hey, you guys, you know what?’ Patty frightened nobody, but she'd been a standout athlete in high school and college and possessed a jock sort of fearlessness. From her first day in the neighborhood, she was helplessly conspicuous. Tall, ponytailed, absurdly young, pushing a stroller past stripped cars and broken beer bottles and barfed-upon old snow, she might have been carrying all the hours of her day in the string bags that hung from her stroller. Behind her you could see the baby-encumbered preparations for a morning of baby-encumbered errands; ahead of her, an afternoon of public radio, the Silver Palate Cookbook, cloth diapers, drywall compound, and latex paint; and then Goodnight Moon, then zinfandel. She was already fully the thing that was just starting to happen to the rest of the street.

© Penguin Random House Company / Farrar, Straus and Giroux, 2011.

Walter Berglund woont met zijn vrouw Patty, hun dochter Jessica en hun zoon Joey in een nette wijk in de stad St. Paul in Minnesota. Walter komt uit een arm gezin van het platteland van Minnesota, waar zijn drankzuchtige vader het gezin te gronde heeft gericht. Patty komt uit een stinkend rijke familie uit de staat New York, die ze ontvlucht is omdat er geen enkele aandacht voor haar was. Door een gezamenlijke vriend, de populaire en creatieve popmusicus Richard Katz, komen Patty en Walter met elkaar in contact.
Het leven van de Berglunds lijkt op rolletjes te lopen: Walter heeft een goedbetaalde baan, Jessica en Joey doen het prima op school en Patty is een toegewijde moeder. Maar dan, na een twintigtal gelukkige jaren, verandert de sfeer in huize Berglund. Walter gaat werken voor een bedrijf dat land afgraaft voor fossiele brandstoffen (maar waarbij Walter via het graafwerk wel een zeldzaam vogeltje voor uitsterven kan behoeden), Joey gaat samenwonen met zijn leeftijdgenoot en buurmeisje Connie Monaghan (uit een beetje een vreemd milieu, volgens Patty) en Patty brengt een paar wilde nachten door in het afgelegen zomerhuis van de Berglunds met Richard Katz. Als Walter dat laatste ontdekt, zijn de rapen gaar. Walter en Patty zijn ondertussen verhuisd naar Washington D.C. Walter schopt Patty de deur uit en de weg lijkt voor hem vrij om nauwere banden aan te knopen met zijn bloedmooie assistente, Lalitha. Joey huwt in het geheim zijn hitsige, maar ook wel apathische buurmeisje en valt tevens voor de charmes van de zuster van zijn studievriend Jonathan. Patty ontdekt wat er allemaal is misgegaan bij haar ouders en zussen en broer in New York State. En Walter komt erachter dat ook een politiek correcte milieuactivist soms radicale stappen moet zetten.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Jonathan Franzen

Jaar van uitgave:

2010

Aantal pagina's:

597

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1984 – 2007

Plaats van handeling:

USA, Minnesota (St. Paul, Hibbing, platteland), Washington D.C., New York (City & State)

Bijzonderheden:

Een roman in vijf delen van verschillende lengtes; de delen zijn soms onderverdeeld in hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘Vrijheid’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘Freedom’ is een roman over relaties. Bijna 600 pagina’s lang wordt het gezin Berglund gevolgd en ontleed zodat de lezer alles, maar dan ook alles over hen te weten komt.
Het boek is een roman over een gezin in de Verenigde Staten in de periode 1980 – 2007. Het verhaal gaat over geld verdienen (op allerhande manieren), over de milieubeweging, de Amerikaanse politiek, de natuur, familierelaties en – vooral – over de liefde.

WAT MOET JE WETEN?

Enige kennis van en interesse in de Amerikaanse politiek is een voordeel. Franzen noemt terloops politici en presidenten als Gingrich, Gore, McCain, Bush Sr. en Bush Jr., Clinton en Obama. Verder komen typisch Amerikaanse onderwerpen aan de orde, zoals sport, universiteitsleven, muziek, gezondheidszorg (of het gebrek eraan), godsdienst en het verkwisten van natuur en natuurlijke bronnen.
‘Freedom’ noemt artiesten en bands als Bob Dylan, ‘Bright Eyes’ en ‘The White Stripes’ en andere artiesten uit het Midwesten van de V.S. Wat literaire kennis betreft gaat het in deze roman vooral om verschillende vertellers: soms is er een auctoriale verteller, soms is er een autobiografisch deel (maar dat wordt dan wel weer in de derde persoon verteld).

DE TAAL

Het vocabulaire is rijk en gevarieerd; het gaat over woorden die te maken hebben met algemene onderwerpen zoals relaties, maar ook met politiek, milieuzaken en natuurbescherming.
De zinnen hebben een normale lengte, de alinea’s zijn ook gewoon qua lengte. De hoofdstukken zijn soms erg lang (maar hebben soms ook een wisselende lengte). Het verhaal kent veel dialogen, die het lezen vergemakkelijken.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘Freedom’ is een moeilijk boek om te lezen: het is lang, het behandelt onderwerpen uitputtend en het is tijdgebonden. Maar ook is het een uitzonderlijk boeiend boek over een bepaalde periode (1980-2007) en een bepaald gebied: de USA, de staat Minnesota, de stad St. Paul en het platteland, de stad New York City en de hoofdstad Washington D.C. ‘Freedom’ geeft een boeiend tijdsbeeld. Maar bovenal kent ‘Freedom’ een vijftal onvergetelijke karakters, mensen van vlees en bloed die met elkaar, door elkaar en ondanks elkaar het beste van hun leven proberen te maken. De woordkeus is rijk, de onderwerpen zijn legio, de verteltechniek is soms complex. Al deze eigenschappen maken dat ‘Freedom’ een boek is met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Franzen is een getalenteerde verteller die 600 pagina’s lang de aandacht van de meeste lezers erbij weet te houden. Alleen de diepgravende gedeelten over politiek en over milieu zouden voor een aantal lezers te lang kunnen zijn.

Actie:

Het verhaal kent veel actie, en dan met name actie die voortkomt uit het gedrag van een karakter: het wispelturige van Patty, het politiek correcte van Walter, het roekeloze en besluiteloze van Joey, het onvoorspelbare van Richard.

Tijd:

Het verhaal wordt chronologisch verteld. Wel geeft de schrijver zo nu en dan in een hoofdstuk hints over iets uit de toekomst dat pas in een volgend hoofdstuk zal worden toegelicht.

Plaats:

De roman speelt zich af in de USA, in de staat Minnesota (St. Paul, Hibbing, op het platteland), in de hoofdstad van het land, Washington D.C. en in New York (New York City en de staat).

Verhaallijn:

Er zijn meerdere verhaallijnen, maar de voornaamste zijn die van Walter, Patty en Joey, die knap door de schrijver met elkaar verweven worden.

Verteller:

Er is een auctoriale verteller, maar in de hoofdstukken die door Patty verteld worden – en dat zijn de langste hoofdstukken, en dan met name hoofdstuk II – sluipt er veel van de onbetrouwbare verteller in het verhaal. Ze noemt zichzelf daarin Patty (in de derde persoon dus), maar ze becommentarieert deze persoon ook zo nu en dan (noemt zichzelf daarin ‘the biographer’).
Het verhaal geeft een kritische blik op de Amerikaanse burgers en hun samenleving in de periode van ca. 1980 tot 2007.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters van ‘Freedom’ zijn de leden van de familie Berglund, en dan met name de moeder, de vader en de zoon:
• Walter Berglund: een milieubewuste, hardwerkende, keurige geheelonthouder, die in de loop van het verhaal veel van zijn idealen kwijtraakt. Walter komt uit een arme familie uit Hibbing, Minnesota, met een alcoholische vader en broer en een ziekelijke, tobberige moeder;
• Patty Berglund-Emerson: een niet-werkende moeder, die niet alleen van haar zoon veel houdt, maar ook van de beste vriend van haar man, Richard. Zij komt uit een rijke half-joodse familie uit de staat New York;
• Joey Berglund: een tamelijk verwende jongen, die ondanks de verstikkende liefde van zijn moeder en het politiek correcte van zijn vader kiest voor een leven vol seks en materialisme;
• Jessica Berglund: de plichtsgetrouwe dochter van de familie die een beetje dreigt onder te sneeuwen door de imponerende karakters van pa, ma en broerlief.

Bijfiguren:

Andere karakters die belangrijk zijn voor de familie Berglund zijn:
• Richard Katz: een (zo nu en dan heel succesvolle) popzanger en –gitarist, afkomstig uit een arme Joodse familie in New York. Wars van sterallures, aanbeden door veel meisjes en vrouwen, maar vooral door Patty en door zijn beste vriend Walter;
• Connie Monaghan, de dochter van de alleenstaande moeder Carol en het buurmeisje van Joey, met wie ze al seks heeft vanaf haar elfde;
• Lalitha: de assistente van Walter (en naar zij hoopt ooit meer dan dat);
• Jenna: de zuster van Joey’s studievriend Jonathan, rijk, verwend, bloedmooi, en – naar Joey hoopt – ooit de geliefde van Joey.
De karakters leven in een voortdurende staat van aangetrokken en afgestoten worden: Walter en Patty, Patty en Richard, Joey en Connie, Lalitha en Walter. Die verrassende contacten en stemmingen zorgen voor de grootste spanning in het verhaal.

Website:

http://us.macmillan.com/author/jonathanfranzen

Film:

De roman ‘Freedom’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Freedom’ is een moderne Amerikaanse comedy of manners – zoals Franzens vorige roman, The Corrections, dat ook was. In die zin is de roman vergelijkbaar met de romans van de Amerikaanse schrijvers Updike, Wolfe, Roth, Coe en Irving en ook met 19e Britse romanschrijvers zoals Dickens, Eliot en Hardy.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Jonathan Franzen.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Purity van Jonathan Franzen
• The World According to Garp van John Irving
• NW van Sadie Smith

Citaat:

‘It’s all circling around the same problem of personal liberties,’ Walter said. ‘People came to this country for either money or freedom. If you don’t have money, you cling to your freedoms all the more angrily. Even if smoking kills you, even if you can’t afford to feed your kids, even if your kids are getting shot down by maniacs with assault rifles. You may be poor, but the one thing nobody can take away from you is the freedom to fuck up your life whatever way you want to. That’s what Bill Clinton figured out – that we can’t win elections by running against personal liberties. Especially not against guns, actually.’ (p.383)

Vragen over het boek:

1. Patty Berglund schrijft een autobiografie (deel II en deel IV van het boek), getiteld Mistakes Were Made. Analyseer een drietal ‘mistakes’ van Patty en geef aan in hoeverre deze ‘fouten’ het verloop van het verhaal beïnvloeden.
2. Karakters in ‘Freedom’ zijn zelden alleen maar goed of slecht. Kies een hoofdkarakter (Walter, Patty of Joey) en een ander karakter (Richard Katz, Connie Monaghan, Lalitha of Jenna) en bepaal, aan de hand van fragmenten uit de tekst, in welke mate dit karakter zowel goed als slecht is.
3. In hoeverre worden karakters in ‘Freedom’ bepaald door hun verleden? Kies twee van de volgende karakters: Walter, Patty, Richard of Connie.
4. ‘Freedom’ is behalve een roman over relaties ook een verhaal waarin de Amerikaanse samenleving uit een bepaalde periode wordt becommentarieerd. Geef tenminste drie voorbeelden uit de roman waarin dit gebeurt en geef aan of dit op een goede plek in het verhaal gebeurt volgens jou.