I was twelve years old the first time I walked on water. The man in the black clothes taught me how to do it, and I’m not going to pretend I learned that trick overnight. Master Yehudi found me when I was nine, an orphan boy begging nickels on the streets of Saint Louis, and he worked with me steadily for three years before he let me show my stuff in public. That was in 1927, the year of Babe Ruth and Charles Lindbergh, the precise year when night began to fall on the world forever. I kept it up until a few days before the October crash, and what I did was greater than anything those two gents could have dreamed of. I did what no American had done before me, what no one has ever done since.
Master Yehudi chose me because I was the smallest, the dirtiest, the most abject. ‘You’re no better than an animal,’ he said, ‘a piece of human nothingness.’ That was the first sentence he spoke to me, and even though sixty-eight years have passed since that night, it’s as if I can still hear the words coming from the master’s mouth. ‘You’re no better than an animal. If you stay where you are, you’ll be dead before winter is out. If you come with me, I’ll teach you how to fly.’
‘Ain’t nobody can fly, mister,’ I said. ‘That’s what birds do, and I sure as hell ain’t no bird.’
‘You know nothing,’ Master Yehudi said. ‘You know nothing because you are nothing. If I haven’t taught you to fly by your thirteenth birthday, you can chop off my head with an axe. I’ll put it in writing if you like. If I fail to deliver on my promise, my fate will be in your hands.’

© Faber and Faber, 1994

Walt is een weeskind. Zijn vader sneuvelde in de Eerste Wereldoorlog, zijn moeder overleed een paar jaar later aan TBC. Walt werd ‘opgevangen’ door de broer van zijn moeder, Uncle Slim, en diens vrouw. Dat opvangen is niet meer dan dat: Walt wordt als een stuk vuil behandeld en hij wordt veel mishandeld.
Op een dag komt Walt in aanraking met een vreemde man, Master Yehudi. Deze man biedt aan Walt onder zijn hoede te nemen en een ster van hem te maken. Yehudi verzekert hem zelfs dat hij Walt kan leren vliegen. De kritisch negenjarige Walt gelooft er niets van, maar Uncle Slim vindt het best om verlost te zijn van de jonge kostganger. Dus Walt vertrekt uit Saint Louis en hij gaat met Master Yehudi mee naar een boerderij op het platteland van de staat Kansas.
Op de boerderij woont Walt bij Master Yehudi, bij de dienstmeid, Mother Sioux, en bij de zwarte, mismaakte jongen Aesop. Mother Sioux en Aesop blijken ook door Yehudi te zijn opgevangen. Walt wordt in eerste instantie slecht behandeld door Yehudi, maar hij leert veel en heel snel.
Het belangrijkste wat hij leert is zich verheffen van de grond ... Master Yehudi blijft Walt trainen totdat hij een tijdje in de lucht kan blijven: het zou een geweldige attractie voor bezoekers van markten en feesten zijn.
Maar dan slaat het noodlot toe …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Paul Auster

Jaar van uitgave:

1994

Aantal pagina's:

278

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1920-1990

Plaats van handeling:

USA, meerdere plaatsen

Bijzonderheden:

Een roman in 4 delen en in meerdere hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek eveneens ‘Mr. Vertigo’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Mr. Vertigo’ is een verhaal over het leven van een arme jongen die onbekende kwaliteiten blijkt te bezitten: hij kan zich verheffen boven de grond. Hij kan een tijdje door de lucht ‘lopen’: een ware sensatie op markten, in theaters en bij grote evenementen. Zoiets kan natuurlijk niet.
Maar het gaat in dit verhaal niet om echt of onecht. De roman gaat over de USA in de twintigste eeuw, over armoede en rijkdom, over liefde en haat, over discriminatie en acceptatie, over goed en kwaad. Voor de liefhebbers van dit soort thema’s (en de liefhebbers van Paul Austers schrijfstijl) is dit boek zeker een aanrader.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Mr. Vertigo’ heb je weinig specifieke kennis nodig. Het is goed om te beseffen dat de USA in de jaren 1930-1950 een andere wereld was dan de USA van nu (en helemaal een andere wereld dan Europa uit die tijd). Burgers reisden door het land, soms duizenden kilometers ver: om te werken, om een beter leven te krijgen, soms om de wet en de overheid te slim af te zijn. De USA in die jaren was een land van ongekende en onbeperkte mogelijkheden – maar ook van kortzichtigheid, geweld en discriminatie.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Mr. Vertigo’ zijn zeer gevarieerd. De taal is prachtig en heel toegankelijk. Wel moet je erop beducht zijn dat de verteller soms geen blad voor de mond neemt.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte. Er zijn heel veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘Mr. Vertigo’ is zeer veelzijdig en deze zal de meeste lezers geen problemen opleveren.
Het verhaal is opmerkelijk, maar ook hard, ontroerend en grappig tegelijkertijd. Een jongen wordt opgevoed en opgeleid door een ambitieuze man die in hem ongekende kwaliteiten ziet. Vanaf dat moment is het leven voor de jongen hard en leerzaam – maar vooral spannend.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Mr. Vertigo’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman ‘Mr. Vertigo’ is prachtig geschreven. Mr. Auster gebruikt een zeer gevarieerd vocabulaire. Het is opmerkelijk dat de jonge Walt spreekt zoals hij doet (ironisch, erudiet, zeer gevat), maar waarschijnlijk komt dat omdat de oude Walt zichzelf iets te positief beschrijft (en mooiere woorden in de mond legt dan ooit door hem werden gebruikt).

Actie:

De roman ‘Mr. Vertigo’ is een verhaal met veel actie. Het verhaal begint wanneer de kleine wees Walt nog maar negen jaar oud is. Zijn jeugd is een tijd van verwaarlozing en mishandeling. Pas wanneer hij een jaar of twaalf is, wordt zijn leven iets draaglijker. Maar al snel wordt ook die tijd gekenmerkt door problemen en gewelddadige gebeurtenissen.

Tijd:

‘Mr. Vertigo’ speelt zich af in de jaren 1920-1990. De verteller is zevenenzeventig jaar oud wanneer hij zijn levensverhaal vertelt. De nadruk ligt op de tijd waarin hij werd opgevangen en opgevoed door Yehudi – van zijn negende tot ongeveer zijn vijftiende jaar.
Er zijn verwijzingen naar de crisis van de jaren dertig en naar de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal wordt chronologisch verteld.

Plaats:

De setting van ‘Mr. Vertigo’ is de Verenigde Staten van Amerika. Het verhaal begint in Saint Louis (Missouri) en gaat vandaar naar het platteland van de staat Kansas. Later woont en werkt Walt in heel veel steden en staten, zowel in the Midwest (Wichita, Chicago) als aan de oost- en westkust van het land (Portland, Boston, Newark).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Mr. Vertigo’: hoe is het leven van de (nu) bejaarde Walt verlopen?

Verteller:

De roman ‘Mr. Vertigo’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. De verteller is de 77-jarige Walt Rawley, die zijn levensverhaal opschrijft.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Mr. Vertigo’ zijn:
• Walt (Walter Claireborne) Rawley: een 77-jarige man die zijn levensverhaal vertelt. Hij begint op zijn negende levensjaar toen zijn vader al jaren eerder omgekomen was in de Eerste Wereldoorlog en toen zijn moeder een paar jaar eerder aan TBC was overleden. Walt woont bij zijn oom en tante in huis. Hij heeft verborgen kwaliteiten, maar die worden pas duidelijk wanneer Master Yehudi hem ontdekt en onder zijn hoede neemt;
• Master Yehudi: een ambitieuze man. Hij is een Hongaar (geboren in Boedapest) die jarenlang in New York woonde. Yehudi won bij het gokken een boerderij waar hij woont met een paar mensen die hij opvangt;
• Mother Sue (Sioux): een Indiaanse vrouw (van de Oglala stam) die bij Master Yehudi op de boerderij woont en die daar al het huishoudelijk werk doet;
• Aesop: een zeer intelligente zwarte weesjongen uit Mississippi die bij Master Yehudi woont. Hij is enigszins mismaakt en hij was bijna dood toen Master Yehudi hem redde;
• Mrs. Marion Witherspoon: de vriendin van Master Yehudi. De twee zijn zo’n beetje verloofd, maar getrouwd lijkt er niet te worden. Mrs. Witherspoon is een weduwe die is blijven wonen in het grote huis van haar man in de stad Wichita.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Mr. Vertigo’ zijn:
• Uncle Slim (Edward J. Sparks): de oom van Walt, de vader van diens moeder. Uncle Slim is een gewelddadige, haatdragende man die zijn neefje slecht behandelt;
• Aunt Peg: de echtgenote van Uncle Slim. Al even slecht als haar man en totaal niet geïnteresseerd in het trieste leven van haar neefje;
• Nelly Boggs: de huishoudster van Mrs. Witherspoon;
• Fritz: een compagnon van Uncle Slim;
• Orville Cox en Billy Bigelow: rijke mannen uit Wichita die graag met Mrs. Witherspoon zouden willen trouwen;
• Mrs. Hawthorne: de huishoudster van Master Yehudi in Cape Cod;
• Bingo Marsh, Boss O’Malley, Stutters Grogan: onderwereldfiguren uit Chicago;
• Dizzy Dean: een honkbalspeler die Walt in Chicago ontmoet. Als Diz en Walt elkaar leren, is de carrière van Diz eigenlijk al voorbij;
• Pat Dean: de echtgenote van Dizzy;
• Molly Quinn Fitzsimmons: een weduwe die Walt in Newark, New Jersey, ontmoet.

Website:

http://www.nytimes.com/1994/08/28/books/auster-vertigo.html?pagewanted=all 

Film:

De roman ‘Mr. Vertigo’ is niet verfilmd – wel zijn er al langere tijd plannen om een filmversie te maken.

Overig:

De roman ‘Mr. Vertigo’ is de zevende roman van Paul Auster. Het verhaal is in prachtige taal geschreven en het is een verhaal dat een heel leven beschrijft – dat speelt vanaf de jaren twintig tot aan de jaren negentig van de twintigste eeuw.
In tegenstelling tot veel romans van Mr. Auster speelt deze roman niet in New York, maar met name in steden in the Midwest (Chicago, Saint Louis, Wichita).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Paul Auster.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Firestarter van Stephen King
• Home van Toni Morrison
• Two Years, Eight Months & Twenty-eight Nights van Salman Rushdie

Citaat:

‘My head don’t hurt when I do the act. That’s the bottom line, chief. As long as I can go on, I gotta go on. Who cares if I smart some afterwards? I can live with pain. Life’s a pain anyway, and the only good thing about it is when I’m up on stage doing my act.’
‘Problem is, the act is wiping you out. You keep coming down with those headaches, and you won’t be Walt the Wonder Boy much longer. I’ll have to change your name to Mr. Vertigo.’ (p.186)

Vragen over het boek:

1. Wat zou de reden geweest kunnen zijn dat Yehudi de kleine Walt uitkoos voor zijn plannen?
2. Wat leert Walt vooral van Aesop?
3. Welke rol speelt Mrs. Witherspoon in de roman?
4. Hoe wordt Walt uiteindelijk gelukkig in zijn leven (of wordt hij dat niet)?