3/5 - (1 stemmen)

Portnoy’s Complaint

Niveau:
Genre: coming-of-age
Thema: relations

Getagd op:
Verkrijgbaar bij bol.com
var bol_sitebar_v2={"id":"bol_1692811938221", "baseUrl":"partner.bol.com","productId":"9200000002847008","familyId":"","siteId":"30874","target":true,"rating":true,"price":true,"deliveryDescription":true,"button":true,"linkName":"Portnoy%27s%20Complaint%20%28ebook%29%2C%20Philip%20Roth","linkSubId":""};

SNEL NAAR...





Het begin!

She was so deeply embedded in my consciousness that for the first year of school I seem to have believed that each of my teachers was my mother in disguise. As soon as the last bell had sounded, I would rush off for home, wondering as I ran if I could possibly make it to our apartment before she had succeeded in transforming herself. Invariably she was already in the kitchen by the time I arrived, and setting out my milk and cookies. Instead of causing me to give up my delusions, however, the feat merely intensified my respect for her powers. And then it was always a relief not to have caught her between incarnations anyway – even if I never stopped trying; I knew that my father and sister were innocent of my mother’s real nature, and the burden of betrayal that I imagined would fall to me if I ever came upon her unawares was more than I wanted to bear at the age of five. I think I even feared that I might have to be done away with were I to catch sight of her flying in from school through the bedroom window, or making herself emerge, limb by limb, out of an invisible state and into her apron.
Of course, when she asked me to tell her all about my day at kindergarten, I did so scrupulously. I didn’t pretend to understand all the implications of her ubiquity, but that it had to do with finding out the kind of little boy I was when I thought she wasn’t around – that was indisputable. One consequence of this fantasy which survived (in this particular form) into the first grade, was that seeing as I had no choice, I became honest.

© Penguin Random House Company / Jonathan Cape, 1969.

^ Terug naar boven

Algemeen

Alex Portnoy wordt geboren in 1933. Jaren later, wanneer hij al lang volwassen is, bespreekt hij zijn leven met zijn psychiater, Doctor Spielvogel. Of eigenlijk vertelt hij zijn levensverhaal in één lange monoloog aan Spielvogel.
Alex groeide op in een joods gezin in een tweetal steden in de staat New Jersey: Jersey City en Newark. Hij bewonderde de mannen om zich heen: zijn vader, zijn ooms, zijn neven. Maar vooral adoreerde hij de vrouwen in zijn jonge leven: allereerst zijn moeder, later zijn zuster Hannah en meerdere meisjes in zijn omgeving. Zijn moeder is als kleuter zijn grote liefde; later, als Alex een puber is, ziet hij haar meer zoals ze werkelijk is: een overbezorgde, neurotische vrouw die alles doet om haar jongen tegen niet-joden te beschermen.
Wanneer Alex iets ouder is, begint voor hem het echte werk: hij kan zijn enorme seksuele verlangens kwijt bij de vele jonge en later iets oudere dames in zijn leven. En al die ervaringen beschrijft hij zonder een blad voor de mond te nemen.


^ Terug naar boven

Boekinformatie

ERK Niveau:
C2

Schrijver:
Philip Roth

Jaar van uitgave:
1969

Aantal pagina's:
309

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:
1930-1965

Plaats van handeling:
USA, New York City (NY), Jersey City en Newark (NJ), meerdere staten en landen

Bijzonderheden:
Een roman in veel (sub)hoofdstukken; sommige van die (sub)hoofdstukken hebben een titel, andere worden van elkaar gescheiden door een witregel.
In het Nederlands heet het boek ‘Portnoy's klacht’.


^ Terug naar boven

Het boek - onderwerp

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Als je iets te weten wilt komen over de jeugd van een joodse jongen in de Verenigde Staten in de jaren 1930-1965, dan is ‘Portnoy’s Complaint’ wellicht een goede keus. Je krijgt veel informatie over de manier waarop joden leefden in de staat New Jersey en hoe andere bevolkingsgroepen hen zagen.
Maar meer dan dat is dit een coming-of-age novel. En dan met name op seksueel gebied. De hoofdpersoon vertelt in één lange monoloog welke seksuele ervaringen hij in zijn leven had, en met wie.  En daarbij is hij zeer expliciet: hij vertelt alles – echt alles …


WAT MOET JE WETEN?

Je moet er rekening mee houden dat de roman ‘Portnoy’s Complaint’ een zeer openhartig verhaal is. Niet elke lezer zal dat kunnen waarderen. De schrijver Philip Roth die we kunnen kennen als één van de meest invloedrijke auteurs van de tweede helft van de twintigste eeuw, is hier wel op een heel bijzondere manier aan het woord: hij beschrijft de coming-of-age van een joodse jongen. Een jongeman wiens leven voor een belangrijk deel beheerst wordt door zijn grote seksuele behoeften.




^ Terug naar boven

Het boek - Moeilijkheid

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Portnoy’s Complaint’ zijn behoorlijk pittig. Mr Roth gaat uit van een volwassen en (literair) belezen publiek. Het verhaal leest soms als het levensverhaal van een oversekste puber, maar de zo nu en dan zeer humoristische en dan weer complexe taal logenstraft dat zeer zeker.
De vele jiddische woorden zouden voor verwarring kunnen zorgen, maar omdat ze zo vaak herhaald worden, wordt de betekenis vaak wel duidelijk: ‘shikse’ (meid), ‘goy’ (ongelovige, niet-jood), ‘meshuggeneh’ (idiote, gekke), ‘shlong’ (penis), ‘shvartze’ (Afro-Amerikaan).
De alinea’s en de hoofdstukken zijn behoorlijk lang. Er zijn veel dialogen.


DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘Portnoy’s Complaint’ is regelmatig moeilijk. Je moet de Engelse taal goed beheersen wil je dit verhaal goed begrijpen.
Het verhaal is nog steeds – de roman kwam in 1969 uit – heftig en vaak schokkend. Er zijn veel uitgebreid beschreven seks- en masturbatiescenes; reden waarom een grote groep lezers en meerdere officiële instanties het boek in de ban deden.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Portnoy’s Complaint’ een boek met een literair niveau C 5c en een taal-(ERK-)niveau C2.


Schrijfstijl:

De roman ‘Portnoy’s Complaint’ is geschreven als één lange monoloog. Alex Portnoy vertelt zijn levensverhaal aan zijn psychiater, Doctor Spielvogel. De psychiater hoor je vrijwel nergens; pas op de laatste pagina krijgt hij het (laatste) woord.
Het verhaal is heel openhartig en zeer expliciet wanneer het gaat om de seksuele ervaringen van Alex, maar het is anderzijds ook een zeer humoristisch verhaal. Alex is als jongen zeer beschermd opgevoed door een overheersende joodse moeder die alles deed om haar zoon tegen alles en iedereen te beschermen: tegen verkeerd eten, verontreinigd drinken, slechte vrienden en vriendinnen en vooral tegen niet-joden. Die opvoeding heeft een verlammende uitwerking op de jongen – een trauma dat jarenlang blijft voortduren.
Die subjectieve manier van vertellen – de monoloog – zorgt ervoor dat Alex maar kan doorpraten over zichzelf; het verhaal leest als één grote stream-of-consciousness novel. Hij is kritiekloos en zeer openhartig. Mensen om hem heen krijgen ervan langs. Veel echte vrienden lijkt Alex niet te hebben en hij gebruikt velen van hen – de vele vrouwen, namelijk – uitsluitend voor zijn eigen bevrediging. Maar nogmaals: het is een zeer subjectief verhaal.



^ Terug naar boven

Het boek - het verhaal

Actie:

De roman ‘Portnoy’s Complaint’ is een verhaal met veel actie. Die ‘actie’ bestaat heel vaak uit de seksuele ervaringen van de opgroeiende Alex. De actie gaat daarom veelal over relaties, en dan met name seksuele. Deze relaties van Alex worden zeer expliciet beschreven – sommige lezers zullen dat als schokkend ervaren.
De manier waarop Alex zijn relatie met zijn joodse ouders beschrijft is soms schrijnend, maar veel vaker hilarisch – en Alex is altijd zeer kritisch op het geloof en de overtuiging van zijn ouders en voorouders.


Tijd:

‘Portnoy’s Complaint’ speelt zich af in de jaren 1930-1970. Het beschrijft de periode van de kindertijd van Alex Portnoy – hij wordt geboren in 1933 – tot en met zijn volwassenheid (het verhaal eindigt ergens in de jaren ’60 van de twintigste eeuw); Alex is 33 in 1966.


Plaats:

De setting van ‘Portnoy’s Complaint’ bestaat uit meerdere plaatsen en landen. Zijn jeugd brengt Alex door in de staat New Jersey in het noordoosten van de USA: eerst in Jersey City, later in Newark. Als hij afgestudeerd is, gaat hij wonen en werken in New York City. Later bezoekt Alex andere staten (zoals Iowa) en landen als Italië, Griekenland en Israël.


Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Portnoy’s Complaint’: hoe zal Alex Portnoy zich ontwikkelen, gekweld als hij is door een grote seksuele drift en een allesbepalende joodse opvoeding (met een zeer overheersende moeder)?


Verteller:

De roman ‘Portnoy’s Complaint’ heeft een ik-verteller, wat regelmatig zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. Alex Portnoy is heel open over zijn opvoeding en zijn relaties, zowel met zijn familieleden als met zijn minnaressen. Maar hij is ook erg eerlijk: vooral wanneer het gaat over de dubieuze rol die hij speelt in de liefdesrelaties en de wijze waarop hij aankijkt tegen zijn joodse achtergrond.
Het boek heeft de vorm van een monoloog: Alex Portnoy vertelt zijn levensverhaal aan de psychiater Doctor Spielvogel, een karakter dat verder geen enkele rol speelt in het verhaal.




^ Terug naar boven

Het boek - de karakters

Hoofdkarakters:

Het hoofdkarakter in ‘Portnoy’s Complaint’ is:
• Alex Portnoy: een jongeman die we volgen vanaf zijn jeugd tot aan zijn volwassenheid (van 1933 tot 1966). Zijn leven wordt in grote mate beïnvloed door zijn seksuele verlangens en de band met zijn (joodse) familieleden;
• Mr. Jack Portnoy: de vader van Alex (geboren in 1900). Hij doet in verzekeringen; hij heeft een slecht betaalde baan, waarbij hij in de mindere wijken van Jersey City de wekelijkse verzekeringspremies moet innen. Door allerlei psychische spanningen (vooral zorgen om het werk) lijdt Portnoy aan constipatie – hij heeft allerlei diëten om zijn stoelgang op gang te brengen;
• Mrs. Sophie Ginsky Portnoy (geboren in 1906): de moeder van Alex. Haar zoon adoreert haar: voor hem is zij lange tijd de belangrijkste vrouw op aarde (ten minste, zolang hij een kind is …).


Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Portnoy’s Complaint’ zijn:
• Hannah Portnoy: de zuster van Alex. Zij is de eerste vrouw over wie Alex fantaseert;
• Morty Feibish: de vriend en latere verloofde en echtgenoot van Hannah;
• Uncle Hymie Portnoy: de oudste broer van Jack Portnoy, een handelaar in softdrinks;
• Aunt Clara Portnoy: de vrouw van Hymie;
• Harold (Heshele / Heshie) en Marcia Portnoy: de kinderen van Hymie en Clara;
• Uncle Nate: een oom van Alex; hij heeft een kledingzaak in Newark;
• Rabbi Warshaw: de rabbi die veel invloed heeft op de ouders van Alex;
• Melvin Weiner: een vriend van Alex op de middelbare school;
• Mary Jane (‘The Monkey’) Reed: de minnares van Alex met wie hij een tijdje samenwoont, een 29-jarige schoonheid van simpele komaf uit West-Virginia. Ze is bloedmooi en erg hartstochtelijk, maar verder is ze bijna analfabete en nogal ordinair;
• Lina: een prostituee die Alex en The Monkey in Rome ontmoeten;
• Arnold Mandel: een vriend van Alex;
• Smolka: een vriend van Mandel en Alex;
• Rita ‘Bubbles’ Girardi: een meid die wilder is dan de meisjes die Alex als puber kent;
• Kay Campbell: een vriendin van Alex. Zij komt uit Iowa, Alex ontmoet haar op de universiteit;
• Sally Abbott Maulsby (‘The Pilgrim’): een vriendin van Alex. Zij komt uit een zeer oud en welgesteld geslacht uit Connecticut;
• Naomi (‘The Jewish Pumpkin’, ‘The Heroine’): een jonge vrouw die Alex in Israël ontmoet, een idealistische arbeider uit een kibboets;
• Doctor Spielvogel: de psychiater aan wie Alex zijn levensverhaal vertelt. Hij blijft verder anoniem en hij wordt niet beschreven. Hij spreekt pas in de laatste alinea van de roman.





^ Terug naar boven

Het boek - verder


Film:

De roman ‘Portnoy’s Complaint’ is in 1972 verfilmd met in de hoofdrollen Richard Benjamin en Karen Black.


Overig:

‘Portnoy’s Complaint’ werd in meerdere landen in de ban gedaan vanwege de expliciete seksscènes die er in voorkomen. Dit gebeurde onder andere in Australië (waar de uitgever Penguin het boek trouwens wel uitbracht en promootte). In de USA zijn er meerdere bibliotheken waar het boek niet voorradig is vanwege de vele seksscènes.
Ondanks die controverse werd ‘Portnoy’s Complaint’ in 1998 op de 52e plaats gekozen bij de 100 beste Engelstalige boeken van de 20e eeuw.



^ Terug naar boven

Auteur en Werken

Link naar pagina over auteur
-->Informatie over Philip Roth.

Auteur:

Werken:


^ Terug naar boven

Meer

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• ‘Fear of Flying’ van Erica Jong
• ‘Herzog’ van Saul Bellow
• The Catcher in the Rye van J.D. Salinger


Citaat:
Question: Am I to consider myself one of the fragmented multitude? In language plain and simple, are Alexander Portnoy’s sensual feelings fixated to his incestuous fantasies? What do you think, Doc? Has a restriction so pathetic been laid upon my object choice? Is it true that only if the sexual object fulfills for me the condition of being degraded, that sensual feeling can have free play? Listen, does that explain the preoccupation with shikses? (p.209)

Vragen over het boek:

1. Hoe lang merk je de invloed van de moeder van Alex op haar zoon? Geef hier een drietal voorbeelden van.
2. Als Alex een echt grote liefde ontmoet in de loop van dit verhaal, wie is dat dan volgens jou? Waarom vind je dat?
3. Wat zijn de voor- en nadelen van deze manier van vertellen van het levensverhaal van Alex (de monoloog)?
4. Waar staat de titel ‘Portnoy’s Complaint’ voor, volgens jou?




^ Terug naar boven

Comments are closed.