‘Oh pussycat, I’m so glad to hear your voice,’ the girl’s mother said on the telephone. “My body is betraying me again. Sometimes I think my life is nothing but one long process of bodily betrayal.’
‘Isn’t that everybody’s life?’ the girl, Pip, said. She’d taken to calling her mother midway through her lunch break at Renewable Solutions. It brought her some relief from the feeling that she wasn’t suited for her job, that she had a job that nobody could be suited for, or that she was a person unsuited for any kind of job; and then, after twenty minutes, she could honestly say that she needed to get back to work.
‘My left eyelid is drooping,’ her mother explained. ‘It’s like there’s a weight on it that’s pulling it down, like a tiny fisherman’s sinker or something.’
‘Right now?’
‘Off and on. I’m wondering if it might be Bell’s palsy.’
‘Whatever Bell’s palsy is, I’m sure you don’t have it.’
‘If you don’t even know what it is, pussycat, how can you be so sure?’
‘I don’t know – because you didn’t have Graves’ disease? Hyperthyroidism? Melanoma?”

© HarperCollins / Fourth Estate, 2015.

Pip Tyler is mooi en jong, maar ook nogal ongelukkig. Ze heeft een overbezorgde en nogal hypochondrische moeder, een slecht betaalde saaie baan, een enorme studieschuld, onbevredigende relaties met mannen en geen vader. Het ontbreken van die vader is een twistpunt tussen Pip en haar moeder: Penelope Tyler zwijgt in alle talen over de biologische vader van Pip. Als Pip wordt uitgenodigd om te gaan werken voor een obscure organisatie die allerlei gevoelige informatie via het Internet aan de kaak stelt (via ‘leaks’), twijfelt ze lang. Maar dan besluit ze te gaan solliciteren bij The Sunlight Project van de charismatische Andreas Wolf.
Andreas Wolf groeide op in het repressieve Oost-Berlijn van vóór het einde van de DDR (een einde dat in 1989 kwam). Hij heeft een moeizame band met zijn vader en – vooral – met zijn moeder. Als hij, ergens in de tachtiger jaren van de vorige eeuw, de mooie, vijftienjarige Annegret ontmoet, neemt hij een drastisch besluit.
In Denver, in 2014, gaat Pip ondertussen werken voor een non-profit online tijdschrift, de krant van de idealistische Tom Aberant. En terwijl Pip leert als journalist te werken, komen wij meer te weten over de relaties tussen Pip, haar moeder, Andreas Wolf, Annegret en Tom …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Jonathan Franzen

Jaar van uitgave:

2015

Aantal pagina's:

563

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1975-2015

Plaats van handeling:

USA (Californië, Colorado, Pennsylvania, New York, New Jersey), Oost-Duitsland (Berlijn, Jena), Bolivia

Bijzonderheden:

Een roman in 7 delen. De delen zijn:
• ‘Purity in Oakland’
• ‘The Republic of Bad Taste’
• ‘Too Much Information’
• ‘Moonglow Dairy’
• ‘[le1o9n8a0rd]’
• ‘The Killer’
• ‘The Rain Comes’

In het Nederlands heet het boek ‘Zuiverheid’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Je moet van dikke boeken houden die een lange periode beschrijven. ‘Purity’ is een moderne Amerikaanse comedy of manners: heel informatief en vaak verrassend, maar wel heel dik en complex.
Als je een goed tijdsbeeld wilt krijgen van Berlijn en Oost-Duitsland in de jaren vóór en tijdens ‘Die Wende’ (het vallen van de Berlijnse Muur en de ondergang van de communistische Deutsche Demokratische Republik, de DDR, in 1989) en van de USA van de jaren 2000 tot 2015, dan is ‘Purity’ wellicht een idee voor jou.

WAT MOET JE WETEN?

De roman ‘Purity’ beschrijft heel veel verschillende milieus, landen, regio’s, tijden en situaties: Berlijn in de periode 1980-1990, Oakland, Santa Cruz, San Francisco (Californië), Denver (Colorado) in de jaren 2000-2015, Bolivië in 2015, Jena en West-Berlijn (Duitsland) in 1954, Philadelphia (Pennsylvania), New York City en Denver in de jaren 1990-2000.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Purity’ zijn goed te begrijpen. De zinnen zijn van een redelijke lengte en er zijn veel dialogen.
Het probleem met deze roman is echter de hoofdstukindeling. Oftewel, de afwezigheid van hoofdstukken. Het boek bestaat uit een zevental delen van zo’n 80 pagina’s elk. Die pagina’s vormen één geheel: een periode in Denver, in Philadelphia of in Oost-Berlijn, bijvoorbeeld. Op zich niet een probleem, maar dat wordt het misschien wel wanneer die periode een aantal jaren bestrijkt, heel veel situaties beschrijft of heen en weer zwalkt tussen veel tijden en plaatsen. Mr. Franzen onderbreekt zijn verhaal – ook binnen zo’n deel – maar sporadisch met een witregel.
Dat maakt het boek lastig te lezen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van de roman ‘Purity’ is op zich heel toegankelijk; de vorm waarin die taal gegoten is, is dat veel minder. De hoofdstukken/delen zijn heel lang en hebben maar zelden rustgevende (afsluitende of onderbrekende) witregels. De delen beschrijven soms heel lange perioden (van meerdere jaren) met veel karakters en nog meer gebeurtenissen. Het verleden wordt in de vorm van veel flashbacks naar het heden gebracht, maar het geheel blijft hierdoor regelmatig een moeizaam te lezen verhaal.
Het verhaal is complex, informatief en volledig. De karakters geven zich maar langzaam bloot, wat het verhaal boeiend houdt. Je hebt als lezer heel lang geen idee wie die Pip en die Andreas eigenlijk zijn, doordat ze door verschillende karakters en in verschillende tijden en op meerdere plaatsen worden bekeken en beschreven. Dat maakt de roman weliswaar ingewikkeld, maar ook boeiend.
Het is verrassend om de relatie tussen de verschillende delen te ontdekken. Als je die relaties kunt onderscheiden, begrijp je waarom Mr. Franzen juist zo veel complexe situaties en zo veel verschillende karakters (in tijd en ruimte) heeft opgevoerd.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Purity’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman ‘Purity’ is een complex verhaal over vriendschappen, onenigheden, vijandschappen, (liefdes)relaties, list, bedrog, geweld, seks, emoties en moord. Daarnaast is het een dik boek met lange zinnen, lange alinea’s en lange hoofdstukken (delen). De roman staat daarmee in de traditie van andere romans van Jonathan Franzen (zoals ‘The Corrections’ en Freedom), maar ook in een lange traditie van kloeke romans van schrijvers als John Updike, Lisa Alther, Marilyn French en John Irving. Mooi en informatief, maar misschien te veel van het goede voor een niet al te fanatieke lezer.

Actie:

‘Purity’ is een verhaal met veel actie. Die actie betreft vooral de contacten tussen de vele karakters in het verhaal. De actie bestaat vaak uit de handelingen van ruziemakende individuen, maar soms ook uit expliciete seksscenes en zelf (een enkele keer) zeer gewelddadige gebeurtenissen.

Tijd:

De roman ‘Purity’ speelt zich grotendeels af in de jaren 1980-2015. Het verhaal  beschrijft het ‘nu’ van Pip (Californië in 2014, Denver en Bolivia in 2015), maar ook Oost-Berlijn ten tijde van de Russische bezetting (vanaf ongeveer 1955 tot ca. 1990). Het verhaal speelt zich niet alleen af over een heel lange periode, maar het wordt ook niet-chronologisch verteld.

Plaats:

De setting van ‘Purity’ is meerdere plaatsen: USA (de omgeving van Oakland in Californië – de San Francisco Bay Area, Denver (Colorado), New York City, Pennsylvania, New Jersey), Duitsland (Oost-Berlijn en Jena), Bolivia (de heuvels bij Santa Cruz).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Purity’: zal Pip ooit gelukkig worden – misschien wel door te ontdekken wie haar echt vader is?

Verteller:

De roman ‘Purity’ heeft voornamelijk een auctoriale verteller. Deze vertelt de verschillende delen vanuit de perspectieven van de respectievelijke hoofdpersonen (zoals Pip en Andreas). Later in het verhaal komt er een ik-verteller, namelijk wanneer Tom Aberant terugdenkt aan zijn jeugd, aan het leven van zijn ouders en aan zijn grote liefde.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Purity’  zijn:
• ‘Pip’ (eigenlijk: Purity) Tyler: zij is een meid van 23 wanneer ze werkt voor een call center, ‘Renewable Solutions’. Ze heeft een studieschuld van $130.000 (die ze waarschijnlijk nooit zal kunnen afbetalen). Ze is ongelukkig in haar werk en ook in de liefde wanneer ze Annegret (een ongeveer 38-jarige vrouw) en – via haar – Andreas Wolf ontmoet;
• Penelope Tyler: Pips moeder. Zij is een alleenstaande moeder (het is onduidelijk wie haar man is geweest) en ze werkt al jaren als kassière in haar huidige woonplaats, het stadje Felton in de heuvels ten oosten van San Francisco. Ze is dol op haar dochter, maar ze is ook een beetje een tobber en soms een zeurkous (en een vrouw met een zeer mysterieus verleden);
• Andreas Wolf: een charismatische leider van de idealistische organisatie The Sunset Project in Zuid-Amerika. Hij groeide op als zelfstandig kind van invloedrijke ouders in Oost-Berlijn (dat tot 1989 door de Russen bezet werd);
• Tom Aberant: een student en hoofdredacteur van een studentenkrant. Later (als hij 25-35 jaar oud is) woont en werkt hij in New York City als journalist.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Purity’  zijn:
In Oakland en de San Francisco Bay Area, USA (circa 2014):
• Dreyfuss (een schizofrene autist), Ramón (een taalarme kinderlijke jongeman), Stephen (een slimme kraker), Marie (de vrouw van Stephen) en Annegret (een Duitse vrouw): krakers in het huis in Santa Cruz, Californië, waar Pip woont.
In Oost-Berlijn (van circa 1975 tot 1989):
• Andreas Wolf: een 27-jarige ‘youth conselor’ die voor de kerk werkt en problematische jongeren (vooral meisjes) opvangt. Hij is heel beschermd opgevoed en hij begon aan een studie wiskunde en logica, maar al snel haakte hij af en hij verbrak jarenlang alle banden met zijn ouders;
• Annegret: een 15-jarig meisje dat het moeilijk heeft thuis. Ze woont samen met haar moeder, haar zus en haar stiefvader;
• Katya Wolf Eberswald: de moeder van Andreas. Zij is docente Engels aan een universiteit in Berlijn. Haar gedrag is soms nogal eigenaardig: ze lijdt aan angstaanvallen en ze knoopt veel vluchtige relaties met allerlei mannen aan. Ze koestert een enorme liefde voor haar zoon, die zij adoreert;
• Undersecretary Markus Wolf: de vader van Andreas. Hij heeft een hoge functie binnen de communistische partij van Oost-Duitsland. Met zijn zoon heeft hij weinig contact;
• Horst Kleinholz: de stiefvader van Annegret. Hij is collaborateur voor de Stasi, de Oost-Duitse geheime politie.
In Denver, Colorado, USA (circa 2015):
• Pip Tyler: het is ongeveer een half jaar na het leven van Pip in Oakland. Zij is nu 24 en ze werkt als stagiaire bij de online non-profit krant ‘Denver Independent’;
• Leila Helou: een 52-jarige journalist van de Denver Independent. Zij is van Libanese ouders, ze werkt in Denver en soms in Washington, maar ze voelt zich volledig Texaanse (de staat waar ze vandaan komt);
• Tom Aberant: de ongeveer 60-jarige eigenaar en hoofdredacteur van de Denver Independent. Hij heeft van zijn schoonvader miljoenen geërfd en onderzoekt nu politiek gevoelige kwesties waarover hij zo eerlijk mogelijk publiceert;
• Charles Blenheim: een schrijver die colleges creatief schrijven geeft aan de Universiteit van Denver. Ooit was hij veelbelovend; nu komt er weinig uit zijn pen en drinkt hij veel. Hij scheidde van zijn eerste vrouw om met Leila te kunnen trouwen;
• Cody Flayner, Janelle Flayner, Phyllisha Babcock, Kyle, Earl Walker: spelers in een relatie- en/of een politiek schandaal.
In Santa Cruz, Bolivia (circa 2014):
• Pedro en Teresa: een Boliviaans echtpaar dat het complex van The Sunlight Project (TSP) van Andreas Wolf beheert;
• Flor, Willow, Chen: ‘interns’, medewerkers van TSP;
• Colleen: de leidinggevende van TSP, de directe assistente van Andreas Wolf;
• Andreas Wolf: de ongeveer 60-jarige eigenaar van TSP. Hij is al wat ouder, maar hij is nog altijd even charismatisch (vooral voor vrouwen).
In Jena, West-Berlijn (Duitsland) en Pennsylvania (van circa 1950 tot 2010):
• Tom Aberant: een student en hoofdredacteur van een studentenkrant In Philadelphia. Later woont en werkt hij in New York City als journalist. Als hij geld erft, begint hij een online krant in Denver;
• Anabel Laird: een rijke studente aan de Tyler School of Art. Later trouwt ze met Tom (van wie ze na twaalf jaar, in 1991, scheidt);
• Clelia: de Duitse moeder van Tom. Zij verliet haar huis in Jena in 1954 en vertrok naar West-Berlijn, waar ze Toms vader ontmoette;
• Chuck Aberant: de vader van Tom, een Amerikaanse leraar uit Denver. Hij is gescheiden en hij voedt zijn twee dochters alleen op. Hij ontmoet de twintig jaar jongere Clelia in West-Berlijn;
• David Laird: de vader van Anabel. Een multimiljonair, eigenaar van meerder vleesverwerkende fabrieken.

Website:

http://www.avclub.com/review/jonathan-franzens-purity-truth-found-fictionnot-da-225289

Film:

De roman ‘Purity’ is niet verfilmd.

Overig:

Net als zijn vorige twee romans, is ‘Purity’ een dik en caleidoscopisch werk. Je moet echt van lezen houden als je dit boek wilt uitlezen. Het verhaal is zeer knap geschreven en heel informatief, maar het zijn wel heel veel woorden op veel pagina’s met weinig hoofstukken. Een verhaal voor doorzetters dus.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Jonathan Franzen.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Crossroads van Jonathan Franzen
• The World according to Garp van John Irving
• Private Berlin van James Patterson (& Mark Sullivan)

Citaat:

‘Are you a reader, Pip? Do you read books? Is the sight of so many books in this room at all frightening to you?’
‘I like books,’ Pip said.
‘Good. Good. And are you a big fan of Jonathan Savoir Faire? So many of my students are.’
‘You mean the book about animal welfare?’
‘The very one. He’s a novelist, too, I’m told.’
‘I read the animal book.’
‘So many Jonathans. A plague of literary Jonathans. If you read only the New York Times Book Review, you’d think it was the most common male name in America. Synonymous with talent, greatness. Ambition, vitality.’ He arched an eyebrow at Pip. ‘And what about Zadie Smith? Great stuff, right?’
‘Charles,’ Leila said. (pp.206-207)

Vragen over het boek:

1. Hoe komt Pip aan haar baan als journaliste bij de ‘Denver Independent’?
2. Wat is de relatie tussen Tom Aberant en Penelope Tyler? Wanneer kreeg je daar zekerheid over?
3. Is Andreas Wolf een ‘good’ of een ‘bad guy’ (of misschien geen van beiden)? Maak je antwoord duidelijk met behulp van fragmenten uit de roman.
4. Als deze roman een les (of meerdere lessen) voor de lezer zou bevatten, welke zou(den) dat dan kunnen zijn?