‘... nas byrnað?’
Hnæf hleoþrode ða, heaþogeong cyning:
‘Ne ðis ne dagað eastan, ne her draca ne fleogeð,
ne her ðisse healle hornas ne byrnað.
Ac her forþ berað; fugelas singað,
gylleð græghama, guðwudu hlynneð,
scyld scefte oncwyð. Nu scyneð þes mona
waðol under wolcnum. Nu arisað weadæda
ðe ðisne folces nið fremman willað.
Ac onwacnigeað nu, wigend mine,
habbað eowre linda, hicgeaþ on ellen,
winnað on orde, wesað onmode!’
ða aras mænig goldhladen ðegn, gyrde hine his swurde.

‘… gables burning!’
Then King Hnaef answered, though callow in battle,
‘That glow is not dawn, nor a dragon in flight,
nor are this hall’s horns, its high gables burning.
It’s our foes in bright armor preparing attack
Birds shall scream, gray wolf howl, and war’s wooden spears rattle,
shield shall stand up to shaft. Now behold: the moon shines
as it wanders through clouds. Deadly deeds are to follow
from this host who hate us. Hard struggle impends.
Awake! Take up linden-wood shields, my good soldiers!
Now muster your bravery, gird up your minds
to be dauntless today at the forefront of battle.’
Then up rose those thanes clad in gold, strapped on sword-belts.

Als de jonge Deense prins Hnӕf een licht ontdekt aan de hemel, begrijpt hij dat het niet het daglicht is, maar een groep Friezen die op de zaal afkomen, waar Hnӕf met zijn ridders logeert. Hnӕf en zijn zestig ridders dachten dat ze veilig waren bij zijn zuster en haar man, maar dat pakt anders uit. Er ontstaat een bloedige strijd die vijf dagen duurt …

ERK Niveau:

C2

Schrijver:

Anonymous

Jaar van uitgave:

600

Aantal pagina's:

3

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

400-700

Plaats van handeling:

Een vesting ergens in het Friese rijk

Bijzonderheden:

Een Oud Engels gedicht in 49 allitererende regels

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘The Finnesburg Fragment’ is een Oud Engels gedicht: een gedicht met alliteratie als rijmvorm. In een taal die misschien wel dichter bij het Nederlands staat dan bij het Engels – in ieder geval dichter bij het Oud Noors en bij het Oud Fries dan bij het Engels. Je zult de taal moeten leren om (de literaire waarde van) het gedicht op waarde te kunnen schatten.
Maar uiteraard kun je altijd een moderne versie van het gedicht lezen; die zijn er in tientallen vertalingen. Het maakt iets duidelijk van de relatie tussen de Vikingen (‘Danes’)) en de Friezen, soms hun broedervolk, soms hun vijanden.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het kunnen lezen van ‘The Finnesburg Fragment’ zou je eigenlijk Oud Engels moeten kunnen lezen. En dat is een studie waarbij gebruik wordt gemaakt van Latijn en Gotisch: Oud Engels is een – zeker voor Engelsen – vrij onbegrijpelijke taal, met zeer veel vervoegingen, naamvallen en talloze onregelmatige werkwoorden.
Bijvoorbeeld: ‘scēotan’ lijkt meer op ‘schieten’ (wat het betekent) dan op ‘shoot’, ‘habban’ lijkt meer op ‘hebben’ (wat het betekent) dan op ‘have’.

DE TAAL

De woorden en de dichtregels in ‘The Finnesburg Fragment’ zijn zeer moeilijk, zo niet onbegrijpelijk voor de kenner van de Engelse taal. Je hebt een woordenboek, een compendium, een ‘glossary’ en/of een ‘Old English primer’ nodig om iets van het gedicht te begrijpen.
Het gedicht begint midden in een zin. Waarschijnlijk ontbreken er in ieder geval 50 regels, zowel aan het begin als aan het einde van het gedicht. De circa 50 overblijvende regels rijmen wel, maar het rijm is het – voor ons ‘moderne’ westerlingen, zoals Engelsen of Nederlanders – vrij ongebruikelijk en daardoor misschien soms onbegrijpelijk.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Finnesburg Fragment’ is een volledig andere dan de moderne Engelse taal. De taal is een voorloper van het Engels; een taal die evenveel Oud Duitse, Oud Friese, Oud Noorse, Oud Nederlandse als moderne Engelse woorden heeft. Maar het is een taal op zich; een taal even uniek als het Latijn of het Gotisch. En daarom erg lastig om te kunnen lezen; onmogelijk om te lezen zonder diepgaande studie.
Het verhaal daarentegen is toegankelijk en spannend. Als je het verhaal niet begrijpt – wat te verwachten is – is het aan te raden om een vertaling te lezen. Die zijn er heel veel; en er zijn heel goede vertalingen. Het verhaal maakt veel duidelijk over heldendom, oorlog en relaties tussen West-Europese (zee)volkeren.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Finnesburg Fragment’ een boek met een literair niveau C 6e en een taal-(ERK-)niveau C2.

Schrijfstijl:

Het gedicht ‘The Finnesburg Fragment’ is een (onvolledig) gedicht van ongeveer 50 regels. Het begint heel abrupt: het begin is klaarblijkelijk verdwenen. Het gedicht is een mooi voorbeeld van alliteratie: de meest gebruikelijke dichtvorm in het Oud Engels.
Oud Engels was een voorloper van het Engels, maar er zijn maar weinig woorden in het modern Engels te herkennen. De taal was een mengelmoes van (West- of Zee-)Germaanse talen: de taal van Angelen, Saksen, Friezen en Belgen; er zijn sporen (woorden) van oudere talen in het Oud Engels: van de Kelten, de Britten en de Romeinen. Om de taal te kunnen lezen heb je een Oud Engels woordenboek, een ‘glossary’ en een grammatica nodig.

Actie:

‘The Finnesburg Fragment’ is een verhaal met veel actie. Het gedicht is – in tegenstelling tot veel andere Oud Engelse gedichten niet een verhaal met veel franje: het gaat om vechten, om winnen of verliezen, om dood en verderf.

Tijd:

Het Oud Engelse gedicht ‘The Finnesburg Fragment’ speelt zich af ergens in de jaren 400-600. Het is waarschijnlijk later opgeschreven, maar niet veel later. Het gedicht is ouder dan Beowulf. In dat gedicht (‘Beowulf’) staat ook een versie van ‘The Finnesburg Fragment’, vaak ‘The Finnesburg Episode’ genoemd, dit om verwarring te voorkomen. De oorspronkelijke tekst werd bestudeerd en overgeschreven in de 17e eeuw en bewaard in een klooster. Maar ook die versie is uiteindelijk verloren  gegaan. Wat overbleef is een zoveelste kopie van een kopie.

Plaats:

De setting van ‘The Finnesburg Fragment’ is een vesting, een soort kasteel of ‘hall’ in Friesland: de burcht van de Friese leider Finn. Het is volkomen onduidelijk waar die burcht lag: het rijk van de Friezen strekte zich uit van de Belgische kust via Zeeland en Holland, Friesland en Groningen, West-Duitsland tot aan de Deense Waddeneilanden. Het zou zo maar kunnen dat de burcht ergens bij het huidige Harlingen lag: bij het dorp Wijnaldum werden veel Germaanse en Scandinavische sieraden bij een terp gevonden (trouwens, lijkt ‘Wijnaldum’, het ‘huis van Wijnald’ niet veel op ‘Finnesburg’, de ‘vesting van Finn’?). Niemand die het weet …

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Finnesburg Fragment’: wie zal zegevieren in de ongelijke strijd tussen de Danes en de Friezen?

Verteller:

De roman ‘The Finnesburg Fragment’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Finnesburg Fragment’ zijn:
• Hnaef: een jonge prins; hij is een Deense prins van de stam de Secgan, een ‘Dane’, dus een Viking. Hij logeert met zijn gezelschap op de burcht van zijn zuster Hildeburh. Deze Hildeburh – die overigens niet in het ‘Fragment’, maar wel in de ‘Finnesburg Episode’ wordt genoemd – was getrouwd met de Friese vorst Finn. Hnӕf verwacht – uiteraard – gastvrijheid, maar in plaats daarvoor ontstaat er een hevige ruzie, waarin hij – en zijn Friese neef – sneuvelt;
• Sigeferth: een prins van de Secgan.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Finnesburg Fragment’  zijn:
• Sigeferth, Eaha, Ordlaf, Guthlaf, Garulf, Guthhere: prinsen van de Secgan;
• Hengest: ook een prins die bij Hnӕf was en ook meestreed. Hi wordt later koning van de Danes.

 

Website:

http://web.archive.org/web/20131029210649/http://www8.georgetown.edu/departments/medieval/labyrinth/library/oe/texts/a7.html

Film:

‘The Finnesburg Fragment’ is niet verfilmd.

Overig:

De beroemde schrijver J.R.R. Tolkien was niet alleen de schrijver van boeken als The Lord of the Rings; hij was ook professor aan de universiteit van Oxford. Daar doceerde hij Oud Engelse taal- en letterkunde. Hij schreef ook veel over de taal en over de geschiedenis van Groot-Brittannië. Ook schreef hij over het gedicht ‘The Finnesburg Fragment’. Hij was degene die de oorspronkelijk naam ‘Finnsburgh’ veranderde in ‘Finnesburg’; wellicht een detail voor de argeloze lezer (zoals de meesten van ons), maar in 1940 – toen Tolkien het schreef – een belangrijke voetnoot.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Anonymous.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Beowulf
• The Battle of Maldon
• ‘The Anglo-Saxon Chronicle’

Citaat:

The sound of swords clanging shook planks in the floor.
Then at the door Garulf was first man to fall,
Garulf, son of Guthlaf, the foremost of Frisians
died surrounded by good men while dark overhead
the black ravens circled. Men’s blades blazed so brightly
you would think from their flash Finnsburh were all aflame. (lines 13-18)

Vragen over het boek:

1. Wat kun je zeggen over de manier waarop Hnӕf spreekt over de naderende strijders?
2. Welke woorden heeft Sigeferth voor de aanvallers?
3. Bij wie ligt de sympathie van de dichter volgens jou, bij de Danes of bij de Friezen? Waarom vind je dat?
4. Waarom worden zo weinig strijders (van de zestig Danes en de vele Friezen) bij naam genoemd in dit gedicht?