It was Lieutenant Lofting who dominated the meeting. ‘Look here, Marnham. You've only just arrived, so there's no reason why you should know the situation. It's not the Germans or the Russians who are the problem here. It isn't even the French. It's the Americans. They don't know a thing. What's worse, they won't learn, they won't be told. It's just how they are.’
Leonard Marnham, an employee of the Post Office, had never actually met an American to talk to, but he had studied them in depth at his local Odeon. He smiled without parting his lips and nodded. He reached into his inside coat pocket for his silver case. Lofting held up his palm, Indian greeting style, to forestall the offer. Leonard crossed his legs, took out a cigarette and tapped its end several times against the case.
Lofting's arm shot out across the desk and offered his lighter at full stretch. He resumed as the young civilian lowered his head to the flame. ‘As you can imagine, there are a number of joint projects, pooled resources, know-how, that sort of thing. But do you think the Americans have the first notion of teamwork? They agree on one thing, and then they go their own way. They go behind our backs, they withhold information, they talk down to us like idiots.’ Lieutenant Lofting straightened the blotter, which was the only object on his tin desk. ‘You know, sooner or later HMG will be forced to get tough.’ Leonard went to speak, but Lofting waved him down. ‘Let me give you an example. I'm British liaison for the intersector swimming match next month. Now, no one can argue with the fact that we've got the best pool here at the stadium. It's the obvious place for the venue. The Americans agreed weeks ago. But where do you think it's going to be held now? Way down in the south, in their sector, in some greasy little puddle. And do you know why?’

© Jonathan Cape Ltd, 1989

De Britse jongeman Leonard Marnham is afgestudeerd en hij werkt als technicus bij de posterijen. Maar al spoedig krijgt hij een kans zich in buitenlandse dienst te onderscheiden: men biedt hem een baan aan bij de Britse geheime dienst in het westelijk deel van Berlijn.
Het is 1955. De stad Berlijn is – net als de rest van Duitsland – opgedeeld in een westelijk en oostelijk deel. In het oosten zijn de Russen de baas, het westen wordt militair bestuurd door de Amerikanen, de Britten en de Fransen. Er vindt over en weer veel spionage plaats; daarin spelen de geheime diensten een belangrijke rol.
Het lijkt erop alsof Leonard een baantje krijgt bij een radarinstallatie. Maar als Leonard het ondergrondse werk ziet wat er gedaan wordt, heeft hij al snel in de gaten dat hier gespioneerd gaat worden: Amerikanen en Britten graven een tunnel naar het Russische deel van de stad om daar telefoonlijnen af te tappen. Leonard zal bij deze spionageklus zijn technische kennis moeten inzetten.
Leonard is in eerste instantie niet alleen maar argeloos op het gebied van geheime diensten en spionage: ook op het terrein van de liefde is hij een groentje. Maar de mooie en vrijgevochten Berlijnse Maria helpt hem al snel van zijn schroom af; Leonard leert gelijktijdig veel over geheime diensten en over de liefde.
Hij zal zijn kennis op het ene gebied moeten inzetten om elders zijn hachje te kunnen redden in het chaotische Berlijn van na de Tweede Wereldoorlog.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Ian Mc Ewan

Jaar van uitgave:

1990

Aantal pagina's:

305

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1950-1960

Plaats van handeling:

Duitsland (stad Berlijn)

Bijzonderheden:

Een roman in 23 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De brief in Berlijn’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘The Innocent’ is een verhaal over relaties: tussen verschillende nationaliteiten, maar ook tussen vrienden, bekenden en geliefden. Het speelt zich af in het Berlijn van zo’n tien jaar na de Tweede Wereldoorlog: de stad is in wederopbouw, maar de vier mogendheden die de stad bezet hebben (de USA, Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie en Frankrijk) vertrouwen elkaar niet echt. Het verhaal gaat over politiek en over geheime diensten, maar vooral ook over een liefdesrelatie.

WAT MOET JE WETEN?

‘The Innocent’ gaat wat politiek betreft over de zogenaamde ‘Koude Oorlog’, de tijd na de Tweede Wereldoorlog waarin de Sovjet-Unie en het ‘Westen’ (met name de USA en Groot-Brittannië) elkaar het licht niet in de ogen gunden. Berlijn lag in het oog van de storm: hier werd spionage bedreven en hier werden psychologische en politieke gevechten gevoerd. ‘De muur’ zou pas een aantal jaren later worden gebouwd, maar de vijandigheid tussen de verschillende mogendheden was er al de hele tijd. En de Duitsers – de ‘Oost-‘ en de ‘West-Duitsers’ – bevonden zich in het midden van die strijd: vooral een politieke strijd, terwijl de Duitse bevolking eigenlijk alleen maar dacht aan overleven.
Het verhaal kabbelt lange tijd door. Maar op een gegeven moment loopt alles volledig uit de hand. En dat zorgt voor zeer onaangename en – voor een grote groep lezers: walgelijke – scenes.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Innocent’ zijn behoorlijk pittig. De alinea’s zijn vrij lang, de hoofdstukken zijn over het algemeen kort. Er zijn veel dialogen.
De taal zal een aantal lezers tegen de borst stoten. Dat is met name het geval wanneer er seksscenes worden beschreven of wanneer er op een keiharde manier met mensen (ook met dode) wordt omgegaan.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Innocent’ is vaak vrij moeilijk, maar het verhaal is zeker goed leesbaar wat taal betreft.
McEwan heeft opnieuw een spannend verhaal geschreven. Zoiets is bij hem heel vaak een op het eerste gezicht verraderlijk simpel verhaal. Dat verhaal kabbelt lange tijd een beetje door: een jonge man die leert te wennen aan zijn nieuwe werksituatie in een voor hem onbekend land. Hij leert de taal, het krijgt plezier in zijn werk en hij ontmoet zijn grote liefde. Maar dan, wanneer je als lezer wacht op een ‘ze-leefden-nog-lang-en-gelukkig’-scenario, krijg je plotseling de schrik van je leven: er gebeurt iets dat het leven van de hoofdpersoon volledig op zijn kop zet. Dus bereid je voor op een behoorlijke schok.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Innocent’ een boek met een literair niveau C 5b en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman ‘The Innocent’ is sober geschreven; er staat geen woord teveel in. Een tamelijk simpel verhaal met evenwichtige karakters en weinig spectaculaire gebeurtenissen ontvouwt zich in Berlijn. Het lijkt allemaal heel gestaag te gaan en er lijkt vrij weinig aan de hand te zijn. Maar dan in één keer vindt er een drama plaats waardoor het verhaal een totaal andere wending neemt. Een heel abrupte wending met veel macabere en morbide gebeurtenissen. Niet voor elke lezer geschikt: het laatste deel van het boek lijkt meer op de verhalen van Tess Gerritsen, Karin Slaughter of Stephen King dan op een relationeel verhaal van een geliefde Britse schrijver.

Actie:

De roman ‘The Innocent’ is een verhaal met in eerste instantie vrij weinig actie. Het verhaal speelt dan wel rond de geheime dienst van de Amerikanen en Britten, maar de hoofdpersoon heeft eigenlijk maar een vrij saaie baan daar. Pas wanneer hij een vrouw ontmoet, barst de actie los. Dat gebeurt voor een deel op seksueel gebied, maar ook omdat er veel geweld wordt gebruikt dat uitmondt in een morbide climax.

Tijd:

‘The Innocent’ speelt zich af in de jaren ’50 van de vorige eeuw. De hoofdpersoon komt in 1955 in Berlijn te werken. Hij blijft daar een paar jaar werken.
Het verhaal wordt chronologisch verteld en er zijn geen flashbacks.

Plaats:

De setting van ‘The Innocent’ is voornamelijk de Duitse hoofdstad Berlijn. Na de Tweede Wereldoorlog werd de verwoeste stad opgedeeld in vier sectoren: een Russische, Amerikaanse, Britse en Franse sector. De Russische sector (Oost-Berlijn) werd bestuurd door de Oost-Duitse regering, de Deutsche Demokratische Republik (DDR), een communistisch regime dat gehoorzaam was aan de Sovjet-Unie. Het ‘vrije’ deel van Berlijn, het Amerikaanse-Britse-Franse deel, werd West-Berlijn genoemd en het hoorde formeel bij het democratische West-Duitsland, de Bundesrepublik Deutschland (BRD). In 1961 werd er een muur gebouwd – door de Oost-Duitsers en Russen – die Oost- van West-Berlijn scheidde. Pas in 1989, na veel vluchtpogingen en veel doden en gewonden, werd ‘De Muur’ afgebroken tijdens een stille revolutie – die ‘Die Wende’ wordt genoemd, waarbij Oost-Duitsland weer één werd met West-Duitsland (samengesmeed tot de republiek die nu als vanouds Deutschland heet).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Innocent’: hoe zal Leonard zich kunnen aanpassen in Berlijn en met wie zal dat zijn?

Verteller:

De roman ‘The Innocent’ heeft een auctoriale verteller. Deze vertelt het verhaal vanuit het perspectief van de hoofdpersoon Leonard Marnham.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Innocent’  zijn:
• Leonard Marnham: een 25-jarige jongeman uit Tottenham, Londen. Hij heeft een baan als technisch assistent bij de Britse posterijen. Hij krijgt werk bij de Britse en Amerikaanse geheime dienst in het naoorlogse Berlijn;
• Maria Eckdorf: een 30–jarige Duitse dame. Zij is gescheiden van haar man; ze woont in een eenkamerflatje in West-Berlijn. Haar ouders wonen in de Russische sector. Ze werkt als typiste en vertaalster voor het Britse leger.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Innocent’  zijn:
• Bob Glass: een Amerikaanse hooggeplaatste ambtenaar bij de geheime dienst;
• Russell: een 35-jarige ambtenaar bij de Amerikaanse geheime dienst;
• John MacNamee: een hoge ambtenaar bij de Britse geheime dienst;
• Herr Gehlen: een ambtenaar van de Duitse geheime dienst;
• Jenny Schneider: een vriendin van Maria;
• Otto Eckdorf: de ex-man van Maria. Een agressieve dronkenlap;
• George Blake: de benedenbuurman van Leonard.

Website:

http://www.ianmcewan.com/bib/books/innocent.html

Film:

‘The Innocent’ is in 1993 door John Schlesinger verfilmd met in de hoofdrollen Anthony Hopkins, Isabella Rossellini en Campbell Scott.

Overig:

Bepaalde passages uit ‘The Innocent’ werden later dunnetjes overgedaan door de Amerikaanse schrijver Jonathan Franzen in diens roman Purity. In hoeverre dat toeval is geweest, is onduidelijk.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ian Mc Ewan.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Spy Who Came in from the Cold van John le Carré
• Purity van Jonathan Franzen
• Private Berlin van James Patterson

Citaat:

They think of everything, he thought, the Americans. They wanted to make things possible, and easy. They wanted to look after you. This pleasant lightweight staircase with the nonslip treads and chain-link banisters, the Coke machines in the corridors, steak and chocolate milk in the canteen. He had seen grown men drinking chocolate milk. The British would have kept the vertical ladder because difficulty was part of a secret operation. Americans thought of ‘Heartbreak Hotel’ and ‘Tutti Frutti’ and playing catch on the rough ground outside, grown men with chocolate-milk moustaches playing ball. They were the innocent. How could you steal secrets from them? (p.206)

Vragen over het boek:

1. Beschrijf het karakter Leonard Marnham van vóór en na zijn baan in Berlijn.
2. Wie is van groter invloed op Leonard: Maria of Bob Glass (of misschien iemand anders)? Maak je antwoord duidelijk aan de hand van een drietal fragmenten uit de tekst.
3. Wie is of wie zijn ‘the Innocent’? Meerdere antwoorden zijn mogelijk.
4. In hoeverre is de confrontatie tussen Leonard en Otto (op de kamer van Maria) een kantelmoment in het verhaal?