Colin Harper, one eye open for snipers, turned the corner into his own road. You were supposed to walk down the middle, but the last time he’d done that Blenkinsop’s dad had honked his horn and shouted, ‘Get off the road, you stupid little bugger!’
The houses were tall and narrow, set back from the road behind low walls whose railings, pulled up in the last war to make Spitfires, had never been replaced. Before the war, his nan said, entire houses had been lived in by just one family, but now they were divided into flats, or turned into boarding houses. Not very successful boarding houses. Most of the notices he passed said ‘Vacancies’: they were too far away from the sea to be easily filled, especially in September.
Colin plodded up the hill, half moons of sweat in the armpits of his grey shirt. In the distance, lampposts and parked cars shimmered in the heat. All around him was the smell of hot tar.
Gaston jerks himself awake. A sniper is crawling across Blenkinsop’s roof, but Gaston has seen him. He spins round, levels the gun, and fires.
The sniper – slow motion now – clutches his chest, buckles at the knee, crashes in an endlessly unfurling fountain of glass through the roof of Mr Blenkinsop’s greenhouse, where he lands face down, his fingers clutching the damp earth – and his chest squashing Mr Blenkinsop’s tomatoes.

© Pan Books / St. Martin’s Press / Picador, 1988

Colin Harper is twaalf jaar oud. Hij woont samen met zijn moeder op de bovenverdieping van een oud huis. Daaronder woont een vriendelijke buurvrouw met een zoon van tweeëntwintig die Colin soms helpt met van alles en nog wat. Mannen zijn er niet; de man van de buurvrouw is gesneuveld tijdens de Tweede Wereldoorlog en de vader van Colin … Ja, waar is die vader eigenlijk? Is hij ook gesneuveld? Of kan hij op een dag zo maar voor de deur staan? Colin heeft geen idee, maar hij hoopt vurig meer over hem te weten te komen.
Van zijn moeder Viv hoeft hij geen informatie te verwachten. Viv heeft weinig tijd voor hem. Ze werkt hard; ze heeft een baantje als serveerster in een nachtclub. Daardoor is Colin ’s avonds vaak alleen. Hij wordt wel eens wakker wanneer zijn moeder midden in de nacht thuiskomt, al of niet thuisgebracht door de baas van de nachtclub. Colin wordt een beetje aan zijn lot overgelaten; vaak loopt hij ’s avonds door de stad en dan verslaapt hij zich ’s morgens, zodat hij niet naar school kan.
Maar Colin heeft heel spannende (dag)dromen. Over het Franse verzet en over de Duitse bezetters. Het is allemaal maar bedacht natuurlijk.
Maar wie is die geheimzinnige figuur in die zwarte jas die Colin telkens tegenkomt?

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Pat Barker

Jaar van uitgave:

1988

Aantal pagina's:

158

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1950-1960

Plaats van handeling:

UK, een stad in Noord-Engeland

Bijzonderheden:

Een roman in 18 genummerde hoofdstukken en in drie delen (‘Thursday’, ‘Friday’ en ‘Saturday’)

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘The Man Who Wasn’t There’ gaat over een jongen van twaalf jaar oud. Maar het is geen kinder- en ook geen jeugdboek: Colin is een jongen die veel meemaakt waar volwassenen het moeilijk mee zouden hebben. Bovendien is het een verhaal dat vanuit meerdere perspectieven (en vertellers) wordt beschreven.
Tenslotte is dit een verhaal dat niet specifiek gaat over de Tweede Wereldoorlog, maar die oorlog speelt wel een belangrijke rol in de levens van de meeste karakters in het verhaal.

WAT MOET JE WETEN?

‘The Man Who Wasn’t There’ gaat over het jaar 1955. De Tweede Wereldoorlog is al tien jaar geleden afgelopen, maar de gevolgen zijn nog altijd merkbaar: veel mensen zijn omgekomen (veel mannen, zoons of vaders), huizen en straten zijn soms nog altijd niet opnieuw opgebouwd, er is gebrek aan van alles en nog wat.
Maar behalve over de oorlog gaat het verhaal ook over een veranderende wereld: het klassensysteem is aan het verdwijnen, arbeiders krijgen meer te zeggen, leerlingen worden mondiger en de Britten beseffen dat ze niet meer de belangrijkste wereldburgers zijn.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Man Who Wasn’t There’ zijn niet erg moeilijk. Soms gebruikt Ms Barker moeilijke woorden, maar meestal heeft ze haar taal aangepast aan het milieu of aan de leeftijden van de karakters.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn over het algemeen heel kort en er zijn veel dialogen. Soms gebruiken de karakters platte taal (‘arse’, ‘farting’) en niet alles is even keurig wat er gebeurt in het verhaal: zo is de moeder van Colin niet alleen een serveerster, maar waarschijnlijk ook een prostituee.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Man Who Wasn’t There’ is nergens moeilijk. Voor sommige lezers kan de taal soms schokkend zijn.
Het verhaal is intrigerend, mysterieus, maar soms ook wel verwarrend: wie is die Gaston en wie zijn de mensen om hem heen, waar spelen die fragmenten zich af, en … wie is de man in het zwart?
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Man Who Wasn’t There’ een boek met een literair niveau C 4c en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

De roman ‘The Man Who Wasn’t There’ is heel intrigerend geschreven. Het lijkt een verhaal over coming-of-age te zijn, maar tegelijkertijd is het ook een thriller, een verhaal vol suspense. De oorlog is voorbij, maar in het leven van Colin speelt die oorlog nog altijd een heel belangrijke rol. En dat heeft zijn redenen.

Actie:

De roman ‘The Man Who Wasn’t There’ is een verhaal met veel actie. De hoofdpersoon beleeft vrij veel – zelfs nu hij nog maar twaalf jaar oud is – maar in zijn dagdromen (?) beleeft hij nog meer avonturen. En op een gegeven moment komen die werelden – de echte en de gedroomde – akelig dicht bij elkaar.

Tijd:

‘The Man Who Wasn’t There’ speelt zich af in de jaren 1950-1950. Het is het jaar 1955: Colin is twaalf jaar oud en hij werd in 1942 geboren. Het verhaal wordt chronologisch verteld en het speelt zich af over een periode van drie dagen (‘Thursday’, ‘Friday’, ‘Saturday’).

Plaats:

De setting van ‘The Man Who Wasn’t There’ is een niet nader genoemde stad in Groot-Brittannië. De stad ligt in het noorden van Engeland en het is een kustplaats (Colin gaat zo nu en dan naar de kustweg langs de zee).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Man Who Wasn’t There’: zal Colin iets meer over zijn vader te weten komen en zal hij een zekere mate van geluk vinden?

Verteller:

De roman ‘The Man Who Wasn’t There’ heeft meerdere vertellers. Er is een auctoriale verteller, die het verhaal vertelt vanuit het perspectief van de twaalfjarige Colin. Maar zo en dan lees je het verhaal vanuit het perspectief van de (denkbeeldige?) Gaston. Verder zijn er veel fragmenten waarin je een soort scenario kunt lezen: er wordt verteld wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk gebeurde met Gaston en met de mensen om hem heen.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Man Who Wasn’t There’ zijn:
• Colin Harper: een 12-jarige jongen. Hij woont samen met zijn (ongehuwde) moeder. Zijn vader kent hij niet – en dat is één van de mysteries in zijn leven. Colin is een dromer; soms vlucht hij weg in dagdromen waarin hij een karakter tijdens de Tweede Wereldoorlog is;
• Viv Harper: de 36-jarige moeder van Colin. Zij is serveerster in een nachtclub, maar er wordt gesuggereerd dat zij ook wel eens andere diensten verleent;
• Mrs Hennigan: de onderbuurvrouw van Viv en Colin. Zij vangt Colin op wanneer zijn moeder ’s avonds aan het werk is;
• Adrian Hennigan: de 22-jarige zoon van Mrs Hennigan. Hij is veel ouder dan Colin; Colin ziet hem vaak als een oudere broer. Adrians moeder is bezorgd dat hij op het slechte pad zal terechtkomen.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Man Who Wasn’t There’ zijn:
In Engeland:
• Ross Williams: de beste vriend van Colin;
• Pauline: de collega en beste vriendin van Viv;
• Reg Boyce: de eigenaar van de nachtclub waar Viv en Pauline werken;
• Mrs Hinde: een vriendin van Mrs Hennigan;
• Brian Combey: een kleine crimineel, bevriend met Adrian;
• Mick Williams: de oudere broer van Ross;
• Mark Williams: het jongere broertje van Ross;
• Mr Williams: de vader van Ross, Mick en Mark;
• Mr Sawdon, Mr Sedgewick: docenten van Colin;
• Lorimer: een – nogal dikke – klasgenoot van Colin;
• Bernie Walters: een travestiet;
• Mr Hinde: de echtgenoot van Mr Hinde. Hij heeft een maagoperatie ondergaan;
• Mr Stroud: een man die in een kerk healing sessies organiseert;
• Mrs Stroud: de assistente en echtgenote van Mr Stroud. Zij is de echte ziener (‘She has the gift’). Ze voelt dat Colin ook een ziener is.
In bezet Frankrijk (tijdens de Tweede Wereldoorlog):
• Gaston: een 12-jarige jongen die veel weet en veel kan. Hij is Brits, maar hij is als parachutist gedropt in Frankrijk waar hij het verzet kan bijstaan (onder andere dankzij zijn grote talenkennis);
• Pierre: een verzetsstrijder van middelbare leeftijd;
• Vivienne en Paulette: twee serveersters in een Frans café;
• Bernard: een als vrouw verklede verzetsstrijder;
• Antoine: een gevangene van de Duitsers;
• Von Strohm: het hoofd van de Gestapo in dit deel van Frankrijk.

Website:

http://us.macmillan.com/themanwhowasntthere/patbarker/9780312275433 

Film:

De roman ‘The Man Who Wasn’t There’ is niet verfilmd.

Overig:

De roman ‘The Man Who Wasn’t There’ lijkt op een jeugdroman, maar dat is het niet echt. We lezen over de lotgevallen van een twaalfjarige jongen – maar dit alles gezien door de ogen van een volwassen schrijver (en ook bestemd voor een volwassen lezer).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Pat Barker.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Fair Stood the Wind for France van H.E. Bates
• Empire of the Sun van J.G. Ballard
• The Machine-Gunners van Robert Westall

Citaat:

Colin started to walk towards him. The man couldn’t see, he couldn’t hear, there was no way of challenging him, that Colin could think of, except to stand where he stood, to occupy the space he claimed as his. It would be all right, Colin thought, as long as his nerve didn’t break, as long as he didn’t let the horror of looking into his own face overpower him. A few inches away, he stopped.
Only one of them would walk away, and Colin realized, at the last moment, that he didn’t know which. (p.153)

Vragen over het boek:

1. Waarom zou Colin dromen over het verzet in Frankrijk?
2. Verklaar drie van de namen van de Fransen over wie Colin droomt.
3. Wie is volgens jou de ‘man who wasn’t there’?
4. Hoe verloopt de relatie tussen Viv en Reg Boyce en waardoor komt dit?