He was an old man who fished alone in a skiff in the Gulf Stream and he had gone eighty-four days now without taking a fish. In the first forty days a boy had been with him. But after forty days without a fish the boy's parents had told him that the old man was now definitely and finally salao, which is the worst form of unlucky, and the boy had gone at their orders in another boat which caught three good fish the first week. It made the boy sad to see the old man come in each day with his skiff empty and he always went down to help him carry either the coiled lines or the gaff and harpoon and the sail that was furled around the mast. The sail was patched with flour sacks and, furled, it looked like the flag of permanent defeat.
The old man was thin and gaunt with deep wrinkles in the back of his neck. The brown blotches of the benevolent skin cancer the sun brings from its reflection on the tropic sea were on his cheeks. The blotches ran well down the sides of his face and his hands had the deep-creased scars from handling heavy fish on the cords. But none of these scars were fresh. They were as old as erosions in a fishless desert.
Everything about him was old except his eyes and they were the same color as the sea and were cheerful and undefeated.
‘Santiago,’ the boy said to him as they climbed the bank from where the skiff was hauled up. ‘I could go with you again. We've made some money.’
The old man had taught the boy to fish and the boy loved him.
‘No,’ the old man said. ‘You're with a lucky boat. Stay with them.’
‘But remember how you went eighty-seven days without fish and then we caught big ones every day for three weeks.’
‘I remember,’ the old man said. ‘I know you did not leave me because you doubted.’
‘It was papa made me leave. I am a boy and I must obey him.’
‘I know,’ the old man said. ‘It is quite normal.’
‘He hasn't much faith.’
‘No,’ the old man said. ‘But we have. Haven't we?’

© Penguin Random House Company, 1965.

Al 84 dagen heeft de oude visser Santiago geen vis meer gevangen. Hij wordt gezien als ‘salao’, een pechvogel; het bijgeloof van de dorpelingen in het vissersdorp is zodanig dat zijn jonge hulpje, Manolin, van zijn ouders niet meer met hem mee uit vissen mag gaan. Maar de jongen helpt hem wel nog steeds met het herstellen van zijn netten en met andere klussen; daarnaast kan hij met de oude man praten over de beste honkballer die ooit geleefd heeft (volgens Santiago en Manolin): Joe DiMaggio.
De volgende dag gaat Santiago vissen in de Golfstroom tussen Cuba en Florida, omdat hij het gevoel heeft dat zijn pechperiode nu wel voorbij is. Inderdaad vangt hij na een paar dagen de grootste zwaardvis (‘marlin’) die hij ooit gezien heeft. Na dagen van strijd kan hij de vis doden. Hij bindt de vis aan de zijkant van zijn boot en gaat op weg naar huis. Maar dan komen de haaien en andere roofvissen, die het bloed van de zwaardvis ruiken …

ERK Niveau:

B1

Schrijver:

Ernest Hemingway

Jaar van uitgave:

1952

Aantal pagina's:

96

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1935–1950

Plaats van handeling:

Cuba, een vissersdorpje; de Golf van Mexico

Bijzonderheden:

'The Old Man and the Sea' is een novelle zonder hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De oude man en de zee’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Je moet je als lezer interesseren voor mensen die in exotische plaatsen hun strijd om het bestaan voeren (zoals in het Cuba uit de jaren ‘30-’50 van de twintigste eeuw). ‘The Old Man and the Sea’ is een boek dat wel de nodige actie bevat, maar zeer weinig dialogen, omdat de hoofdpersoon voornamelijk alleen op zijn boot is.
Een interesse in vissen, natuur, het Caribisch gebied is een voordeel voor het kunnen waarderen van deze roman.

WAT MOET JE WETEN?

Veel algemene kennis is niet nodig voor het begrijpen van het verhaal. Hemingway, die de vissers en het vissen in de Cariben van dichtbij kende, legt goed uit hoe een visser te werk gaat.
Het verhaal speelt zich af ergens tussen 1930 en 1950 – Hemingway had al in 1936 een verhaal geschreven over een oude visser die een zwaardvis vangt. Cuba was een ander land dan tegenwoordig: het was – net als de meeste eilanden in de regio – een eiland waar de veelal arme bewoners zich geen zorgen maakten om de politieke situatie (als ze die al kenden) van hun land; hun levensonderhoud en eigen geluk hadden voorrang.
Voor wat betreft literaire kennis heeft de lezer ook geen specifieke kennis nodig: Hemingway vertelt het verhaal rechttoe-rechtaan.

DE TAAL

Het vocabulaire is simpel en nauwelijks gedateerd te noemen. Veel specifieke woorden (over de visserij bijvoorbeeld) komen er niet in voor, of ze worden door de schrijver uitgelegd.
De zinsconstructies zijn helder, de alinea’s zijn meestal kort.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘The Old Man and the Sea’ is vanaf de publicatie in 1952 een zeer geliefd boek bij oud en jong geweest, tot op de dag van vandaag. Dat komt waarschijnlijk door het spannende verhaal van de visser die een grote vis vangt, een verhaal dat zonder opsmuk of literaire foefjes wordt verteld. De taal is rechttoe-rechtaan, er zijn geen perspectiefwisselingen of flashbacks. Dit alles maakt dat het een boek op literair niveau B 2d en op taal-(ERK-)niveau B1 is.

Schrijfstijl:

De stijl is zeer verhalend en duidelijk. Hemingway maakt er nergens een ingewikkelde literaire exercitie van.

Actie:

Er zit veel actie in het verhaal, ondanks het feit dat het verhaal zo simpel is: een oude man vangt een grote vis. De actie – samen met de geringe omvang van het boek (96 pagina’s) – heeft gezorgd voor de immer grote populariteit van het boek.

Tijd:

Het verhaal wordt chronologisch verteld. De visser besluit verder de zee op te gaan teneinde eens weer wat te vangen. Hij doet dat, hij vangt een vis en hij gaat weer op weg naar huis.

Plaats:

De roman speelt zich af op het Caribische eiland Cuba, op zee en in een vissersdorpje.

Verhaallijn:

Er is één verhaallijn: die van de visser die een grote vis vangt.

Verteller:

Het verhaal wordt verteld vanuit een auctoriaal perspectief. De schrijver beschrijft heel uitgebreid de gedachten van de visser, maar dat moet ook wel, omdat de visser de enige is die continu in het verhaal voorkomt.
Behalve het avontuur van het vangen van de grote vis zit er weinig betekenis aan het verhaal. Of het zou moeten zijn, dat de optimist het altijd bij het rechte eind heeft: er is altijd wel iets te vangen, al hoe onlogisch dat soms ook mag lijken.
Verschillende critici hebben gewezen op de religieuze betekenis van het verhaal: er zijn verwijzingen naar het lijden van Christus en er zouden paralellen zijn met het lijden van de vis, maar dit wordt door andere critici weer bestreden.

Hoofdkarakters:

Santiago is de hoofdpersoon in deze novelle. Hij is een oude visser, een doorzetter, een optimist, die tegen de stroom in roeit als het moet. Hij is niet gelovig (‘I am not religious’, he said, pagina 44) maar wanneer het nodig is roept hij de Heilige Maagd echt wel aan (bijvoorbeeld wanneer hij de vis wil binnenhalen).

Bijfiguren:

Behalve Santiago is er Manolin, de jonge hulp die van zijn ouders Santiago niet meer mag helpen, omdat deze geen geluk in zijn werk heeft (zoals men zegt in het dorp). Er zijn ongetwijfeld andere dorpsbewoners, maar pas op de laatste bladzijde van het boek spreekt er iemand anders. Dus alle dialogen vinden plaats tussen Santiago en de jongen. De verhoudingen zin helder, ook omdat er maar twee karakters – een hoofdkarakter en een minor character – zijn. De oude man Santiago is een hardwerkende, optimistische visser. Manolin is een betrouwbare jongen, die veel leert en veel leren wil van de oude visser en die ondanks het verbod van zijn ouders Santiagio zoveel helpt als hij maar kan.

Website:

www.biography.com/people/ernest-hemingway-9334498

Film:

De novelle ‘The Old Man and the Sea’ is verfilmd.

Overig:

De novelle ‘The Old Man and the Sea’ is lange tijd heel populair geweest, vooral bij middelbare scholieren (eigenlijk tot op de dag van vandaag). Toch is het niet zo’n heel spannend verhaal. Misschien kwam de populariteit voor een deel wel vanwege de ‘dikte’ van het boek: het is 96 pagina’s lang …

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ernest Hemingway.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Call of the Wild van Jack London
• The Pearl van John Steinbeck
• Hatchet van Gary Paulsen

 

Citaat:

You are killing me, fish, the old man thought. But you have a right to. Never have I seen a greater, or more beautiful, or a calmer or more noble thing than you, brother. Come on and kill me. I do not care who kills who. (p.76)

Vragen over het boek:

1. Het verhaal heet ‘The Old Man and the Sea’. Bedenk drie andere titels voor het boek en verklaar waarom het boek ook zo had kunnen heten.
2. Zou Hemingway met deze novelle een boodschap aan de lezer hebben willen overbrengen? Zo ja, welke dan?
3. ‘I am not religious’ zegt Santiago. Maar toch bidt hij als hij dat nodig acht. Op welke momenten doet hij dat en waarom doet hij dat?
4. ‘The Old Man and the Sea’ vijzelde de carrière van Hemingway behoorlijk op en de novelle heeft er misschien wel voor gezorgd dat de schrijver de Nobelprijs voor literatuur in 1954 won, twee jaar na het uitkomen van het boek. Begrijp je dat lezers en veel critici het een belangrijk boek vonden? Vind jij dat ook? Waarom (niet)?