I was working the hole with the Sailor and we did not do bad. Fifteen cents on an average night boosting the afternoons and short-timing the dawn we made out from the land of the free. But I was running out of veins ... I went over to the counter for another cup of coffee … in Joe's Lunch Room drinking coffee with a napkin under the cup which is said to be the mark of someone who does a lot of sitting in cafeterias and lunch rooms … Waiting on the Man … ‘What can we do?’ Nick said to me once in his dead junky whisper. ‘They know we'll wait …’ Yes, they know we'll wait …
There is a boy sitting at the counter thin-faced kid his eyes all pupil ... I see he is hooked and sick. Familiar face maybe from the pool hall where I scored for tea sometime. Somewhere in grey strata of subways all-night cafeterias rooming house flesh. His eyes flickered the question. I nodded toward my booth. He carried his coffee over and sat down opposite me.
The croaker lives out Long Island … light yen sleep waking up for stops. Change. Start ... Everything sharp and clear. Antennae of TV suck the sky ... The clock jumped the way time will after four P.M. ‘The Man is three hours late. You got the bread?’ ‘I got three cents.’ ‘Nothing less than a nickel. These double papers he claims.’ I looked at his face. Good looking. ‘Say kid I known an Old Auntie Croaker right for you like a Major . . . Take the phone. I don't want him to rumble my voice.’ About this time I meet this Italian tailor cum pusher I know from Lexington and he gives me a good buy on H. . . At least it was good at first but all the time shorter and shorter. . . ‘Short Count Tony’ we call him. . . Out of junk in East St. Louis sick dawn he threw himself across the washbasin pressing his stomach against the cool porcelain. I draped myself over his body laughing. His shorts dissolved in rectal mucus and carbolic soap, summer dawn smells from a vacant lot.

© HarperCollins / Fourth Estate, 1968.

Heel lange tijd lijkt het verhaal van 'The Soft Machine' te gaan over seksuele uitspanningen van verschillende mannen met jongens in meerdere landen. Maar uiteindelijk ontstaat er een soort verhaal: de hoofdpersoon laat zichzelf verplaatsen in het lichaam van een jongen van de Maya Indianen. Hij reist terug in de tijd en probeert op die manier misstanden in de Mayacultuur een halt toe te roepen.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

William Burroughs

Jaar van uitgave:

1961

Aantal pagina's:

143

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1960-1970

Plaats van handeling:

USA, Mexico, Marokko, Panama, Engeland

Bijzonderheden:

Een roman in 17 getitelde hoofdstukken, gevolgd een appendix.
In het Nederlands heet het boek ‘De zachte machine’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘The Soft Machine’ is geschreven via de zogenaamde ‘cut-up method’: William Burroughs had een verhaal geschreven dat hij later een paar maal herschreef, maar dan in stukken en beetjes zodat het verhaal heen en weer springt in de tijd.
Het is een zeer experimenteel verhaal. Maar dat geldt niet alleen voor de volgorde van het verhaal. Het geldt met name het schokkend expliciete: vaak lijkt de roman een aaneenschakeling van seksuele uitspattingen van een homoseksuele man die jongens als gewillig vlees gebruikt. Veel lezers zal dit tegenstaan.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘The Soft Machine’ moet je een experimenteel, maar ook een expliciet verhaal willen lezen. Er wordt gecopuleerd, mishandeld en zelfs gemoord.
Veel literatuurkenners en veel auteurs zagen dit werk als een meesterwerk – vanwege de bovengenoemde kenmerken. Heel veel lezers zullen het daar niet mee eens zijn …

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Soft Machine’ zijn complex. William Burroughs gebruikt een zeer gevarieerd vocabulaire – het is duidelijk dat hij een letterkundig onderlegd persoon was. Tegelijkertijd zijn er veel schutting- en vloekwoorden. Er zijn veel flashbacks. Het verhaal lijkt soms een stream-of-consciousness novel. Soms springt het verhaal van de hak op de tak, soms zijn er letterlijke herhalingen, soms zijn er meerdere versies van één verhaal. Ook is de interpunctie regelmatig vreemd: er staan punten waar ze niet horen, komma’s en punt-komma’s worden niet (of verkeerd) gebruikt, woorden worden soms terecht en soms onterecht met hoofdletters of kleine letters geschreven.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Soft Machine’ is moeilijk, plat en zo nu en dan onsamenhangend (door die ‘cut-up method’).
Het verhaal is zeer verontrustend: karakters lijken zich continu te buiten te gaan aan drugsgebruik (met name heroïne) en aan (homo)seksuele seks met jonge jongens. Ook wanneer veel gebeurtenissen worden verklaard vanuit angstdromen of hallucinaties, blijft het een schokkend verhaal.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Soft Machine’ een boek met een literair niveau C 6a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Het is duidelijk dat William Burroughs een bevlogen en talentvolle schrijver is. Zijn proza leest vaak als poëzie – het is een soort stream-of-consciousness die je leest in ‘The Soft Machine’. Maar Burroughs lijkt ook een aan drugs en aan seks verslaafde gestoorde, een gewelddadige sadist. Misschien is het allemaal wel zeer experimentele literatuur – maar je moet ervan houden …

Actie:

De roman ‘The Soft Machine’ is een verhaal met veel actie. Die actie bestaat uit – vaak gewelddadige – seks, uit mishandelingen, en zelfs uit moord.

Tijd:

‘The Soft Machine’ speelt zich af in de jaren 1950-1960. Het is verbluffend dat er in die tijd al dit soort boeken werden geschreven, met zo veel geweld en seks.
Er zijn de nodige flashbacks.
Het verhaal wordt niet chronologisch verteld: gebeurtenissen worden gesuggereerd, verteld en later opnieuw verteld, soms vanuit een ander perspectief.

Plaats:

De setting van ‘The Soft Machine’ bestaat uit meerdere plekken. Een groot deel van het verhaal speelt in Mexico – in Mexico City, maar ook in het gebied van de oude Maya’s. Sommige verhalen zijn gesitueerd in Marokko, in Panama; andere in Londen of in een Italiaanse stad.

Verhaallijn:

Er zijn veel verhaallijnen in ‘The Soft Machine’: de meeste hebben te maken met de uitwerkingen van het excessieve drugsgebruik van de hoofdkarakters.

Verteller:

De roman ‘The Soft Machine’ heeft een auctoriale en een ik-verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Soft Machine’ zijn:
• Karakters uit eerdere romans van William Burroughs: Sailor, Dr. Benway, Clem Snide, Bill Gains, Kiki, Carl Peterson;
• Karakters uit ‘The Nova Trilogy’: Mr. Bradly Mr. Martin, Sammy the Butcher, Green Tony, Izzy the Push, Willy the Rat (‘Uranian Willy’), Agent K9, Inspector J. Lee.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Soft Machine’ zijn:
• Karakters uit romans van andere auteurs: Danny Deaver, Jimmy Sheffields, Salt Chunk Mary, Billy Budd, Captain Verre;
• Buitenaardse wezens: The Venusians (‘Green Boys’), zoals Contessa di Vile, Johnny Yen(she) en Yves Martin; The Uranians (‘Blue heavy metal boys’);
• Inheemse volkeren: The Chimu, The Maya.

Website:

http://www.nytimes.com/books/00/02/13/specials/burroughs-soft.html?mcubz=3 

Film:

De roman ‘The Soft Machine’ is niet verfilmd.

Overig:

Ondanks – of misschien wel dankzij – de expliciete seks en het excessieve geweld in de roman groeide ‘The Soft Machine’ uit tot een cult boek. Het boek kwam eerst uit in Frankrijk en pas jaren later in de USA en in Engeland. In sommige landen is het nog altijd verboden.
In de zestiger jaren noemde een experimentele popgroep zich naar de roman: ‘The Soft Machine’. Het werd een belangrijke en succesvolle band, een vernieuwende band met veel jazz-invloeden.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over William Burroughs.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Dharma Bums van Jack Kerouac
• Post Office van Charles Bukowski
• American Psycho van Brett Easton Ellis

Citaat:

The soft machine is the human body under constant siege from a vast hungry host of parasites with many names but one nature being hungry and one intention to eat. (p.130)

Vragen over het boek:

1. Wie is volgens jou de hoofdpersoon uit dit ‘verhaal’, en waarom vind je dat?
2. Waarom gaat de hoofdpersoon terug in de tijd naar de oude Mayacultuur?
3. Vinden er echt gewelddadige mishandelingen en moorden plaats in het bijzijn van de hoofdpersoon volgens jou? Waarom denk je dat?
4. Wat vind je van de titel van de roman? Dekt deze naam de lading, volgens jou?