Clytus: Parmenio, I cannot tell whether I should more commend in Alexander’s victories, courage, or courtesy, in the one being a resolution without fear, in the other a liberality above custom: Thebes is razed, the people not racked, towers thrown down, bodies not thrust aside, a conquest without conflict, and a cruel war in a mild peace.
Parmenio: Clytus, it becommeth the son of Philip to be none other than Alexander is: therefore seeing in the father a full perfection, who could have doubted in the son an excellency? For as the moon can borrow nothing else of the sun but light, so of a sire, in whom nothing but virtue was, what could the child receive but singular? It is for turquoise to stain each other, not for diamonds; in the one to be made a difference in goodness, in the other no comparison.
Clytus: You mistake me Parmenio, if whilest I commend Alexander, you imagine I call Philip into question; unless happily you conjecture (which none of judgment will conceive) that because I like the fruit, therefore I heave at the tree; or coveting to kiss the child, I therefore go about to poison the teat.
Parmenio: Ay, but Clytus, I perceive you are borne in the east, and never laugh but at the sun rising; which argueth though a duty where you ought, yet no great devotion where you might.
Clytus: We will make no controversy of that which there ought to be no question; only this shall be the opinion of us both, that none was worthy to be the father of Alexander but Philip, nor any meet to be the son of Philip but Alexander.

© ‘Five Elizabethan Comedies’, The World’s Classics, Oxford University Press, 1934/1973.

Alexander de Grote maakt kennis met een mooie, jonge gevangene uit de stadstaat Thebe, Campaspe genaamd. Hij besluit haar het hof te maken. Maar zoiets doet hij – als grote legerleider – uiteraard niet zelf: dat doen anderen voor hem. Tevens geeft hij een schilder de opdracht om een portret van de wonderschone gevangene te maken.
Maar dat laatste was niet zo slim. De schilder, de talentvolle Apelles, raakt evenals Alexander ook onder de indruk van de mooie Campaspe. En dat leidt tot problemen: nu wordt Campaspe begeerd door een legerleider en door een schilder in dienst van die legerleider.
Hoe zal dit aflopen?

ERK Niveau:

C2

Schrijver:

John Lyly

Jaar van uitgave:

1580

Aantal pagina's:

60

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

400-300 vóór Christus

Plaats van handeling:

Griekenland, Athene

Bijzonderheden:

Een komedie in 5 bedrijven en in 4 tonelen.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De komedie ‘Campaspe’ is een toneelstuk dat een komedie wordt genoemd omdat er geen doden in vallen. Verwacht dus niet een hilarisch stuk met grappen en grollen want dat is dit niet. Het stuk bevat meer wijze lessen voor kijker en lezer: sommige mensen zijn heel rechtvaardig, terwijl je dat misschien niet van hen verwacht.

WAT MOET JE WETEN?

‘Campaspe’ werd in Londen voor belangrijke leden van het hof – zoals Koningin Elizabeth – opgevoerd: een grotere reclame was voor dit stuk niet mogelijk. Vandaar dat de auteur de toeschouwers bedankt (nadat hij hen vermeld heeft).

DE TAAL

De taal van ‘Campaspe’ is lastig. Het is de taal van de zestiende eeuw.
De bedrijven en de tonelen zijn van een gemiddelde lengte.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de komedie te begrijpen, maar je moet er wel de nodige moeite voor doen.
Dat geldt veel minder voor het verhaal zelf: de strekking van het verhaal wordt al heel snel duidelijk en de plot is helder vanaf het begin.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Campaspe’ een boek met een literair niveau C 5e en een taal-(ERK-)niveau C2.

 

Schrijfstijl:

Het toneelstuk is een komedie, maar moderne lezers/kijkers zullen weinig reden hebben om te lachen: de humor is in de loop van de eeuwen danig veranderd (enkele uitzonderingen daargelaten).

Actie:

‘Campaspe’ bevat een verhaal met vrij weinig actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 400-300 vóór Christus. Alexander de Grote leefde van 356 tot 323 (v.Chr.)

Plaats:

De setting van ‘Campaspe’ is de Griekse hoofdstad Athene, de stad van waaruit de Macedonische legerleider Alexander de Grote veel veldslagen ondernam.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Campaspe’: wie zal uiteindelijk de geliefde van Campaspe worden?

Verteller:

Het toneelstuk heeft uiteraard geen verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Campaspe’ zijn:
• Alexander the Great, King of Macedon: de grote veldheer en leider van de Macedoniërs en Grieken. Alexander is oppermachtig – maar ook is hij rechtvaardig;
• Campaspe: een vrouw die in Thebe gevangen werd genomen door de troepen van Alexander. Campaspe is jong en mooi en ze brengt veel mannen het hoofd op hol;
• Apelles, painter: de schilder die de opdracht krijgt om een portret van Campaspe te maken. Prompt wordt hij verliefd op zijn model.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Campaspe’ zijn:
• Hephaestion: de generaal van Alexander;
• Strijders in het leger van Alexander: Clitus, Parmenio, Milextus, Phrygius;
• Melippus: de kamerheer van Alexander;
• Filosofen: Plato, Aristotle, Diogenes, Chrysippus, Crates, Cleantes, Anaxarchus, Crysus;
• Atheense burgers: Solinus, Sylvius;
• Perim, Milo, Trico: zoons van Sylvius;
• Bedienden: Granicus, Manes, Psyllus;
• Pages, inwoners van Athene;
• Timoclea: een gevangene uit Thebe (samen met Campaspe);
• Lais: een hofdame.

Website:

http://elizabethandrama.org/the-playwrights/john-lyly/campaspe-by-john-lyly/

Film:

‘Campaspe’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Campaspe’ is een toneelstuk gebaseerd op een klassiek thema (hoofse liefde) en op historische figuren (Alexander en diverse filosofen). De historische waarde is uiteraard twijfelachtig: het gaat om het verhaal dat een goed einde moet hebben – het is per slot van rekening een komedie.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over John Lyly.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Old Wives’ Tale van George Peele
• Friar Bacon and Friar Bungay van Robert Greene
• The Shoemaker’s Holiday van Thomas Dekker

Citaat:

Hephaestion: The conquering of Thebes was not so honourable as the subduing of these thoughts.
Alexander: It were a shame Alexander should desire to command the world, if he could not command himself. But come, let us go, I will try whether I can better bear my hand with my heart, than I could with mine eye. And good Hephaestion, when all the world is won, and every country is thine and mine, either find me out another to subdue, or on my word I will fall in love. (Act V, scene IV)

Vragen over het boek:

1. Wat vertelt dit toneelstuk je over het karakter van Alexander the Great?
2. Waarom worden beroemde wijsgeren als Aristoteles, Plato en Diogenes opgevoerd?
3. Wat is de aantrekkingskracht van Apelles voor Campaspe?
4. Wat is de aantrekkingskracht van Campaspe voor Apelles?