3/5 - (1 stemmen)

Catch-22

Niveau:
Genre: war
Thema: WW II

Getagd op:
Verkrijgbaar bij bol.com
var bol_sitebar_v2={"id":"bol_1695146065238", "baseUrl":"partner.bol.com","productId":"30134088","familyId":"30134088","siteId":"30874","target":true,"rating":true,"price":true,"deliveryDescription":true,"button":true,"linkName":"Catch-22%2C%20Joseph%20Heller","linkSubId":""};

SNEL NAAR...





Het begin!

It was love at first sight.
The first time Yossarian saw the chaplain he fell madly in love with him.
Yossarian was in the hospital with a pain in his liver that fell just short of being jaundice. The doctors were puzzled by the fact that it wasn't quite jaundice. If it became jaundice they could treat it. If it didn't become jaundice and went away they could discharge him. But this just being short of jaundice all the time confused them.
Each morning they came around, three brisk and serious men with efficient mouths and inefficient eyes, accompanied by brisk and serious Nurse Duckett, one of the ward nurses who didn't like Yossarian. They read the chart at the foot of the bed and asked impatiently about the pain. They seemed irritated when he told them it was exactly the same.
'Still no movement?' the full colonel demanded.
The doctors exchanged a look when he shook his head.
'Give him another pill.' Nurse Duckett made a note to give Yossarian another pill, and the four of them moved along to the next bed. None of the nurses liked Yossarian. Actually, the pain in his liver had gone away, but Yossarian didn't say anything and the doctors never suspected. They just suspected that he had been moving his bowels and not telling anyone.
Yossarian had everything he wanted in the hospital. The food wasn't too bad, and his meals were brought to him in bed. There were extra rations of fresh meat, and during the hot part of the afternoon he and the others were served chilled fruit juice or chilled chocolate milk. Apart from the doctors and the nurses, no one ever disturbed him. For a little while in the morning he had to censor letters, but he was free after that to spend the rest of each day lying around idly with a clear conscience. He was comfortable in the hospital, and it was easy to stay on because he always ran a temperature of 101. He was even more comfortable than Dunbar, who had to keep falling down on his face in order to get his meals brought to him in bed.

© Jonathan Cape Ltd. / Corgi Books, 1965/1982.

^ Terug naar boven

Algemeen

Yossarian werpt bommen af; hij is ‘bombardier’ in een Amerikaanse bommenwerper in Italië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het loopt gelukkig tegen het eind van de oorlog en veel vliegeniers hebben het wel gehad met die oorlog. Yossarian hoopt dat hij na nog een paar missies zijn taak erop heeft zitten en dat hij dan terug mag naar de USA. Maar dat klopt niet: als het totaal aantal vluchten 50 bedraagt en iedereen heeft dat gevlogen, verhoogt de bevelhebber van de basis dat aantal naar 55, als ze 55 hebben gevlogen wordt het 60, enzovoort, enzovoort …
Yossarian probeert op meerdere manieren uit het leger te komen: zich ziek voordoen, doen alsof je gek bent, amok maken, te lang verlof vieren bij de hoertjes in Rome, hoge officieren beledigen.
Maar niets helpt. Want altijd is er een ‘catch’. Namelijk ‘Catch-22’ …


^ Terug naar boven

Boekinformatie

ERK Niveau:
C1

Schrijver:
Joseph Heller

Jaar van uitgave:
1961

Aantal pagina's:
478

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:
1940-1945

Plaats van handeling:
Italië, voornamelijk een (denkbeeldig) eiland aan de westkust.

Bijzonderheden:
De roman bestaat uit 42 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek eveneens ‘Catch-22’.


^ Terug naar boven

Het boek - onderwerp

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De oorlogsroman ‘Catch-22’ is meer een satire dan een oorlogsverhaal. Soldaten en officieren voeren wel strijd, ze raken gewond of ze sneuvelen, maar dat gebeurt vaak off-stage – en daar lezen we vaak pas veel later over. Het eigenlijke verhaal gaat over een basis waar militairen soms willen vechten, maar vaker nog naar huis terug willen gaan omdat ze bang zijn of omdat ze het nut van de oorlog niet inzien.
Een uitzonderlijke visie op de Tweede Wereldoorlog van Joseph Heller – die zelf piloot was in die tijd in Italië.


WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Catch-22’ heb je weinig specifieke kennis nodig. De militaire en politieke situatie in Italië is in deze laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog vrij onoverzichtelijk: sommige delen zijn bevrijd door de Geallieerden (met name in het zuiden en midden), sommige delen zijn nog in handen van de nazi’s en fascisten (onder leiding van Mussolini, het Italiaanse en het Duitse leger), andere regio’s tonen een wisselend strijdtoneel. De militairen van de US Air Force doen hun best om de grondtroepen te helpen met aanvallen vanuit de lucht en met bombardementen.




^ Terug naar boven

Het boek - Moeilijkheid

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Catch-22’ zijn soms lastig. Het taalgebruik van de militairen is regelmatig plat en veel uitspattingen van de officieren worden op een niets verhullende manier beschreven.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte en er zijn veel dialogen.

 


DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘Catch-22’ wel toegankelijk, maar je moet er op voorbereid zijn dat de taal niet altijd even netjes is.
Het verhaal is verrassend (zeker voor een oorlogsroman): hard, satirisch, confronterend, plat humoristisch. Wees erop beducht dat sommige situaties die in 1961 als humoristisch werden ervaren, dat nu niet langer meer zijn. En dat geldt omgekeerd ook voor ernstige situaties: bedoeld grappige situaties zullen tegenwoordig soms als schokkend of confronterend worden ervaren.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Catch-22’ een boek met een literair niveau C 5d en een taal-(ERK-)niveau C1.

 


Schrijfstijl:

‘Catch-22’ is grappig geschreven. Het is een keiharde satire over de Tweede Wereldoorlog, een verhaal dat duidelijk maakt hoe absurd de oorlog vaak was. Militairen zijn soms hard, soms laf, en vaak willen ze zich onttrekken aan de strijd. Bommen werden soms lukraak afgeworpen om ze maar snel kwijt te zijn.



^ Terug naar boven

Het boek - het verhaal

Actie:

De roman ‘Catch-22’ is een verhaal met veel actie. Hoewel het een oorlogsroman is, wordt er desalniettemin meer gepraat en ruzie gemaakt op de vliegbasis dan dat er daadwerkelijk wordt gevochten.

 


Tijd:

‘Catch-22’ speelt zich af in de jaren 1940-1945. Het zijn de laatste oorlogsjaren: de fascisten van Mussolini zijn zich aan het terugtrekken, Rome is al bevrijd, maar het noorden (Bologna en soortgelijke plaatsen) is nog in handen van de fascisten.

 


Plaats:

De setting van ‘Catch-22’ is voornamelijk een denkbeeldig eilandje voor de westkust van Italië, ergens in de buurt van de vulkaan Etna. Een aantal scenes speelt in Rome.

 


Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Catch-22’: zal het Yossarian lukken om uit het leger te komen?

 


Verteller:

De roman ‘Catch-22’ heeft een auctoriale verteller.




^ Terug naar boven

Het boek - de karakters

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Catch-22’ zijn:
• Captain Yossarian: een 28-jarige officier (een ‘enlisted officer’) in het Amerikaanse 256th Squadron dat gelegerd is op een (denkbeeldig) eiland in de buurt van het vulkaaneiland Etna. Yossarian is ‘bombardier’ op een vliegtuig: hij werpt bommen op de bolwerken het fascistische Italië (1944-1945) – tot zijn grote tegenzin. Yossarian is een Amerikaan van Assyrische afkomst. Hij is niet echt laf, maar hij heeft geen enkele zin om te sneuvelen voor welke zaak of welk land dan ook – vandaar zijn pogingen om uit het leger te komen;
• Lieutenant Dunbar: de beste vriend van Yossarian. Ze zijn goed bevriend omdat ze dezelfde soort (galgen)humor hebben;
• Cadet Clevinger: een goede vriend van Yossarian. Hij verdwijnt al snel op mysterieuze wijze van het strijdtoneel;
• Lieutenant Milo Minderbinder: de 27-jarige vriend van Yossarian, een ritselaar die van alles en nog wat op de kop kan tikken voor de soldaten en officieren die in zijn keukens eten – maar daar wordt hij zelf altijd wel iets beter van, uiteraard. Zo verhandelt hij bijvoorbeeld eieren, vlees en fruit van Malta naar Sicilië, en van Egypte naar Italië;
• Lieutenant Nately: de 19-jarige copiloot in het toestel van Yossarian. Nately is van rijke komaf; toch is hij vastbesloten om na de oorlog te trouwen met het hoertje dat hij in Rome heeft ontmoet – en haar mee te nemen naar zijn deftige familie;
• The Chaplain, Captain R.O. (Robert Oliver) Shipman, Chaplain in the U.S. Army: een legerpredikant. Hij is regelmatig niet echt recht in de leer (hij noemt zichzelf Anabaptist). Hij is onzeker over zichzelf en over zijn missie. In de USA heeft hij een vrouw en kinderen wonen over wie hij zich vaak zorgen maakt.


Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Catch-22’ zijn:
• Generals: P.P.Peckem (53 jaar oud), Dreedle;
• Colonels: Chuck Cathcart (36 jaar oud, de bevelhebber van Yossarian en de zijnen), Cargill, Korn, Moodus, Ferredge;
• Majors: Major Major (Squadron Commander), ___ de Coverley, Danby, Metcalf, Sanderson;
• Captains: Havermeyer, Aardvark (‘Aarfy’) (navigator), Black (‘Blackie’), Piltchard, Wren, Flume;
• Lieutenants: Hungry Joe (pilot), McWatt (pilot), Dobbs (co-pilot), Orr (pilot), Huple (15) (pilot), Scheisskopf (‘Shithead’), Travers, Bemis, Balkington, Kid Sampson (pilot), Snowden (radio-gunner);
• Sergeants: Towser, Knight, ex-P.F.C. Wintergreen;
• Corporals: Snark, Kolodny, Whitcomb (de assistent van de chaplain);
• Privates: Appleby, Gus, Wes, Chief White Halfoat (een Native American), Popinjay;
• Verplegend personeel: Doc Dan Daneeka (hij heeft een vrouw en kinderen in New York wonen), Nurse Sue Ann Duckett, Nurse Cramer, Dr. Stubbs;
• Patiënten in het veldhospitaal: a fighter-pilot captain, a captain with malaria, an artillery captain, a Texan, a warrant officer, a soldier in white;
• Anderen: Mrs. Scheisskopf (de vrouw van Lieutenant Scheisskopf);
• Vrouwen (vaak prostituees) uit Rome: Dori Duz, Luciana, Michaela, Nately’s whore, Nately’s whore’s little sister;
• Andere militairen die de hoertjes in Rome bezoeken: Filpo, Ned, Bill.





^ Terug naar boven

Het boek - verder


Film:

De oorlogsroman ‘Catch-22’ is meerdere malen verfilmd: in 1970 (met Art Garfunkel, Orson Welles en Jon Voigt) en in 1973 (met Richard Dreyfuss) en in 2019 als serie (met George Clooney). Verder zijn er talloze toneelbewerkingen van de roman uitgevoerd in de loop der jaren.


Overig:

De uitdrukking ‘Catch-22’ is spreekwoordelijk geworden: ‘een Catch-22’ is een situatie waar je nooit uitkomt: zodra je een probleem hebt opgelost, doet een ander probleem zich alweer voor.
Uiteindelijk is de uitdrukking ‘Catch-22’ beroemder geworden dan de – soms toch wat gedateerde – roman.



^ Terug naar boven

Auteur en Werken

Link naar pagina over auteur
-->Informatie over Joseph Heller.

Auteur:

Werken:


^ Terug naar boven

Meer

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
Across the River and into the Trees van Ernest Hemingway
Officers and Gentlemen (The Sword of Honour, Book II) van Evelyn Waugh
The English Patient van Michael Ondaatje


Citaat:
‘No, you can’t go home,’ ex-P.F.C. Wintergreen corrected him. ‘Are you crazy or something?’
‘Why not?’
‘Catch-22.’
‘Catch-22?’ Yossarian was stunned. ‘What the hell has Catch-22 got to do with it?’
‘Catch-22,’ Doc Daneeka answered patiently, when Hungry Joe had flown Yossarian back to Pianosa, ‘says you’ve always got to do what your commanding officer tells you to.’ (pp.67-68)

Vragen over het boek:

1. Op welke manieren probeert Yossarian uit de actieve dienst te komen?
2. Waaruit blijkt onder andere de ernst van de oorlogssituatie?
3. Waaruit blijkt dat Yossarian een invloedrijke militair is (hoewel hij niet overal even geliefd is)?
4. Welke indruk krijg je van de Amerikaanse luchtmacht en haar personeel wanneer je dit boek leest?




^ Terug naar boven

Comments are closed.