My mother did not tell me they were coming. Afterwards she said she did not want me to appear nervous. I was surprised, for I thought she knew me well. Strangers would think I was calm. I did not cry as a baby. Only my mother would note the tightness along my jaw, the widening of my already wide eyes.
I was chopping vegetables in the kitchen when I heard voices outside our front door – a woman’s, bright as polished brass, and a man’s, low and dark like the wood of the table I was working on. They were the kind of voices we heard rarely in our house. I could hear rich carpets in their voices, books and pearls and fur.
I was glad that earlier I had scrubbed the front steps so hard.
My mother’s voice – a cooking pot, a flagon – approached from the front room. They were coming to the kitchen. I pushed the leeks I had been chopping into place, then set the knife on the table, wiped my hands on my apron and pressed my lips together to smooth them.
My mother appeared in the doorway, her eyes two warnings. Behind her the woman had to duck her head because she was so tall, taller than the man following her.
All of our family, even my father and brother, were small.
The woman looked as if she had been blown about by the wind, although it was a calm day. Her cap was askew so that tiny blond curls escaped and hung about her forehead like bees which she swatted at impatiently several times. Her collar needed straightening and was not as crisp as it could be. She pushed her gray mantle back from her shoulders, and I saw then that under her dark blue dress a baby was growing. It would arrive by the year’s end, or before.
The woman’s face was like an oval serving plate, flashing at times, dull at others.

© HarperCollins, 1999

De 16-jarige Griet woont met haar ouders en broers en zussen in Delft in redelijke omstandigheden, maar wanneer haar vader blind wordt bij een ongeluk tijdens zijn werk, wordt Griet als oudste dochter gedwongen om een dienstmeid te worden. Ze is nog maar zestien en het leven van een dienstmeid is niet zo prettig: hard werken voor weinig geld, dag en nacht bij een vreemde familie wonen waar je de smerigste klusjes moet doen. Sommige dienstmeiden gaven het beroep ook nog een slechte naam door te stelen of door met hun baas naar bed te gaan.
Maar Griet treft het: ze komt in dienst bij de beroemde – maar niet al te rijke – schilder Johannes Vermeer en zijn gezin. Het gezin heeft wel de verkeerde godsdienst (de Vermeers zijn rooms-katholiek terwijl Griet, net als de meeste Nederlanders in dit deel van het land, protestant is), maar Griet voelt zich al snel thuis in de familie.
Haar werkgever, de schilder Vermeer, is een geobsedeerde kunstenaar: hij heeft eigenlijk alleen maar tijd om te schilderen en elke dag is te kort om te doen wat hij wil. Hij schildert prachtige landschappen, maar hij is ook zeer gewild als portretschilder. Eén van zijn opdrachtgevers, de rijke Pieter van Ruijven, vraagt hem soms om een mooie vrouw te schilderen voor veel geld. En dat vraagt hij opnieuw wanneer hij met de jonge en mooie dienstmeid Griet kennismaakt …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Tracy Chevalier

Jaar van uitgave:

1999

Aantal pagina's:

248

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

17e eeuw

Plaats van handeling:

Nederland, de stad Delft

Bijzonderheden:

Een roman in vier delen, die de jaartallen aangeven waarin een deel van het verhaal speelt: 1665, 1666, 1667 en 1676.
In het Nederlands heet het boek ‘Meisje met de parel’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Voor liefhebbers van – met name de Nederlandse – geschiedenis is ‘Girl with a Pearl Earring’ een prachtig boek. Het verhaal beschrijft heel mooi hoe het leven voor veel mensen in de 17e eeuw in Nederland kan zijn geweest: veel mensen hadden het goed, maar nog veel meer mensen hadden een zwaar leven: hard werken voor weinig geld, veel ziek zijn en soms honger lijden, vaak jong sterven.

WAT MOET JE WETEN?

‘Girl with a Pearl Earring’ is heel informatief. Je hebt niet veel kennis vooraf nodig om het verhaal te kunnen begrijpen. De roman gaat over een dienstmeid en over een portret- en landschapsschilder en zijn gezin en Tracy Chevalier vertelt heel rustig en duidelijk hoe het leven voor deze mensen zou  kunnen zijn geweest.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Girl with a Pearl Earring’ is zeker niet moeilijk te lezen. Ms Chevalier gebruikt weinig moeilijke woorden, haar alinea’s zijn kort en er zijn veel dialogen.
Een nadeel van de roman is dat er geen hoofdstukken zijn. Het boek bestaat uit vier delen – 1665, 1666, 1667 en 1676 – en er zijn de nodige witregels, maar het ontbreken van hoofdstukken kan door sommige lezers als lastig worden ervaren.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘Girl with a Pearl Earring’ is zeer goed te volgen. Ms Chevalier gebruikt zelden moeilijke woorden en ze schrijft heel helder.
Het verhaal ademt een bepaalde rust uit, maar er is wel een grote onderhuidse spanning. Als lezer vraag je je telkens af hoe de verhouding zich tussen de schilder en zijn (mogelijke) model zal ontwikkelen.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Girl with a Pearl Earring’ een boek met een literair niveau C 4c en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

De roman ‘Girl with a Pearl Earring’ is heel toegankelijk geschreven. Het lijkt eerst een beetje een saai verhaal: een dienstmeisje dat werkt voor een familie en dat misschien wel of misschien niet geschilderd gaat worden door een beroemde schilder. Maar het is zeker niet saai; je komt niet alleen veel te weten over het gewone leven in de zeventiende eeuw in Nederland, maar ook over de gedachten en de gevoelens van mensen uit die tijd.

Actie:

‘Girl with a Pearl Earring’ is een verhaal met vrij weinig actie. Het verhaal gaat  over de onderhuidse spanning tussen Johannes Vermeer en Griet, maar ook over de relatie tussen Griet en de andere bewoners en de bezoekers van het huis van de Vermeers.

Tijd:

De roman ‘Girl with a Pearl Earring’ speelt zich af in de zeventiende eeuw: de tijd die in Nederland de ‘Gouden Eeuw’ wordt genoemd. Het verhaal duurt een aantal jaren: 1665, 1666, 1667 en 1676. De eerste drie jaren beschrijven het leven van het dienstmeisje Griet in het huishouden van de familie Vermeer. Het laatste hoofdstuk (‘1676’) speelt tien jaar later; daarin lezen we wat er de tussenliggende tijd is gebeurd, zowel met Griet als met de familie Vermeer.

Plaats:

De plaats die in ‘Girl with a Pearl Earring’ wordt beschreven, is de Nederlandse stad Delft. Delft is in de zeventiende eeuw een grote en belangrijke stad: er wonen veel handelaren, maar ook veel kunstenaars (zoals de schilder Johannes Vermeer). Nederland is in de tweede helft van de zeventiende eeuw aan een enorme periode van bloei begonnen: de zogenaamde ‘Gouden Eeuw’.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Girl with a Pearl Earring’: hoe zal de relatie tussen de schilder Johannes Vermeer en zijn dienstmeid/schildersmodel Griet zich ontwikkelen?

Verteller:

De roman ‘Girl with a Pearl Earring’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. De verteller is de dienstmeid van Johannes Vermeer, Griet. Zij is zestien jaar oud als ze in dienst komt bij de familie.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Girl with a Pearl Earring’ zijn:
• Griet: een 16-jarige dienstmeid. Zij komt als arm, protestants meisje in dienst bij de familie Vermeer, een groot rooms-katholiek gezin van de schilder Johannes Vermeer, een talentvolle, maar zeker niet uitzonderlijk rijke schilder;
• Johannes Vermeer: een bekende portret- en landschapschilder. Hij is beroemd, maar hij moet veel schilderen om zijn grote gezin te onderhouden.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Girl with a Pearl Earring’ zijn:
• Catharina Bolenes Vermeer-Thins: de echtgenote van Johannes Vermeer;
• Maertge Vermeer: de oudste dochter. Zij raakt bevriend met Griet;
• Cornelia Vermeer: de derde dochter van Vermeer. Zij en Griet kunnen niet goed met elkaar opschieten;
• Maria Thins: de schoonmoeder van Johannes Vermeer. Zij heeft het beste voor met Griet;
• Agnes: het jongere zusje van Griet;
• Frans: de broer van Griet;
• Tanneke: een andere dienstmeid in het huishouden van de Vermeers;
• Dr. Van Leeuwenhoek: een geleerde en de vriend van Johannes Vermeer;
• Pieter Van Ruijven: de patroon van Vermeer. Hij is zeer vermogend en hij geeft veel opdrachten aan de schilder;
• Willem Thins: de vrijgezelle broer van Catharina;
• Pieter: een slagerszoon. Hij wil graag met Griet trouwen.

Website:

http://www.tchevalier.com/gwape/

Film:

De roman ‘Girl with a Pearl Earring’ is in 2003 verfilmd met in de hoofdrollen Scarlett Johansson en Colin Firth.

Overig:

Toen Tracy Chevalier een poster kreeg met daarop een reproductie van het beroemde schilderij van Johannes Vermeer, ‘Het Meisje met de Parel’, bedacht ze een verhaal om dit schilderij heen. Het verhaal over de schilder en zijn model werd de roman ‘Girl with a Pearl Earring’.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Tracy Chevalier.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Jane Eyre van Charlotte Brontë
• Postcards from No Man’s Land van Aidan Chambers
• Wolf Hall van Hilary Mantel

Citaat:

‘Now look at me.’
I turned my head and looked at him over my left shoulder.
His eyes locked with mine. I could think of nothing except how their grey was like the inside of an oyster shell.
He seemed to be waiting for something. My face began to strain with the fear that I was not giving him what he wanted.
‘Griet,’ he said softly. It was all he had to say. My eyes filled with tears I did not shed. I knew now.
He was going to paint me. (p.180)

Vragen over het boek:

1. Beschrijf het Delft van de zeventiende eeuw zoals je dat leert kennen uit het boek van Ms Chevalier.
2. Waarom wil Johannes Vermeer de dienstmeid Griet eerst niet schilderen (en later wel)?
3. Heeft Catharina Vermeer een reden om jaloers te zijn op Griet? Waarom vind je dat?
4. In hoeverre wordt duidelijk dat Vermeer een zeer bijzondere schilder is?