This was insomniac memory, not a dream. It was the piano lesson again – an orange-tiled floor, one high window, a new upright in a bare room close to the sickbay. He was eleven years old, attempting what others might know as Bach’s first prelude from ‘Book One of The Well-tempered Clavier’, simplified version, but he knew nothing of that. He didn’t wonder whether it was famous or obscure. It had no when or where. He could not conceive that someone had once troubled to write it. The music was simply here, a school thing, or dark, like a pine forest in winter, exclusive to him, his private labyrinth of cold sorrow. It would never let him leave.
The teacher sat close by him on the long stool. Round-faced, erect, perfumed, strict. Her beauty lay concealed behind her manner. She never scowled or smiled. Some boys said she was mad, but he doubted that.
He made a mistake in the same place, the one he always made, and she leaned closer to show him. Her arm was firm and warm against his shoulder, her hands, her painted nails, were right above his lap. He felt a terrible tingling draining his attention.
‘Listen. It’s an easy rippling sound.’
But as she played, he heard no easy rippling. Her perfume overwhelmed his senses and deafened him. It was a rounded cloying scent, like a hard object, a smooth river stone, pushing in on his thoughts. Three years later he learned it was rosewater.
‘Try again.’ She said it on a rising tone of warning. She was musical, he was not. He knew that her mind was elsewhere and that he bored her with his insignificance – another inky boy in a boarding school. His fingers were pressing down on the tuneless keys. He could see the bad place on the page before he reached it, it was happening before it happened, the mistake was coming towards him, arms outstretched like a mother, ready to scoop him up, always the same mistake coming to collect him without the promise of a kiss. And so it happened. His thumb had its own life.
Together, they listened to the bad notes fade into the hissing silence.
‘Sorry,’ he whispered to himself.

© Jonathan Cape, 2022.

Wanneer de jonge Roland Baines aan het middelbaar onderwijs toe is, schrijven zijn ouders hem in op een kostschool in het Engelse graafschap Suffolk. Dat is een schok voor Roland: hij woont met zijn ouders al zijn hele leven in Libië waar zijn vader als Brits militair gestationeerd is.
Gelukkig voelt hij zich snel thuis op de vreemde school: leraren en leerlingen zijn hem goedgezind en hij maakt veel vrienden. Een beetje eigenaardig is zijn (heel jonge) pianolerares: deze Miss Cornell is streng en ze straft hem regelmatig (door hem te knijpen en te kleineren), maar ze bewondert zijn talent en ze vindt hem aardig. En na een tijdje wordt het contact tussen lerares en leerling veel hechter.
Jaren later woont Roland in Londen. Hij heeft allerlei baantjes (waaronder die van barpianist). Hij heeft veel vrienden en nog meer vriendinnen. En, terwijl er in de wereld van alles en nog wat gebeurt, wordt hij verliefd op de Duits-Engelse Alissa. Zij trouwen en krijgen een zoon: Lawrence. Roland is heel gelukkig als vader en als echtgenoot. Maar dan verdwijnt Alissa …
Roland heeft geen idee waarom en waarheen. Na een paar wanhopige weken zonder zijn van de aardbodem verdwenen echtgenote besluit hij Lawrence alleen op te voeden. En dat gaat wonderwel goed. Met de steun van vrienden en vriendinnen (en de nodige minnaressen) slaat Roland zich overal doorheen, en zijn zoon(tje) adoreert hem.
Desalniettemin doet hij zijn uiterste best om de twee vrouwen die zijn leven het meest hebben beïnvloed opnieuw te ontmoeten: Miss Cornell en Alissa …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Ian McEwan

Jaar van uitgave:

2022

Aantal pagina's:

486

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1950-2020

Plaats van handeling:

UK (Londen) en Duitsland (Berlijn)

Bijzonderheden:

Een roman in 3 delen en in heel veel door witregels aangegeven hoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman ‘Lessen’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Lessons’ geeft een heel mooi beeld van het leven van een Engelse man die met veel vrienden en vriendinnen en veel verschillende banen een bestaan probeert op te bouwen in het naoorlogse Londen. Dat gaat met vallen en opstaan en een reden daarvoor is te vinden in de middelbare schooltijd van de jonge Roland.

WAT MOET JE WETEN?

‘Lessons’ geeft een prachtig tijdsbeeld van de periode 1950-2020, met name in het naoorlogse Engeland (maar ook – in mindere mate – in Duitsland). Je leert behalve veel over relaties ook heel veel over (Europese) geschiedenis, van de wederopbouw in Europa tot en met de covid-pandemie.

DE TAAL

De taal van ‘Lessons’ is niet moeilijk, maar de auteur gaat wel uit van een erudiet lezer. Dat komt voor een deel door de setting: dit is de wereld van de muziek, de wereld van belangrijke gebeurtenissen en die van de literatuur. Overigens is deze taal bijzonder mooi: Mr McEwan is een getalenteerd schrijver, zo blijkt maar weer eens uit deze roman.
De alinea’s zijn over het algemeen lang.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman een mooie leeservaring.
Dat geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Het is een bijzonder verhaal over een uiterlijk gewone man. Een man wiens leven door een traumatische periode uit zijn puberteit werd gevormd tot wat het nu geworden is. Het verhaal kabbelt soms door, maar wordt dan opeens abrupt onderbroken door een schokkende gebeurtenis. Dat schokkende is soms seksueel, vooral tijdens de puberteit van Roland.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Lessons’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman is heel vernuftig geschreven. Het levensverhaal van Roland is tevens de Britse en de wereldgeschiedenis in een notendop. Ontroerende, liefdevolle, liefdeloze en schokkende gebeurtenissen worden verteld tegen een decor van belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis.

 

Actie:

‘Lessons’ bevat een verhaal met weinig actie, maar onverwachte gebeurtenissen maken de roman desalniettemin heel boeiend.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1940-2020. Op de achtergrond spelen belangrijke gebeurtenissen in de wereld, zoals de Noord-Ierse burgeroorlog, de Cubacrisis, de Tsjecho-Slowaakse opstand, de maanlanding, het Thatcher-tijdperk, de Falkland-oorlog, de Chernobyl-kernramp, de val van de Berlijnse Muur, de aanslag op de Twin Towers, oorlogen in Iran, Irak en Syrië, de Brexit, de Cornona-pandemie – enzovoort, enzovoort.

Plaats:

De setting van ‘Lessons’ is meerdere plaatsen in Groot-Brittannië en in Duitsland. Roland woont in Londen, maar hij groeide op in Libië en hij ging naar een kostschool in Suffolk. Later brengt hij veel tijd door in Duitsland (Berlijn) en zijn vrouw is de dochter van een Duitse vader en een Engelse moeder waardoor Roland ook regelmatig naar Duitsland afreist.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Lessons’: hoe zal het leven van Roland Baines verlopen?

Verteller:

De roman heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Lessons’ zijn:
• Roland Baines: de hoofdpersoon van het verhaal. Roland groeit op bij zijn ouders in Libië waar zijn vader beroepsmilitair is. Op zijn elfde gaat hij naar een boarding school in Engeland (in Suffolk). Daar komt hij in contact met een jonge muzieklerares, Miss Cornell. Later probeert hij met muziek zijn geld te verdienen (als ‘lounge-bar pianist’), maar hij reist ook heel veel met vrienden en vriendinnen;
• Miss Miriam Cornell: de pianolerares van Roland. Zij is vierentwintig wanneer ze de elfjarige Roland zijn eerste lessen geeft. Zij is streng, jong en mooi – en ze is heel belangrijk voor het verdere leven van Roland;
• Alissa Eberhardt Baines: een docent Duits in Londen, de latere vrouw van Roland. Alissa groeit op in Duitsland bij een Duitse vader en een Engelse moeder. In Engeland geeft zij conversatielessen Duits, maar haar droom is romanschrijver te worden;
• Lawrence: de zoon van Roland en Alissa. Roland voedt Lawrence alleen op en hij krijgt een heel speciale band met zijn zoon;
• Captain Robert Baines: de vader van Roland, een beroepsmilitair die veel buiten Engeland woont en werkt. Hij was een Schotse slagersjongen uit Glasgow. In het leger ontmoet hij zijn latere vrouw, Rosalind. In Afrika maakt hij verder carrière als beroepsmilitair. Captain Baines is een harde man die vrij gevoelloos lijkt te zijn;
• Rosalind Baines: de moeder van Roland, huisvrouw. Ze werkte als kamermeisje en later als hulp in het Engelse leger. Ze trouwde al jong en kreeg twee kinderen met haar man (Susan en Henry). Haar man Jack Tate sneuvelde in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens haar werk in het leger ontmoet ze haar tweede man, Robert Baines;
• Heinrich Eberhardt: de vader van Alissa. Hij was actief in München in het Duitse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Later verhuist hij met zijn vrouw naar een dorpje in Noord-Duitsland waar hij een mooie, maar saaie baan heeft;
• Jane Farmer Eberhardt: de moeder van Alissa. Zij ontmoet haar toekomstige man Heinrich in München waar ze als Engelse journalist onderzoek doet naar een Duitse verzetsgroep tijdens de Tweede Wereldoorlog;
• Daphne: de beste vriend van Roland. Zij is getrouwd met Peter Mount; het echtpaar heeft drie kinderen, Gerald, Greta en Nancy.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Lessons’ zijn:
Op de kostschool in Suffolk:
• Docenten en ander personeel van de school: Mr Merlin Clare (head of music), Mrs Manning (school secretary), Mr Evans (games master), Sister Hammond (nurse), Mr Neil Clayton (English teacher), James Hern (housemaster), Mrs Maldey (matron), Mr Corner (biology teacher), Paul Bond (assistant housemaster), Mr Peter Bramley (physics teacher);
• Leerlingen van de boarding school van Roland: Keith Pitman, Hans Solish, Rock, Neil Noake, Michael Boddy, Thomas Meek.
In Engeland (met name in London):
• Leden van de Londense politie: Detective Inspector Douglas Browne, Charles Moffat;
• Vrienden van Roland: Simon, Joe Coppinger, Oliver Morgan, Mick Silver, John Weaver, Nigel;
• Minnaressen van Roland: Diana, Naomi, Mireille Lavaud, Carol, Francesca;
• Susan: de (oudere) halfzuster van Roland. Susan is getrouwd met een musicus, Keith;
• Henry: de halfbroer van Roland. Hij is veel ouder dan Roland waardoor de halfbroers weinig contact met elkaar hebben;
• Mr Heron: een kleine Londense aannemer;
• Mr Bromley: een begrafenisondernemer;
• Medewerkers van een restaurant waar Roland werkt: Mary Killy (manager), Mohammed Ayub (security);
• Lieutenant Colonel Andrew Brudenell-Bruce: een medewerker van het Leger des Heils;
• Robert William Cove: een geadopteerde jongen die wordt opgevoed door het echtpaar Charlie en Ann Cove;
• Joy: de jongere zus van Rosalind Baines;
• Shirley: de echtgenote va Robert Cove. Het echtpaar heeft één zoon;
• Michael Todd: een chirurg.
In Duitsland (in Berlijn en andere plaatsen):
• Florian & Ruth Heise: Oost-Duitse vrienden van Roland die in Berlijn wonen met hun twee dochters;
• Rüdiger: een Duitse uitgever;
• Ingrid: een oceanograaf uit Potsdam. Zij krijgt met haar man een dochtertje, Stefanie, en een zoontje, Paul;
• Maria: de Filipijnse dienstmeid van Alissa.

 

Website:

https://www.theguardian.com/books/2022/sep/07/lessons-by-ian-mcewan-review-life-and-times-epic-of-a-feckless-boomer

Film:

De roman ‘Lessons’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Lessons’ is de zeventiende roman van één van de populairste romanschrijvers uit het Verenigd Koninkrijk.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ian McEwan.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Notes on a Scandal (aka What Was She Thinking?) van Zoë Heller
• A Little Life van Hanya Yanagihara
• The Only Story van Julian Barnes

Citaat:

She came away from the piano stool and took a couple of steps towards him. Even though he had offered her little choice it surprised him, her sudden compliance. But he was still frightened of her. He didn’t want her to come any closer.
‘All right. That day in October when you showed up at my –‘
‘Stop there.’ He held up a hand. ‘The beginning. You know that wasn’t the beginning. I’m talking about the lessons. Three years before.’ (p.350)

Vragen over het boek:

Analyseer de relatie tussen:
1. Roland en Alissa.
2. Roland en zijn ouders.
3. Alissa en haar ouders.
4. Roland en Lawrence.