Cigars had burned low, and we were beginning to sample the disillusionment that usually afflicts old school friends who have met again as men and found themselves with less in common than they had believed they had. Rutherford wrote novels; Wyland was one of the Embassy secretaries; he had just given us dinner at Tempelhof – not very cheerfully, I fancied, but with the equanimity which a diplomat must always keep on tap for such occasions. It seemed likely that nothing but the fact of being three celibate Englishmen in a foreign capital could have brought us together, and I had already reached the conclusion that the slight touch of priggishness which I remembered in Wyland Tertius had not diminished with years and an M.V.O. Rutherford I liked more; he had ripened well out of the skinny, precocious infant whom I had once alternately bullied and patronized. The probability that he was making much more money and having a more interesting life than either of us gave Wyland and me our one mutual emotion – a touch of envy.
The evening, however, was far from dull. We had a good view of the big Lufthansa machines as they arrived at the aerodrome from all parts of Central Europe, and towards dusk, when arc flares were lighted, the scene took on a rich, theatrical brilliance. One of the planes was English, and its pilot, in full flying kit, strolled past our table and saluted Wyland, who did not at first recognize him. When he did so there were introductions all around, and the stranger was invited to join us. He was a pleasant, jolly youth named Sanders. Wyland made some apologetic remark about the difficulty of identifying people when they were all dressed up in Sibleys and flying helmets; at which Sanders laughed and answered: ‘Oh, rather, I know that well enough. Don't forget I was at Baskul.’ Wyland laughed also, but less spontaneously, and the conversation then took other directions.
Sanders made an attractive addition to our small company, and we all drank a great deal of beer together. About ten o'clock Wyland left us for a moment to speak to someone at a table nearby, and Rutherford, into the sudden hiatus of talk, remarked: ‘Oh, by the way, you mentioned Baskul just now. I know the place slightly. What was it you were referring to that happened there?’

© Macmillan and Co / Pan Books, 1947

Een groep Engelsen bespreken een vreemd avontuur dat een viertal reizigers beleefde in Azië. Tijdens een opstand in de stad Baskul proberen veel westerlingen naar de veilige plaats Peshawur te reizen. Het gebied waar nu de landen India, Pakistan en Afghanistan liggen was in de dertiger jaren van de twintigste eeuw één grote Britse kolonie. Britse bestuurders, militairen en zakenlieden maakten de dienst uit.
Het viertal dat tijdens de ongeregeldheden in een klein vliegtuig terechtkomt, kent elkaar niet goed. Het zijn de Britse consul van Afghanistan, Hugh Conway en zijn viceconsul Mallinson; zij waren nog niet echt plan de stad te ontvluchten, maar hun wordt geadviseerd om toch maar te vertrekken. De andere twee reizigers zijn Miss Brinklow, een Britse missionaris op weg naar China, en een Amerikaanse zakenman, Barnard.
Al snel merken de vier dat de piloot helemaal niet op weg is gegaan naar Peshawur. Na een lange en gevaarlijke vlucht maakt het vliegtuigje een noodlanding ergens in de Himalaya. Als de vier uitstappen, lijken ze ver van de bewoonde wereld te zijn. Het is ijskoud, de piloot overlijdt aan een hartaanval en voedsel en warme kleding is nergens te vinden.
Maar toch komt er al snel redding: een groep Tibetanen haalt de westerlingen op en geeft hen onderdak in een paradijselijke vallei, in een klooster met weinig bewoners. Een paradijs ver weg van een onrustige, jachtige en gewelddadige wereld: daar zou een mens wel eeuwig willen wonen …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

James Hilton

Jaar van uitgave:

1933

Aantal pagina's:

186

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1930-1940

Plaats van handeling:

Azië, de Himalaya (Shangri-La)

Bijzonderheden:

Een roman in 11 hoofdstukken, voorafgegaan door een proloog en afgesloten met een epiloog.
In het Nederlands heet het boek ‘Het verloren paradijs’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Lost Horizon’ is al oud (uit 1933), maar het blijft een zeer intrigerend verhaal: een viertal westerlingen dat onverwacht in een volledig onbekende wereld terechtkomt. Die wereld lijkt een utopie, maar zoals vaker in dit soort werelden is de scheidingslijn tussen utopie en dystopie maar heel smal. In dat opzicht is de roman te vergelijken met literaire werken als ‘Utopia’, The Time Machine, Brave New World, 1984, ‘This Perfect Day’ en Under the Dome.
Een aanrader voor liefhebbers van dit genre (dat vaak tot de sciencefiction of tot de fantasy wordt gerekend). Maar denk erom, het blijft een lastig te lezen verhaal.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Lost Horizon’ moet je iets weten van de tijd waarin de roman geschreven werd. Groot-Brittannië was al jaren het machtigste land van de aarde (‘het rijk waar de zon nooit onder ging’): haar gebiedsdelen in zuidoost Azië alleen al omvatten het huidige India, Pakistan, Afghanistan, Bangla Desh, Myanmar (Birma), Maleisië, Singapore en delen van Indonesië. Nogal logisch dat Britten – zoals de chauvinistische Mallinson – er van uit ging dat iedereen Engels sprak en dat iedereen respect en ontzag had voor elke Brit.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Lost Horizon’ zijn moeilijk. De taal is duidelijk het Engels uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Sommige zinnen en veel alinea’s zijn nogal lang. Er zijn veel dialogen. Mr Hilton gebruikt vaak woorden die tegenwoordig in onbruik zijn geraakt. Het taalgebruik doet daardoor soms nogal archaïsch aan. Ook is aan de taal te merken dat dit een andere tijd is: Engelsen – zoals de auteur – beschouwden hun rijk en hun volk als superieur: de inwoners van de koloniën werden soms als minderwaardig beschouwd (en zo ook beschreven). James Hilton schrijft zo nu en dan ook op deze denigrerende manier over Indiërs, Afghanen, maar ook over Tibetanen en Chinezen. Het is hoogstwaarschijnlijk niet zijn opzet geweest, maar op de lezer uit de 21e eeuw kan dit vreemd overkomen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘Lost Horizon’ kan voor sommige lezers een probleem zijn. Je moet het Engels op een hoog niveau beheersen, wil je deze roman goed kunnen waarderen.
Het verhaal is heel bijzonder. Er zijn natuurlijk al veel verhalen over een ideale wereld geschreven, maar Mr Hilton heeft daar een zeer origineel verhaal aan toegevoegd. De wereld die hij beschrijft ligt in een zeer afgelegen dal ergens in de Himalaya. Monniken in een boeddhistisch klooster (met een christelijke leider) zijn hun eigen baas en zij hebben de zeggenschap over volgzame burgers die ook in het dal wonen. De bewoners van het klooster hebben niet het eeuwige leven, maar ze kunnen wel veel langer leven dan ‘gewone’ mensen, soms wel meer dan een eeuw langer. Dat vooruitzicht op zo’n lang leven zorgt voor allerlei nieuwe inzichten in kunst, politiek, economie, maar ook in menselijke hartstochten – zoals liefde, bezit, hebzucht en machtswellust.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Lost Horizon’ een boek met een literair niveau C 5d en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman ‘Lost Horizon’ is heel spannend en intrigerend, maar ook heel moeilijk geschreven. Dat komt in de eerste plaats door de verschillende vertellers: de epiloog en de proloog hebben een ik-verteller, het verhaal ‘zelf’ (hoofdstuk 1 tot en met 11) heeft een auctoriale verteller.
Wat vertelstijl betreft lijkt het verhaal op de beroemde roman Heart of Darkness van Joseph Conrad.

Actie:

De roman ‘Lost Horizon’ is een verhaal met een beperkte hoeveelheid actie. Nadat de vier reizigers op een toch wel spectaculaire wijze in Shangri-La zijn beland, breekt er een rustige periode aan. De westerlingen kunnen geen kant op en ze moeten leren berusten in een lang verblijf in het klooster (misschien voor altijd?). Dat gebrek aan actie wordt enigszins opgeheven door de gesprekken tussen Conway en sommige bewoners van het klooster, waardoor je als lezer meedenkt met de toekomstperspectieven die de bewoners van Shangri-La hebben.

Tijd:

‘Lost Horizon’ speelt zich af in de jaren 1930-1940. Maar uiteraard is het een fantasietijd. Er wordt gerefereerd aan belangrijke perioden uit de geschiedenis (zoals de Eerste Wereldoorlog, die het leven van Conway in belangrijke mate heeft beïnvloed).
De episode in Shangri-La speelt zich af over een periode van meerdere weken. De proloog en de epiloog gaan over een tijd later. Het verhaal wordt chronologisch verteld, maar steeds met het ‘nu’ van de proloog en epiloog in het achterhoofd.

Plaats:

De setting van ‘Lost Horizon’ is voornamelijk een fantasierijk ergens in de Himalaya, in het land dat nu Tibet heet (en al jaren bezet wordt door de republiek China): ‘Shangri-La’.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Lost Horizon’: wat zullen de reizigers doen in Shangri-La, blijven of weggaan?

Verteller:

De roman ‘Lost Horizon’ heeft een ik-verteller in de proloog en de epiloog. Dit is een anonieme verteller die neutraal opschrijft wat hij gehoord heeft. Het zorgt voor een verhaal verteld door een verteller die sec vertelt wat hij hoorde van een andere verteller die daarnaast ook nog een manuscript heeft over het eigenlijke verhaal. Dat verhaal – de kern van de roman – heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Lost Horizon’ zijn:
• Hugh Conway: de 37-jarige Britse consul in Afghanistan; bovendien is hij een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog. Hij is vrijgezel. Na een briljante studie in Oxford heeft hij zich onderscheiden op verschillende plaatsen, niet alleen in de oorlog in de loopgraven, maar ook in de diplomatieke dienst in verschillende landen in Azië;
• Mallinson: de viceconsul in Afghanistan. In rang staat hij uiteraard onder Conway, maar hij is ook jonger dan Conway en hij bewondert zijn meerdere. Hij is nogal opvliegend en hij voelt zich superieur aan alle niet-Britten;
• Barnard: een Amerikaan. Hij is al wat ouder (rond de zestig ongeveer) en hij is vrij optimistisch van aard. Hoe hij in zijn levensonderhoud voorziet is lange tijd onduidelijk, hij is er zelf nogal vaag over;
• Miss Brinklow: een Britse missionaris. Zij is niet zo jong meer. Als ze met problemen wordt geconfronteerd, blijkt ze een praktische en optimistische vrouw te zijn.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Lost Horizon’  zijn:
• De verteller: hij is neuroloog. Hij heeft in het boek geen naam: de proloog en de epiloog heeft hij in de ik-vorm geschreven;
• Rutherford: een schrijver en een vriend van de verteller. Hij heeft het manuscript met het verhaal over Shangri-La in zijn bezit;
• Wyland Tertius: secretaris aan de ambassade van Berlijn in Duitsland;
• Chang: een postulant (een novice, een geestelijke in opleiding) van de geestelijke gemeenschap (‘lamasery’) Shangri-La;
• Lo-Tsen: een postulant van ‘Shangri-La’. De enig vrouwelijke novice. Een sublieme pianiste, een wonderschone vrouw en een mysterieuze dame;
• Perrault: de High Lama, oorspronkelijk een Rooms-Katholieke missionaris, afkomstig uit Luxemburg.

Website:

http://gutenberg.net.au/ebooks05/0500141h.html

Film:

‘Lost Horizon’ werd twee maal verfilmd: in 1937 en in 1973 (de tweede keer als musical). Verder is de roman bewerkt tot musical, hoorspel en hoorspelserie.

Overig:

De titel ‘Lost Horizon’ is misschien niet zo beroemd geworden, maar met het verhaal is die roem wel gekomen. Het verhaal beschrijft een paradijselijke wereld ergens in de Himalaya, een wereld die James Hilton ‘Shangri-La’ heeft genoemd. Het woord ‘Shangri-La’ is synoniem geworden aan woorden als ‘paradijs’, ‘hemel op aarde’, ‘utopie’, ‘perfecte wereld’. Om erachter te komen dat ‘Shangri-La’ niet echt het paradijs is, zul je het boek moeten lezen.
De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt noemde zijn buitenhuis in de staat Maryland ‘Shangri-La’ (overigens heet het tegenwoordig ‘Camp David’). De zestiger jaren pop band ‘The Kinks’ maakte een nummer getiteld ‘Shangri-La’; ook was er in die jaren een Amerikaanse meidengroep die zich ‘The Shangri-Las’ noemde.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over James Hilton.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Tempest van William Shakespeare
• ‘Erewhon’ van Samuel Butler
• This Perfect Day van Ira Levin

Citaat:

Rutherford flicked his cigar as if the narration had excited him quite as much as he hoped it had me. Continuing, he said: ‘The little fellow looked at me solemnly for a moment, and then answered in that funny clipped English that the educated Chinese have – 'Oh, no, she was most old – most old of anyone I have ever seen.'
We sat for a long time in silence, and then talked again of Conway as I remembered him, boyish and gifted and full of charm, and of the war that had altered him, and of so many mysteries of time and age and of the mind, and of the little Manchu who had been ‘most old,’ and of the strange ultimate dream of Blue Moon. ‘Do you think he will ever find it?’ I asked. (p.186)

Vragen over het boek:

1. Waarom heeft de roman zo veel verschillende vertellers?
2. Wat zijn de verhoudingen tussen de kloosterlingen en de inwoners van Shangri-La?
3. Waarom neemt Conway een drastisch besluit, zowel in als buiten Shangri-La?
4. Welke boodschap zou Mr Hilton kunnen hebben gehad met zijn verhaal?