It was religious yearning granted hope, it was the holy grail of science. Our ambitions ran high and low – for a creation myth made real, for a monstrous act of self-love. As soon as it was feasible, we had no choice but to follow our desires and hang the consequences. In loftiest terms, we aimed to escape our mortality, confront or even replace the Godhead with a perfect self. More practically, we intended to devise an improved, more modern version of ourselves and exult in the joy of invention, the thrill of mastery. In the autumn of the twentieth century, it came about at last, the first step towards the fulfilment of an ancient dream, the beginning of the long lesson we would teach ourselves that however complicated we were, however faulty and difficult to describe in even our simplest actions and modes of being, we could be imitated and bettered. And I was there as a young man, an early and eager adopter in that chilly dawn.
But artificial humans were a cliché long before they arrived, so when they did, they seemed to some a disappointment. The imagination, fleeter than history, than technological advance, had already rehearsed this future in books, then films and TV dramas, as if human actors, walking with a certain glazed look, phony head movements, some stiffness in the lower back, could prepare us for life with our cousins from the future.

© Penguin Random House Company / Jonathan Cape, 2019

Charlie Friend woont in een klein appartement waar hij – langzaam maar zeker – de erfenis van zijn moeder vergokt op de beurs. Hij heeft een goede band met zijn bovenbuurvrouw, de 22-jarige Miranda. Als hij op een dag besluit met zijn spaarcenten een robot te kopen verandert zijn leven echter drastisch.
De robot, Adam, is knap, sterk en hyperintelligent. Hij maakt grote indruk op Charlie en misschien nog wel meer op Miranda. En wanneer Charlie een relatie krijgt met Miranda, is het logisch dat Adam bij het tweetal blijft wonen. Adam is handig met de computer – hij handelt snel bij aandelenkoersen – en hij is een prima gesprekspartner voor Charlie en een charmante vriend voor Miranda.
Toch blijft dit niet een gelukkige drie-persoons-huishouding. Op straat maakt Charlie problemen met de ouders van een kleuter, Adam ziet met lede ogen hoe andere robots in de wereld – niet alleen Adam’s maar ook Eve’s – zich gedeprimeerd voelen. En dan is er ook nog dat raadselachtige verleden van Miranda dat zijn schaduwen werpt over het kleine gezinnetje …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Ian McEwan

Jaar van uitgave:

2019

Aantal pagina's:

306

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1980-1990

Plaats van handeling:

GB, Londen

Bijzonderheden:

De roman bestaat uit 10 genummerde hoofdstukken.
Volledig heet de roman ‘Machines Like Me and People Like You’.
In het Nederlands heet het boek ‘Machines Zoals Ik’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘Machines Like Me’ is een sciencefictionroman met veel anachronismen: historische gebeurtenissen worden afgewisseld door fictionele situaties die al of niet in een andere tijd hebben plaatsgevonden: de ontwikkeling van robots, de explosieve groei van het Internet, de verbeteringen in de gezondheidszorg,

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Machines Like Me’ moet je beseffen dat Mr McEwan een beeld geeft van Groot-Brittannië – maar wel een vertekend beeld. In zijn roman bekritiseert hij diverse facetten van zijn land en zijn volk en hij zet je regelmatig op het verkeerde been: President Kennedy en John Lennon zijn niet omgekomen bij een aanslag, Margaret Thatcher verloor de Falklandoorlog, auto’s rijden zonder bestuurder en robots zijn net mensen. En dat alles in de jaren tachtig van de vorige eeuw.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Machines Like Me’ zijn soms lastig: je moet een goede lezer van de Engelse taal zijn, wil je dit mooie verhaal op waarde kunnen schatten.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte. Er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘Machines Like Me’ regelmatig complex: Mr McEwan heeft veel uit te leggen: over wetenschap, over filosofie en geloof, over technologie en kunstmatige intelligentie.
Het verhaal is zeer boeiend. Het lijkt op een ‘gewoon’ sciencefictionverhaal, maar niets is minder waar: dit is veel meer een psychologische roman waarbij de ‘toekomst’ (de overigens in het verleden plaatsvindt) slechts een setting is.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Machines Like Me’ een boek met een literair niveau C 5c en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

‘Machines Like Me’ is mooi, maar soms ingewikkeld geschreven. Ian McEwan weet zoals altijd zijn karakters haarfijn te ontleden: daar heeft hij weinig woorden voor nodig. Het uitleggen van de setting – de kunstmatige intelligentie, de ‘huidige’ politieke situatie – kost meer tijd (en woorden).
Op subtiele wijze geeft Mr McEwan kritiek op zijn tijd en zijn (Britse) samenleving: de immer voort-schrijdende technologie, de bekvechtende politici, de gokkers op de beurs, de Brexit-stemmers.

Actie:

De roman ‘Machines Like Me’ is een verhaal met redelijk veel actie. Die actie heeft vooral te maken met de relaties van de karakters onderling.

Tijd:

‘Machines Like Me’ speelt zich af in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Maar die tijd klopt niet helemaal: het verhaal staat vol anachronismen. Als je even in het verhaal verdiept bent lees je over Prime Minister Margaret Thatcher en de Falklandoorlog – so far, so good. Maar dan veranderen de ‘feiten”: de Falklandoorlog wordt verloren, er worden pogingen gedaan om Mrs Thatcher af te zetten en de Beatles hebben, samen met John Lennon uiteraard, hun zoveelste album opgenomen. En de technologie is veel verder dan hij in 1982 had kunnen zijn. En verder dan nu: robots lijken de perfecte gezel van de mens te zijn geworden …

Plaats:

De setting van ‘Machines Like Me’ is voornamelijk de Britse hoofdstad Londen. Een enkele scene speelt in Salisbury, de voormalige woonplaats van Miranda.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Machines Like Me’: hoe zal de relatie zich ontwikkelen tussen Charlie, zijn vriendin Miranda en zijn robot Adam?

Verteller:

De roman ‘Machines Like Me’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Machines Like Me’ zijn:
• Charlie Friend: de 32-jarige verteller van het verhaal. Charlie woont alleen op een klein appartement na een paar korte relaties. Zijn moeder is kortgeleden overleden en ze heeft hem een som geld nagelaten. Charlie handelt online op de beurs – met wisselend succes. Van de erfenis besluit hij een robot te kopen;
• Miranda Blacke: de 22-jarige bovenbuurvrouw van Charlie, een studente sociale wetenschappen en geschiedenis. Miranda is een slimme, mooie jonge vrouw die vrij vaag is over haar verleden. De naam Miranda verwijst ongetwijfeld naar de gelijknamige hoofdpersoon uit Shakespeare’s The Tempest: een mooie jonge vrouw die door een wanstaltig gedrocht aanbeden wordt. Ook de Miranda in McEwan’s roman wordt aanbeden – maar dan door de verteller Charlie en door zijn robot Adam;
• Adam: de robot die Charlie aanschaft. Adam is perfect in veel opzichten: hij weet vrijwel alles en hij ziet er geweldig uit – gespierd en knap.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Machines Like Me’ zijn:
• Alan Turing: de wetenschapper die zich heeft gespecialiseerd in kunstmatige intelligentie. Hij heeft de robot – zoals Adam en diens evenknie Eve – ontwikkeld:
• Demis Hassabis: de assistent van Dr Turing;
• Thomas Reah: een natuurkundige, de geliefde van Alan Turing;
• Maxfield Blacke: de vader van Miranda. Hij is een schrijver die vier maal getrouwd was. Nu, verzwakt en ziek, woont hij in Salisbury waar Miranda hem wekelijks bezoekt;
• Mr Simon Syed: de tijdschriftenhandelaar bij wie Charlie zijn tijdschriften koopt;
• Peter Gorringe: een man uit Salisbury die Miranda goed kent;
• Mark: een jongetje dat het medelijden van Charlie opwekt. Hij wordt door zijn ouders verwaarloosd (en wellicht zelfs mishandeld);
• Mariam Malik: een Pakistaans meisje, de hartsvriendin van Miranda in Salisbury;
• Sana en Yashir Malik, Surayya, Farhan en Hamid: de ouders en de zus en broers van Mariam;
• Sally: een monteur die de robots onderhoudsbeurten geeft;
• Jasmin: de ambtenaar die de zorg voor Mark heeft;
• Lilian Moore: een advocaat.

Website:

https://www.theguardian.com/books/2019/apr/22/machines-like-us-ian-mcewan-review

Film:

De roman ‘Machines Like Me’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Machines Like Me’ is een sciencefictionroman, maar wel een heel bijzondere. Hoewel uitgebreid wordt uitgelegd hoe deze ‘machines’ tot stand kwamen en hoe ze functioneren, gaat het daar helemaal niet om: het verhaal gaat vooral over morele keuzes rond goed en kwaad.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ian McEwan.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Frankenstein van Mary Wollstonecraft Shelley
• I, Robot van Isaac Asimov
• The Stepford Wives van Ira Levin

Citaat:

‘Charlie, Miranda, my first and dearest friends … My entire being is stored elsewhere … so I know I’ll always remember… hope you’ll listen to … to one last seventeen syllable poem. It owes a debt to Philip Larkin. But it’s not about leaves and trees. It’s about machines like me and people like you and our future together … the sadness that’s to come. (p.279)

Vragen over het boek:

1. Waarom is Adam van mening dat Miranda misschien niet te vertrouwen is?
2. Waarom kun je het leven van Adam als tragisch beschouwen?
3. Waarom is de wraakactie van Miranda minder geslaagd geweest? En waarom was deze misschien juist wel geslaagd?
4. Wat vind je van de setting van de roman: een tweetal geliefden in Londen, samenwonend met een robot? Wat maakt de roman daardoor volgens jou beter (of juist slechter)?