So here I am, upside down in a woman. Arms patiently crossed, waiting, waiting and wondering who I’m in, what I’m in for. My eyes close nostalgically when I remember how I once drifted in my translucent body bag, floated dreamily in the bubble of my thoughts through my private ocean in slow-motion somersaults, colliding gently against the transparent bounds of my confinement, the confiding membrane that vibrated with, even as it muffled, the voices of conspirators in a vile enterprise. That was in my careless youth. Now, fully inverted, not an inch of space to myself, knees crammed against belly, my thoughts as well as my head are fully engaged. I’ve no choice, my ear is pressed all day and night against the bloody walls. I listen, make mental notes, and I’m troubled. I’m hearing pillow talk of deadly intent and I’m terrified by what awaits me, by what might draw me in.

I’m immersed in abstractions, and only the proliferating relations between them create the illusion of a known world. When I hear ‘blue’, which I’ve never seen, I imagine some kind of mental event that’s fairly close to ‘green’ – which I’ve never seen. I count myself an innocent, unburdened by allegiances and obligations, a free spirit, despite my meagre living room. No one to contradict or reprimand me, no name or previous address, no religion, no debts, no enemies. My appointment diary, if it existed, notes only my forthcoming birthday. I am, or I was, despite what the geneticists are now saying, a blank slate. But a slippery, porous slate no schoolroom or cottage roof could find use for, a slate that writes upon itself as it grows by the day and becomes less blank. I count myself an innocent, but it seems I’m party to a plot. My mother, bless her unceasing, loudly squelching heart, seems to be involved.

© Jonathan Cape Ltd, 2016

Een ongeboren baby wacht op het moment dat zij/hij ter wereld zal komen. Maar het is voor deze bijna voldragen vrucht geen rustige tijd. De aanstaande moeder, Trudy, heeft nogal een hartstochtelijke minnaar. Trudy woont niet langer samen met haar man John. John is een dichter en hij is tevens de eigenaar van een uitgeverij; beiden beroepen (of in zijn geval roepingen) zonder veel succes. Hij heeft een groot en deftig huis van zijn ouders geërfd; maar momenteel woont hij in een huurwoning, terwijl Trudy – als kwetsbare, zwangere vrouw – in hun grote woning mag blijven wonen. Trudy is een sloddervos die uitsluitend geïnteresseerd lijkt in eten, vrijen en (vooral) drinken met haar minnaar.
Die minnaar, Claude, is de broer van John. Claude is een geweldige minnaar en een succesvolle projectontwikkelaar. Maar van cultuur moet hij niet veel hebben; wat dat betreft is hij de tegenpool van zijn oudere broer.
En terwijl de ongeboren baby zich letterlijk bevindt tussen zijn moeder en haar minnaar hoort zij/hij dat de geliefden snode plannen hebben: zij willen John, de ex-man van Trudy en de broer van Claude en de vader van het ongeboren kind, vermoorden. De baby overdenkt in zijn afgesloten ruimte of die plannen gedwarsboomd kunnen worden.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Ian McEwan

Jaar van uitgave:

2016

Aantal pagina's:

199

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

2015-2020

Plaats van handeling:

UK (Londen)

Bijzonderheden:

Een roman in 20 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘Notendop’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Als je een fan bent van de vertelstijl van Ian McEwan, dan moet je ‘Nutshell’ absoluut lezen. Het is één van de originelere verhalen van de Britse schrijver. In deze roman combineert McEwan het misdaad-genre met literatuur (Shakespeare), relationele problemen met medische wetenschap (zoals over een foetus), hartstocht met suspense.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het kunnen waarderen van ‘Nutshell’ is het nodig dat je je (voor zo ver dat mogelijk is …) verplaatst in de wereld van de ongeboren baby. Deze ervaart alles – echt alles – wat een ongeboren vrucht kan overkomen: vrij-, eet- en zuippartijen, onverwachte bewegingen. Daar komt nog bij dat deze toekomstige baby hoort over de planning van een moord – een drama dat hij vanuit zijn positie nooit voorkomen kan.
Het bovenstaande zal duidelijk maken dat niet elke lezer zich zal willen verdiepen in dit vaak expliciete verhaal. Maar de liefhebber van originele en intelligente verhalen zal er zeker van genieten.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Nutshell’ zijn zoals we kunnen verwachten van Ian McEwan: hij weet waarover hij schrijft, of het onderwerp nu medische feiten of literatuur betreft. Die (sub)thema’s hebben gevolgen voor het vocabulaire – niet elke lezer zal de taal goed begrijpen. Zo zijn er bijvoorbeeld ook meerdere verwijzingen naar Shakespeare (bij voorbeeld naar zijn sonnetten, naar zijn tragedies Hamlet en naar Macbeth).
De alinea’s en de hoofdstukken zijn nergens lang en er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘Nutshell’ is rijk en gevarieerd – en daardoor stelt het hoge eisen aan de lezer.
Het verhaal is zeer origineel. Dat er een moordaanslag gepland wordt is misschien niet zo uniek (in de literatuur of elders). Dat deze op de echtgenoot en broer van het toekomstige slachtoffer wordt beraamd hebben we ook al eerder kunnen lezen (in Shakespeares tragedie Hamlet, bijvoorbeeld). Maar dat de planning en de verdere uitwerking gevolgd en becommentarieerd worden door de ongeboren vrucht van het slachtoffer en zijn moordenaar is wel heel bijzonder.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Nutshell’ een boek met een literair niveau C 6a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman ‘Nutshell’ is een typisch Ian McEwan-verhaal: origineel en met bijzondere wendingen. In dit geval is het vertelperspectief heel bijzonder: de ongeboren baby maakt alles mee vanuit de baarmoeder van haar/zijn moeder en levert vanuit die plek commentaar op wat zij/hij ervaart en denkt. De ruimte is zeer beperkt, zowel voor de ongeboren baby als voor de andere karakters in het verhaal: de baby bevindt zich nog in de baarmoeder en de andere karakters hebben slechts in een paar vertrekken tot hun beschikking (de keuken, kamer, slaapkamer en de gang van één huis).

Actie:

De roman ‘Nutshell’ is een verhaal met redelijk veel actie. Die actie vindt (letterlijk) plaats buiten het gezichtsveld en buiten de invloed van de verteller: deze ongeboren vrucht merkt wat er om haar/hem heen gebeurt en levert hier commentaar op – maar zij/hij kan er niets aan veranderen.

Tijd:

‘Nutshell’ speelt zich af in de jaren 2015-2020. Het is de wereld van het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw in het meer welvarende deel van Londen.
Het verhaal speelt zich af over een periode van een aantal dagen en het wordt chronologisch verteld.

Plaats:

De setting van ‘Nutshell’ bestaat slechts uit een paar kamers in een oud en vervallen (maar deftig) huis in een sjieke wijk van de Britse hoofdstad Londen.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Nutshell’: hoe zal de relatie verlopen tussen een (ongeboren) baby, zijn moeder, zijn oom en zijn (biologische) vader?

Verteller:

De roman ‘Nutshell’ heeft een ik-verteller, wat soms zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief. Deze ik-verteller is wel een heel bijzondere verteller: het is een ongeboren baby. Deze baby bevindt zich in het lichaam van een jonge dame die de moord op haar man heeft gepland, samen met haar minnaar. Die minnaar (de broer van het toekomstige slachtoffer) overnacht vaak in het huis van de vrouw, die gescheiden leeft van haar man.
De commentaren van de verteller zijn intelligent en ironisch, maar soms ook schokkend en vaak verrassend.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Nutshell’ zijn:
• De verteller: het ongeboren kind van Trudy en John;
• Trudy: de zwangere vrouw van John. Trudy is achtentwintig en ze heeft nog nooit een baan gehad. In haar huishouden is zij nogal slordig. John en zij wonen niet langer bij elkaar; Trudy heeft sinds een aantal maanden een verhouding met de broer van John, Claude;
• Claude Cairncross: de jongere broer van John en de minnaar van Trudy. Hij werkt als projectontwikkelaar in Londen. Hij heeft veel geld en een mooi huis, maar qua inlevingsvermogen en op cultureel gebied is hij de mindere van zijn broer;
• John Cairncross: de broer van Claude en (wettelijk nog altijd) de echtgenoot van Trudy. John is een (weinig succesvolle) dichter. Daarnaast is hij de eigenaar van een – eveneens weinig succesvolle – uitgeverij (‘Cairncross Press’). Maar hij leeft in, met en voor de kunst; hij citeert te pas en te onpas gedichten, zowel van anderen als van hemzelf. Bovendien is hij de eigenaar van een zeer groot en gunstig gelegen huis (in de buurt van St John’s Wood) in Londen; hij heeft het huis van zijn ouders geërfd. Trudy heeft hij in het huis laten wonen terwijl hij zelf in een eenvoudige huurwoning bivakkeert.

Bijfiguren:

De bijfiguren in ‘Nutshell’ zijn:
• Elodie: de vriendin (minnares?) van John, ook een dichter. Zij woont in Devon, maar ze heeft plannen om bij John in Londen te gaan wonen;
• En tweetal politiemensen.

Website:

http://www.ianmcewan.com/books/nutshell.html 

Film:

De roman ‘Nutshell’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Nutshell’ is de vijftiende roman van Ian McEwan. Opnieuw is het qua pagina’s een vrij bescheiden roman met een ogenschijnlijk realistisch verhaal. Maar zoals als altijd bij Mr McEwan zit er hier ook weer een onverwacht addertje onder het gras: als lezer lees je niet heel veel woorden, maar er staat altijd meer dan er staat …

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ian McEwan.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Hamlet van William Shakespeare
• The Lake of Darkness van Ruth Rendell
• Thursday’s Children van Nicci French

Citaat:

To be bound in a nutshell, see the world in two inches of ivory, in a grain of sand. Why not, when all of literature, all of art, of human endeavour, is just a speck in the universe of possible things. (p.62)

Vragen over het boek:

1. Waarom denk je dat John Cairncross zijn vriendin Elodie meeneemt naar zijn ex-vrouw?
2. Waarom zijn de beroepen van John en Claude veelzeggend voor het verhaal?
3. Analyseer het karakter van Judy, de aanstaande moeder.
4. Wat zijn de voor- en nadelen van de ‘nutshell’ waarin de ongeboren baby zich bevindt?