A single bird call began the day. Each day the same bird, the same call. It was as if the bird signaled the approach of dawn to its brood. Jacob opened his eyes. The four cows lay on their mats of straw and dung. In the middle of the barn were a few blackened stones and charred branches, the fireplace over which Jacob cooked the rye and buckwheat cakes he ate with milk. Jacob’s bed was made of straw and hay and at night he covered himself with a coarse linen sheet which he used during the day to gather grass and herbs for the cattle. It was summer, but the nights were cold in the mountains. Jacob would rise more than once in the middle of the night and warm his hands and feet on the animals’ bodies.
It was still dark in the barn, but the red of dawn shone through a crack in the door. Jacob sat up and finished his final allotment of sleep. He had dreamed he was in the study house at Josefov, lecturing the young men on the Talmud.
He stretched out his hand blindly, reaching for the pitcher of water. Three times he washed his hands, the left hand first and then the right, alternating, according to the law. He had murmured even before washing, ‘I thank Thee,’ a prayer not mentioning God’s name and therefore utterable before cleaning oneself. A cow stood up and turned its horned head, looking over its shoulder as if curious to see how a man starts his day. The creature’s large eyes, almost all pupil, reflected the purple of the dawn.
‘Good morning, Kwiatula,’ Jacob said. ‘You had a good sleep, didn’t you?’

© Penguin Books, 1974.

Jacob werkt al vier jaar als slaaf voor een arm boertje, ergens op het zeventiende-eeuwse platteland van Polen. Zijn vrouw en kinderen zijn, samen met veel inwoners van het dorp waar hij woonde, vermoord door de Kozakken. Joden zijn in Oost-Europa continu slachtoffer van pesterijen, mishandelingen, moord en doodslag. Jacob heeft kunnen overleven, maar hij is wel als slaaf verhandeld.
De dochter van het boertje, Wanda – een jonge weduwe – zorgt voor een beetje eten wanneer Jacob in de zomermaanden met de schapen in de bergen bivakkeert. Langzamerhand raken ze op elkaar gesteld: Jacob wacht elke dag met smart op de mooie, zorgzame Wanda, en Wanda wordt verliefd op de stille, vrome en stoere Jacob.
Maar een echte relatie zal er nooit kunnen ontstaan: Jacob is een vrome jood en Wanda is Rooms-Katholiek – overigens een speciaal soort katholicisme in dit zeventiende-eeuwse achtergebleven dorp waar heidense gebruiken al duizenden jaren oud zijn.
En dan gebeurt toch het onvermijdelijke: Wanda brengt de nacht door in de hut van Jacob …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Isaac Bashevis Singer

Jaar van uitgave:

1962

Aantal pagina's:

240

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1600-1700

Plaats van handeling:

Polen (het platteland en enkele steden)

Bijzonderheden:

De roman bestaat uit 3 delen en uit 13 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De slaaf’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘The Slave’ is een historische liefdesroman: het gaat over een vrome jood en over een (vrijzinnig) katholieke vrouw, ergens halverwege de zeventiende eeuw. Hoewel de joodse man geen relatie aanknopen kan en wil vanwege zijn strenge geloofsovertuiging, valt hij uiteindelijk toch voor de mooie, lieve en zorgzame jonge weduwe. Daarmee gaat de plot vooral over thema’s als oprechtheid, geloof, liefde en lijden.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘The Slave’ moet je beseffen dat Polen in de zeventiende eeuw voor een groot deel een primitief land was. De officiële godsdienst was het Rooms-Katholicisme, maar in de afgelegen dorpen waren de heidense gebruiken van eeuwen geleden minstens zo belangrijk.
Behalve Polen woonden er heel veel joden in het land. Zij slaagden er telkens in om als volk (en samen met hun religie) te overleven en ze bemachtigden ook telkens een zekere welvaart en welstand, compleet met eigen dorpen (of stadswijken), scholen en synagogen. Helaas werd dat broze geluk continu verstoord door jaloerse Polen, moordende Kozakken (uit Rusland) en soldaten uit landen als Pruisen (Duitsland), Rusland (‘Muscovites’) en Zweden. De pogroms waren zeker niet een uitvinding van de nationaalsocialisten …

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Slave’ zijn zeker niet moeilijk. Mr. Singer is een heel heldere schrijver die zijn zinnen compact formuleert.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte. Er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘The Slave’ heel toegankelijk.
Het verhaal is dat ook. Het heeft een heldere plot: een onmogelijke liefde in tijden van zware ontberingen. Toch is het niet een zwartgallig verhaal: ondanks alle dood en ellende blijven Jacob en Wanda optimisten.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Slave’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

‘The Slave’ is heel mooi geschreven: compact en helder met veel compassie voor de karakters.

Actie:

De roman ‘The Slave’ is een verhaal met redelijk veel actie. Die actie is soms in de vorm van flashbacks – met name wanneer verteld wordt over de vreselijke moordpartijen die door de Kozakken werden gepleegd.

Tijd:

‘The Slave’ speelt zich af in de jaren 1600-1700. Bepaalde gebeurtenissen zijn historisch: de moordpartijen van de Kozakken, de invallen van Moskovieten, Pruisen en Zweden. Het verhaal wordt chronologisch verteld en het neemt in totaal een dertigtal jaren in beslag.

Plaats:

De setting van ‘The Slave’ is het zeventiende-eeuwse Polen. Het verhaal begint in de bergen in een achtergebleven dorp. Later verplaatsen de handelingen zich naar dorpen en steden die verder weg liggen.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Slave’: hoe zal de relatie zich ontwikkelen tussen de joodse man en de katholieke vrouw?

Verteller:

De roman ‘The Slave’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Slave’ zijn:
• Jacob: een 30-jarige vrome joodse man die als slaaf wordt uitgeleend aan een arme boer. De familie van Jacob (vrouw en kinderen, ouders) zijn vermoord door de Kozakken (door de – historische – bruut Chmielnicki) en Jacob heeft kunnen ontsnappen (maar hij is gekocht door een grootgrondbezitter). Jacob groeide op in betrekkelijke weelde in het (voornamelijk) joodse stadje Josefov bij zijn rijke en hardwerkende ouders, hij leerde Pools, naast Hebreeuws (en Jiddisch uiteraard), hij werd een leraar en schriftgeleerde. Jacob verloofde op zijn twaalfde en hij kreeg drie kinderen;
• Wanda Bzik (later: Sarah): de 25-jarige dochter van het keuterboertje Jan Bzik. Zij trouwde heel jong met een brute man die een paar jaar later stierf. Wanda is jong, mooi en vriendelijk. Alle huwbare mannen in het dorp wijst ze af, omdat ze alleen oog voor de slaaf Jacob heeft. Maar een verbintenis lijkt onmogelijk: Jacob is joods, Wanda is een soort van Rooms-Katholiek – voor zover die godsdienst wordt gepraktiseerd in het afgelegen, heidense dorp.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Slave’ zijn:
In Zamosc, het Rooms-Katholieke/heidense dorp waar Jacob als slaaf werkt:
• Jan Bzik: een oud boertje. Hij pacht een stuk land op een berg van de baljuw (en uiteindelijk van een – afwezige – landeigenaar); daar laat hij zijn paar koeien verzorgen door Jacob. Als het verhaal begint is de vriendelijk Jan Bzik een ziekelijke, oude man;
• Moeder Bzik: de moeder van Wanda, een onvriendelijke vrouw die haar man het liefst in zijn graf wil hebben;
• Antek: de broer van Wanda. Hij heeft een vrouw en kinderen en hij zal na de dood van Jan het huis en het vee (en Jacob) erven;
• Marisha en Basha: de schoonzus en zus van Wanda. Zij wonen af en toe nog thuis bij de familie Bzik, hoewel Antek een eigen huis heeft;
• Zagayek: de baljuw van het dorp, een soort burgemeester die de belastingen int voor de grootgrondbezitter. Zagayek is een inhalige bruut die mishandelt en verkracht wie, waar en wanneer hij wil; hij laat echter Jacob leven omdat deze groot en sterk is (en dus als hardwerkende slaaf veel geld kan opleveren);
• Stephan: de zoon van Zagayek, een even grote bruut als zijn vader;
• Dziobak: de dorpspriester, een dronken luiaard.
In Josefov, het geboortedorp van Jacob:
• Reb Moishe Zakolkower: een belangrijke, rijke jood uit Josefov, het oude dorp van Jacob;
• Miriam en Binele: de zuster en nicht van Jacob;
• Andere inwoners: Tirza Temma, Leibush the carter, Calman the water carrier.
In Pilitz, de joodse nederzetting bij het kasteel:
• Adam Pilitzky: de grootgrondbezitter die in een kasteel woont. Rondom het kasteel is een joodse nederzetting ontstaan, die door Pilitzky getolereerd wordt omdat hem dat het nodige (financiële) voordeel oplevert. Pilitzky is een verdorven man die ongelukkig is;
• Theresa Pilitzky: de echtgenote van Adam, een overspelige, ongelukkige vrouw;
• Gershon: de joodse opzichter van Pilitzky. Hij onderverhuurt huizen en landerijen voor zijn baas – en vraagt daar veel geld voor. In belangrijke baantjes heeft hij familieleden aangesteld;
• Andere inwoners van Pilitz: Zeinvel Bear, Trine Beile Pesche, Joel the grave digger, Tobias, Eber the grave digger, Leibush Mayer,Chanila the healer.
• Anderen: Czeslaw (een soldaat), Waclaw (ferryman), the emissary (een rondreizende jood die geld inzamelt voor het Heilige Land).

Website:

https://www.bashevissinger.com/the-slave-home

Film:

De roman ‘The Slave’ is niet verfilmd.

Overig:

‘The Slave’ is een historische roman, een genre dat Mr. Singer niet vaak beoefende. Maar de thema’s zijn wel de typische Singer-thema’s: liefdesdilemma’s en het vasthouden aan – of het loslaten van – het joodse geloof.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Isaac Bashevis Singer.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Fixer van Bernard Malamud
• Wanderings van Chaim Potok
• Everything Is Illuminated van Jonathan Safran Foer

Citaat:

Before he milked the cows, Jacob said his introductory prayer. Reaching the sentence, ‘Thou hast not made me a slave,’ he paused. Could these words be spoken by him? He was Jan Bzik’s slave. True, according to Polish law, not even the gentry had the right to force a Jew into servitude. But who in this remote village obeyed the law of the land? (p.10)

Vragen over het boek:

1. Waarom blijft Jacob zo veel jaar in het dorp wonen terwijl hij daar enorm gediscrimineerd wordt?
2. Waarom wordt Wanda-Sarah uiteindelijk geaccepteerd in haar nieuwe woonplaats?
3. In welke opzichten wordt Jacob uiteindelijk gelukkig?
4. Worden in dit verhaal de slechten bestraft en de goeden beloond? Licht je antwoord toe.