The American handed Leamas another cup of coffee and said, ‘Why don't you go back and sleep? We can ring you if he shows up.’
Leamas said nothing, just stared through the window of the checkpoint, along the empty street.
‘You can't wait forever, sir. Maybe he'll come some other time. We can have the polizei contact the Agency: you can be back here in twenty minutes.’
‘No,’ said Leamas, ‘it's nearly dark now.’
‘But you can't wait forever; he's nine hours over schedule.’
‘If you want to go, go. You've been very good,’ Leamas added. ‘I'll tell Kramer you've been damn good.’
‘But how long will you wait?’
‘Until he comes.’ Leamas walked to the observation window and stood between the two motionless policemen. Their binoculars were trained on the Eastern checkpoint. ‘He's waiting for the dark,’ Leamas muttered. ‘I know he is.’
‘This morning you said he'd come across with the workmen.’
Leamas turned on him.
‘Agents aren't aeroplanes. They don't have schedules. He's blown, he's on the run, he's frightened. Mundt's after him, now, at this moment. He's only got one chance. Let him choose his time.’

© Victor Gollancz / Ballantine Books, 1992

Leamas werkte na de Tweede Wereldoorlog jarenlang voor de Britse geheime dienst in Europa. Hij was actief in Nederland en in Noorwegen, maar met name in Berlijn. In deze, door Amerikanen, Russen, Britten en Fransen opgedeelde stad, onderhield hij contact met Oost-Duitse informanten achter het IJzeren Gordijn.
Wanneer bij een ontsnappingspoging een Duitse informant wordt doodgeschoten, roepen de meerderen van de geheime dienst (‘The Circus’) Leamas terug naar Londen. Er moet iets verzonnen worden om de belangrijkste man van de Oost-Duitse geheime dienst ('Die Abteilung'), Mundt, uit te schakelen. Leamas die hem al jaren kent zou dat kunnen doen. Maar daarvoor zal hij eerst als dubbelspion interessant (en geloofwaardig) genoeg moeten worden voor de Oost-Duitsers: hoe zal hij het vertrouwen van de communisten kunnen winnen?

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

John le Carré

Jaar van uitgave:

1963

Aantal pagina's:

248

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1950-1960

Plaats van handeling:

Duitsland (Berlijn), GB (Londen)

Bijzonderheden:

Een roman in 26 getitelde hoofdstukken.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘The Spy Who Came in from the Cold’ is een spionageroman over de Koude Oorlog, de periode van zo’n twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog waarin de Westelijke mogendheden (met name de Amerikanen en de Britten) in het geheim strijd voerden tegen ‘de communisten’ (met name de Russen en de Oost-Duitsers). Het verhaal geeft veel informatie over de verschillende organisaties die elkaar in die jaren bestreden.

WAT MOET JE WETEN?

De roman ‘The Spy Who Came in from the Cold’ is een verhaal over verraad, wantrouwen en over geheime opdrachten. Maar het is wel een spionageverhaal waarin weinig harde acties voorkomen: de moderne lezer is waarschijnlijk veel meer gewend aan spectaculaire gevechten en gewelddadige scenes. John le Carré is een schrijver die zich niet verliest in grote schietpartijen.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Spy Who Came in from the Cold’ zijn niet echt moeilijk, of het zou moeten zijn dat er veel over de Britse en over de Oost-Duitse geheime dienst wordt uitgelegd.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte en er zijn vrij veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal van ‘The Spy Who Came in from the Cold’ is zeker toegankelijk, maar voor sommige lezers zal het verteltempo waarschijnlijk te traag zijn.
Datzelfde geldt ook voor het verhaal. Het is een oprecht en soms ontroerend verhaal over een eenzame man die zijn spionagewerk zo goed mogelijk probeert te doen. Er gebeurt vrij weinig in het verhaal, maar er wordt veel informatie gegeven.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Spy Who Came in from the Cold’ een boek met een literair niveau C 4d en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

‘The Spy Who Came in from the Cold’ is de eerste succesvolle roman van John le Carré. Carré schrijft als een journalist: informatief en zonder literaire foefjes. Zijn kale stijl zou zeer populair worden: na deze roman volgden er veel spionageverhalen in min of meer dezelfde stijl.

Actie:

De spionageroman ‘The Spy Who Came in from the Cold’ is een verhaal met een beperkte hoeveelheid actie. Het verhaal begint met een schietpartij in Berlijn. De verdere actie is voor een deel off-stage: Leamas doet verslag van zijn activiteiten in Europa voordat hij zelf weer in actie komt.

Tijd:

De spionageroman ‘The Spy Who Came in from the Cold’ speelt zich af in de jaren 1950-1960. Er zijn scenes waarin Leamas verslag doet over zijn carrière als spion in Europa: scenes die als flashbacks lezen.

Plaats:

Het toneel van ‘The Spy Who Came in from the Cold’ verplaatst zich van (West-)Berlijn naar Londen en van Den Haag weer terug naar (Oost-)Berlijn. Een paar scenes spelen in de omgeving van Berlijn en in de stad Leipzig.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Spy Who Came in from the Cold’: hoe zal het Leamas vergaan bij zijn spionageactiviteiten?

Verteller:

De roman ‘The Spy Who Came in from the Cold’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

Het hoofdkarakter in ‘The Spy Who Came in from the Cold’ is:
• Alec Leamas: een 50-jarige Britse spion die in meerdere landen in Europa heeft gewerkt (Duitsland, Noorwegen, Nederland). Als zijn laatste opdracht in West-Berlijn mislukt vraagt de leiding van de Britse geheime dienst of hij als dubbelspion achter het IJzeren Gordijn wil werken. Leamas die verder geen banden in Engeland heeft, accepteert de opdracht. Leamas komt over als een kille, weinig gevoelige persoon.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Spy Who Came in from the Cold’ zijn:
• ‘Control’: het hoofd van de Britse geheime dienst, ‘The Circus’ (genoemd naar de plaats waar het bureau gevestigd is, aan Cambridge Circus);
• Hans-Dieter Mundt: de 42-jarige leider van de Oost-Duitse geheime dienst (Die Abteilung). Mundt is meerdere malen met Leamas in aanvaring gekomen, meestal via tussenpersonen;
• George Smiley: een Britse spion, waarschijnlijk gepensioneerd;
• Peter Guillam: een Britse spion;
• Karl Riemeck: een Duitse ambtenaar die voor de Britten spioneert;
• Liz Gold: een bibliotheekmedewerkster, een communiste. Als Leamas in de bibliotheek komt te werken, raken zij bevriend;
• Josef (‘Jens’) Fiedler: een Oost-Duitse spion, de rechterhand van Mundt;
• Fawley, Elsie: Londense medewerkers van de Britse geheime dienst;
• Miss Crail: de bibliothecaresse van de bibliotheek waar Leamas tijdelijk werkt;
• William Ashe: een man die in Londen voor de Oost-Duitsers werkt;
• Sam Kiever: de meerdere van Ashe;
• Peters: de coördinator van de Oost-Duitse geheime dienst die vanuit Den Haag werkt;
• Leden van de rechtbank in Berlijn, zoals de President en de advocaat Karden.

Website:

https://www.theguardian.com/books/2010/jul/24/carre-spy-came-cold-boyd 

Film:

‘The Spy Who Came in from the Cold’ is in 1965 voor de bioscoop verfilmd (met Richard Burton in de hoofdrol). Er warden meerdere TV-verfilmingen en –series van het boek gemaakt.

Overig:

In ‘The Spy Who Came in from the Cold’ speelt de Britse spion Leamas de hoofdrol. In latere romans zouden soortgelijke karakters voorkomen. Één van hen is George Smiley, een karakter dat in deze roman ook een (bescheiden) rol spelt.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over John le Carré.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Secret Agent van Joseph Conrad
• The Quiet American van Graham Greene
• The Innocent van Ian McEwan

Citaat:

‘I wonder whether you were tired. Burned out.’ There was a long silence.
‘That’s up to you,’ Leamas said at last.
‘We have to live without sympathy, don’t we? That’s impossible of course. We act it to one another, all this hardness; but we aren’t like that really. I mean … one can’t be out in the cold all the time; one has to come in from the cold … do you see what I mean?’ (pp.16-17)

Vragen over het boek:

1. Waarom wordt Leamas in Londen ontslagen?
2. Wat wordt bedoeld met ‘the cold’ waar Leamas zich soms bevindt?
3. Waarom is de relatie tussen Leamas en Liz essentieel voor de plot van het verhaal?
4. Wat was het eigenlijke doel van ‘The Circus’ met betrekking tot het handelen van Leamas?