The Welcome Wagon lady, sixty if she was a day but working at youth and vivacity (ginger hair, red lips, a sunshine-yellow dress), twinkled her eyes and teeth at Joanna and said, ‘You're really going to like it here! It's a nice town with nice people! You couldn't have made a better choice!’ Her brown leather shoulder bag was enormous, old and scuffed; from it she dealt Joanna packets of powdered breakfast drink and soup mix, a toy-size box of non-polluting detergent, a booklet of discount slips good at twenty-two local shops, two cakes of soap, a folder of deodorant pads –
‘Enough, enough,’ Joanna said, standing in the doorway with both hands full. ‘Hold. Halt. Thank you.’
The Welcome Wagon lady put a vial of cologne on top of the other things, and then searched in her bag - ‘No, really,’ Joanna said - and brought out pink-framed eyeglasses and a small embroidered notebook. ‘I do the 'Notes on Newcomers,'‘ she said, smiling and putting on the glasses. ‘For the Chronicle.’ She dug at the bag's bottom and came up with a pen, clicking its top with a red-nailed thumb.
Joanna told her where she and Walter had moved from; what Walter did and with which firm; Pete's and Kim's names and ages; what she had done before they were born; and which colleges she and Walter had gone to. She shifted impatiently as she spoke, standing there at the front door with both hands full and Pete and Kim out of earshot.
‘Do you have any hobbies or special interests?’
She was about to say a time-saving no, but hesitated: a full answer, printed in the local paper, might serve as a signpost to women like herself, potential friends. The women she had met in the past few days, the ones in the nearby houses, were pleasant and helpful enough, but they seemed completely absorbed in their household duties. Maybe when she got to know them better she would find they had farther-reaching thoughts and concerns, yet it might be wise to put up that signpost. So, ‘Yes, several,’ she said. ‘I play tennis whenever I get the chance, and I'm a semi-professional photographer - ‘
‘Oh?’ the Welcome Wagon lady said, writing.

© Michael Joseph Ltd / Pan, 1972

Joanna en Walter Eberhart en hun twee kinderen verhuizen naar het plaatsje Stepford, een rustig slaapstadje waar ze hun geluk proberen te vinden. Walter heeft in een grote stad in de buurt een baan als advocaat en Joanna denkt dat ze in Stepford wel haar draai zal kunnen vinden. Ze is ondernemend, modern en ze is een zelfstandige vrouw. In Stepford zullen genoeg vrouwen zijn om vriendschap mee te sluiten.
Maar dat valt nogal tegen, merkt Joanna. Stepford mag er dan wel erg modern uitzien, moderne burgers zijn de vrouwen allerminst, dat ontdekt ze al snel. Het zijn saaie en gedweeë dames, die alleen maar doen wat hun mannen willen. Hun grootste plezier in het leven lijkt koken en schoonmaken te zijn; een bezigheid als poetsen of schrobben lijkt hen veel voldoening te schenken. Daarentegen zijn de mannen 's avonds vaak van huis: ze zijn allemaal lid van een mannenclub en ze doen daar hun mannendingen.
Joanna besluit de zaken een beetje op te schudden in haar nieuwe woonplaats. Ze wil de vrouwen van het stadje mobiliseren om ook eens iets buitenshuis te doen: waarom zouden vrouwen altijd alleen maar moeten werken en thuisblijven? Na veel rondvragen krijgt Joanna een medestander: haar nieuwe vriendin Bobbie wil wel meewerken om een vrouwenclub op te richten die ook eens leuke dingen buitenshuis gaat doen. Ze zetten de schouders eronder en gaan hun best doen om zo veel mogelijk vrouwen actief te maken.
Maar, helaas, dat valt nogal tegen. De vrouwen houden zich afzijdig en de mannen zijn zonder meer niet gediend van vrouwen die zelfstandig dingen willen ondernemen.
Joanna en Bobbie vertrouwen het zaakje niet. Zou er iets in het drinkwater of in het voedsel zitten waardoor die vrouwen allemaal zo lijdzaam en timide zijn? Ze besluiten het uit te zoeken. Voordat ze zelf ook zo’n ‘Stepford wife’ worden ...

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Ira Levin

Jaar van uitgave:

1972

Aantal pagina's:

223

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1970 – 1975 (maar een denkbeeldige tijd, uiteraard)

Plaats van handeling:

USA, een stadje (de denkbeeldige plaats Stepford) in de Amerikaanse staat Connecticut

Bijzonderheden:

Een verhaal in drie delen - delen die elk een nieuwe episode in de levens van 'The Stepford Wives’ verbeelden.
In het Nederlands heet het boek ‘De vrouwen van Stepford’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Je moet houden van thrillerachtige en onwerkelijke verhalen. Wat hier gebeurt is erg angstaanjagend, maar het is (nog) geen werkelijkheid. ‘The Stepford Wives’ is een verhaal over een Amerikaans slaapstadje. Alles is er rustig en kalm, en dat merk je ook aan het verhaal. Er gebeuren in het begin geen opzienbarende dingen; en iets misdadigs is ook nergens in dit stadje te ontdekken. Misschien zal dit de lezer na een paar bladzijden doen besluiten om het boek aan de kant te leggen. Maar dat zou zonde zijn: als het verhaal één keer losgaat, dan wordt het echt spannend.

WAT MOET JE WETEN?

Een stadje als Stepford zullen veel lezers wel kennen uit de honderden Amerikaanse speelfilms over een slaapstad of een rustige buitenwijk: veel steden en buitenwijken zien er immers zo uit. Er gebeurt bijna nooit iets.
Maar dat is allemaal aan de oppervlakte. Dat merkt ook de hoofdpersoon van het verhaal, Joanna Eberhart. Ze is een zelfstandige jonge vrouw: ze wil haar eigen leven bepalen en ze ambieert een eigen carrière en de nodige vrije tijd. Zij neemt geen genoegen met een leven van stofzuigen, ramen lappen en kinderen opvoeden. Je moet beseffen dat de naoorlogse, gezapige wereld van de hardwerkende Amerikanen (mannen) na een aantal jaren werd opgeschrikt door zelfstandige en feministische geesten, die meer wilden dan alleen maar huisje-boompje-beestje.
‘The Stepford Wives’ gaat wel over een maatschappij die ondertussen verdwenen is: er zijn verwijzingen naar situaties (hardwerkende mannen en altijd thuiszittende vrouwen), muziek (Rogers-Hammerstein) en filmacteurs (Peter Lorre) van lang geleden.

DE TAAL

Aan de woorden, de zinnen en de alinea’s is te merken dat ‘The Stepford Wives’ al een wat ouder boek is. Het vocabulaire is zo nu en dan lastig: sommige woorden zijn verouderd, sommige uitdrukkingen worden niet meer gebruikt. Ook zijn de zinnen omslachtiger dan we als eenentwintigste-eeuwse lezers gewend zijn. De taal kan soms als enigszins ouderwets worden ervaren. Daarnaast wordt er zo nu en dan een accent van New England, het gebied waar de roman zich afspeelt, gebruikt.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘The Stepford Wives’ is qua thematiek niet moeilijk. Het is een dystopische thriller. Weliswaar een thriller die pas langzaam op gang komt, maar als je eenmaal gewend bent aan het rustige tempo, zul je het boek na het lezen van een aantal pagina’s zeker niet meer weg kunnen leggen. Van een rustig voortkabbelend verhaal wordt het een avontuur met een geweldige suspense, die sommige lezers met ontzetting zal vervullen. Ira Levin heeft een mooi verhaal bedacht, science fiction weliswaar, maar niet zo onwerkelijk als de lezers in 1972 dachten …
De taal van de roman vormt een groter probleem dan het onderwerp. Zoals gezegd is het zo nu en dan ouderwets qua taal, het verteltempo ligt laag en de uitgebreide beschrijvingen kosten soms moeite om de aandacht erbij te blijven houden.
Maar als de lezer bereid is zich door de taal niet te laten afschrikken en zich wil verdiepen in het verhaal, dan loont dat de moeite. ‘The Stepford Wives’ is niet zo maar een science fiction-verhaal: er ligt een belangrijke boodschap met een wijze les aan ten grondslag.
Op grond van deze eigenschappen is ‘The Stepford Wives’ een roman met een literair niveau C 4a en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

Ira Levin is een getalenteerde schrijver. Ondanks het feit dat het verhaal al in 1972 geschreven werd, blijft ‘The Stepford Wives’ een angstaanjagend verhaal. Levin weet de argeloze lezer eerst bijna in slaap te sussen met een voortkabbelend verhaaltje over een zeer saai stadje, maar dan, wanneer de lezer zich samen met Joanna vermoedt wat hier aan de hand zou kunnen zijn, gaat het verhaal echt los. Elke ontdekking leidt naar een volgende en de dreiging wordt voor Joanna hoe langer hoe groter.

Actie:

Het verhaal kent de nodige actie, maar die actie vindt pas laat in de roman plaats. Wanneer Joanna ontevreden blijft met de situatie in haar stad, merkt ze dat ze iets zal moeten doen. En wanneer ze iets gaat doen, komt ze in de problemen; ze zal haar uiterste best moeten doen om het er levend af te brengen.

Tijd:

De roman speelt zich af in het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw. De Verenigde Staten zijn hersteld van de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog, de soldaten die de oorlog hebben overleefd zijn weer thuis. Die mannen stichten gezinnen en kopen huizen in de nieuwe (voor)steden, waar de luxe en de welvaart wacht op hen die ervoor willen werken en die zich willen houden aan de gebruiken en zeden in deze beschermde wereld. Grote bedrijven (General Motors, IBM, Coca Cola, McDonalds, Disney) maken de dienst uit en nemen de beslissingen voor de gewone man. Voor een zelfstandige en zelfdenkende vrouw is dit niet zo’n ideale plek om te wonen.
Het verhaal wordt chronologisch verteld. Er zijn geen flashbacks. Maar dat hoeft ook niet: het verleden van Joanna en Walter is niet belangrijk voor de roman.

Plaats:

Het verhaal speelt zich geheel af in Stepford, een slaapstadje ergens in het noordoosten van de Verenigde Staten (in de staat Connecticut, het deel van de USA dat ook wel New England wordt genoemd). Stepford bestaat niet echt uiteraard; het had in principe vrijwel elk stadje (of elke voorstad) in de USA kunnen zijn.

Verhaallijn:

De belangrijkste verhaallijn is die van de hoofdpersoon van het verhaal, Joanna Eberhart. De roman vertelt haar verhaal: hoe zij ambitieus de situatie in haar nieuwe woonplaats wil veranderen, hoe die verandering plaatsvindt en wat er later met Joanna gebeurt. In feite wordt de verhaallijn afgedekt door de drie delen van de roman. Het knappe van het verhaal is dat de lezer in het onzekere blijft over wat er echt met Joanna gaat gebeuren.

Verteller:

Er is een auctoriale verteller. Geleidelijk vertelt deze het verhaal van Joanna. Soms kruipt hij in de huid van de hoofdpersoon om vanuit haar visie het verhaal te becommentariëren, maar altijd houdt de verteller de touwtjes stevig in handen.
Door deze manier van vertellen kan de schrijver ook zijn kritiek kwijt op de Amerikaanse (consumptie)maatschappij, waar mensen maar lijdzaam hun lot lijken te ondergaan. Het leven is gezapig, veilig en luxueus, maar veel uitdagingen en veel momenten om zelf na te denken zijn er niet.

Hoofdkarakters:

De hoofdpersonen van het verhaal zijn:
• Joanna Ingalls Eberhart: een zelfstandige jonge vrouw, die haar best wil doen er een mooi leven van te maken in haar nieuwe woonplaats. Zij is fotografe en ze verkoopt zo nu en dan wel eens een foto aan een tijdschrift;
• Walter Eberhart: haar 39-jarige echtgenoot. Hij is advocaat in een grote stad (New York City?). Hij is dol op zijn vrouw Joanna. Maar zijn werk is ook erg belangrijk voor hem;
• Bobbie Markowe: een goede vriendin van Joanna. Zij wil samen met haar vriendin de situatie in Stepford veranderen.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren zijn:
• Pete (7) en Kim: de kinderen van Joanna en Walter;
• Buren van de Eberharts: Gary en Donna Claybrook, Ted en Carol Van Sant, Vic en Mary Ann Stavros, Lloyd en Barbara Chamalian, Yvonne Weisgalt, Jill Burke;
• Dave Markowe: de echtgenoot van Bobbie;
• Jonny (10), Kenny (8), Adam (6) Markowe: de kinderen van Bobbie en Dave;
• Melinda Stavros: de 16-jarige dochter van Vic en Mary Ann;
• Shep en Sylvia Tackover: vrienden van de Eberharts;
• Leden van de Men’s Association: Dale ‘Diz’ Coba (de voorzitter van de mannenclub, een ex-werknemer van Disney), Ike Mazzard (een illustrator), Claude Axhelm (een amateur-onderzoeker van dialecten), Herb Sundersen, Frank Roddenberry;
• Miss Austrian: de bibliothecaresse van de bibliotheek van Stepford;
• Dr. Verry: de huisarts;
• Charmaine Wimperis: een vriendin van Joanna, een zeer knappe en sportieve dame;
• Ruthanna Hendry: een latere (nieuwe) inwoner van Stepford;
• Dr. Fancher: een vrouwelijke psychiater;
• Mr. en Mrs. Cornell: de apotheker en zijn vrouw.

Website:

www.iralevin.org

Film:

De thriller ‘The Stepford Wives’ werd twee maal verfilmd (in 1975 en in 2004).

Overig:

Vergelijk deze roman ook eens met een SF-verhaal, zoals bijvoorbeeld de short story ‘Compassion Circuit’ van John Wyndham.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Ira Levin.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Fahrenheit 451 van Ray Bradbury
• The Midwich Cuckoos van John Wyndham
• The Tommyknockers van Stephen King

Citaat:

Across the street, in the Claybrooks window, Donna Claybrook sat polishing what looked like an athletic trophy, buffing at it with steady mechanical movements. Joanna watched and shook her head. They never stop, these Stepford wives, she thought.
It sounded like the first line of a poem.
They never stop, these Stepford wives. They something something all their lives. Work like robots. Yes, that would fit. They work like robots all their lives. (pp.62-63)

Vragen over het boek:

1. Verklaar de titel van het boek, ‘The Stepford Wives’. Soms werd een vrouw in de USA, naar aanleiding van dit boek, een ‘Stepford wife’ genoemd. Wat zou hiermee worden bedoeld, denk je?
2. In hoeverre veranderen de karakters van Walter, Bobbie en Joanna in de loop van het verhaal?
3. Je zou ‘The Stepford Wives’ als een kritiek kunnen lezen op Amerikaanse situaties, karakters, maar ook op Amerikaanse bedrijven. In welke opzichten is dat zo? Wat zegt de roman bijvoorbeeld over een bedrijf als Disney?
4. Vormt Ruthanna in het laatste deel van de roman een positieve ontwikkeling voor de situatie in Stepford? Waarom vind je dat?