The sun had not yet risen. The sea was indistinguishable from the sky, except that the sea was slightly creased as if a cloth had wrinkles in it. Gradually as the sky whitened a dark line lay on the horizon dividing the sea from the sky and the grey cloth became barred with thick strokes moving, one after another, beneath the surface, following each other, pursuing each other, perpetually.
As they neared the shore each bar rose, heaped itself, broke and swept a thin veil of white water across the sand. The wave paused, and then drew out again, sighing like a sleeper whose breath comes and goes unconsciously. Gradually the dark bar on the horizon became clear as if the sediment in an old wine-bottle had sunk and left the glass green. Behind it, too, the sky cleared as if the white sediment there had sunk, or as if the arm of a woman couched beneath the horizon had raised a lamp and flat bars of white, green and yellow spread across the sky like the blades of a fan. Then she raised her lamp higher and the air seemed to become fibrous and to tear away from the green surface flickering and flaming in red and yellow fibres like the smoky fire that roars from a bonfire. Gradually the fibres of the burning bonfire were fused into one haze, one incandescence which lifted the weight of the woollen grey sky on top of it and turned it to a million atoms of soft blue.
The surface of the sea slowly became transparent and lay rippling and sparkling until the dark stripes were almost rubbed out. Slowly the arm that held the lamp raised it higher and then higher until a broad flame became visible; an arc of fire burnt on the rim of the horizon, and all round it the sea blazed gold.
The light struck upon the trees in the garden, making one leaf transparent and then another. One bird chirped high up; there was a pause; another chirped lower down. The sun sharpened the walls of the house, and rested like the tip of a fan upon a white blind and made a blue finger-print of shadow under the leaf by the bedroom window. The blind stirred slightly, but all within was dim and unsubstantial. The birds sang their blank melody outside.

© Wordsworth Classics, 2000

Het verhaal van 'The Waves' is snel verteld: dat verhaal is er eigenlijk niet. Virginia Woolf wilde een verhaal zonder plot schrijven; eigenlijk geen roman, maar een tekst vol ritme. Daarin is zij zeker geslaagd.
Als we toch als lezers in dit ritmische geheel doordringen, komen we er al snel achter dat er zes karakters aan het woord zijn. Drie vrouwen en drie mannen vertellen telkens in één of meer alinea’s binnen een hoofdstuk over een periode uit hun leven. En dan hebben ze het vaak over elkaar, waardoor de lezer toch iets over een ander karakter te weten komt. De lezer volgt op die manier de levens van Bernard, Neville, Louis, Susan, Rhoda en Jinny wanneer ze kinderen zijn, jonge studenten, volwassen studenten of jonge werkenden, volwassenen aan het begin van hun werkzame levens en volwassenen die terugkijken op gebeurtenissen uit hun levens.
Elk door de karakters verteld hoofdstuk wordt onderbroken door een beschrijving van een landschap aan de zee. De golven van de zee rollen naar het land, zorgen voor de vloed en trekken langzaam weer terug, terwijl de natuur op het land haar gang gaat. De cyclus van een leven op aarde.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Virginia Woolf

Jaar van uitgave:

1931

Aantal pagina's:

167

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1880–1930

Plaats van handeling:

Londen en plaatsen aan de Engelse kust (op het platteland)

Bijzonderheden:

Een zestal levensverhalen in een 'stream-of-consciousness' vertelling, onderbroken door korte hoofdstukjes over een natuurbeschrijving van eb en vloed aan de Engelse kust.
In het Nederlands heet het boek ‘De golven’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘The Waves’ is een bijzonder mooi, maar ook een bijzonder lastig boek om te lezen. Het is een verhaal zonder plot. Virginia Woolf noemde het zelf: ‘fundamentally unreadable’, maar ook ‘my first work in my own style’. De lezer moet dus van goede huize komen om deze belangrijke roman op waarde te kunnen schatten.
De lezer moet geïnteresseerd zijn in een roman schrijven, over gedachten, over stijlfiguren, over de literatuur als kunstvorm. Een weinig geoefende lezer zal deze roman zeker niet kunnen waarderen: het is ongetwijfeld Virginia Woolfs meeste complexe werk (ze noemde het zelf ook liever geen ‘roman’).

WAT MOET JE WETEN?

‘The Waves’ beschrijft de wereld in Engeland (het platteland en Londen), maar vooral de mensen daarin zo rond 1930. Het is de tijd tussen de twee wereldoorlogen: de gegoede burgerij – die hier wordt beschreven – heeft het nog steeds voor het zeggen en leeft het veilige leventje zonder geld- of andere materiële zorgen.
Behalve enige bekendheid met de upper (middle) class is er weinig culturele kennis nodig voor deze roman. Weliswaar gaan veel karakters naar de universiteit en er gaat iemand naar India, maar dat instituut en dat land worden verder niet beschreven.
Wel is er veel literaire kennis nodig. Niet zozeer omdat Ms Woolf namen uit de literatuur noemt, maar omdat ze zo literair schrijft. Op een manier zoals het voor en na haar nauwelijks gedaan is: vol met gedachtesprongen, beeldspraak, ambiguïteit, en weggelaten feiten en gebeurtenissen. Door de onverwachte gedachtesprongen is ‘The Waves’ een echte stream-of-consciousness-roman.

DE TAAL

Het vocabulaire is redelijk moeilijk maar zeer zeker passend bij niveau 6. Het taalniveau is dan ook C1.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De zinnen zijn vaak lang en complex. Er wordt heel veel nagedacht, gereflecteerd, overwogen en beschouwd. Dat maakt het lezen tot een inspannende bezigheid.
‘The Waves’ is een zeer lastig boek om te lezen. Het gaat – aldus Ms Virginia Woolf zelf – niet om de plot, maar om het ritme. Ze had er zelfs moeite mee om dit boek een roman te noemen. ‘The Waves’ vond ze een eigen literaire vorm op zich.
‘The Waves’ kent weinig tot geen actie. Er wordt nooit iets verteld door een auctoriale verteller over de situaties, de omgeving, en maar zelden expliciet over de verschillende karakters; de zes karakters beschrijven elkaar en hun levens via afzonderlijke alinea’s in gedachtestromen: een schoolvoorbeeld van een stream-of-consciousness-vertelling. Voor de geoefende lezer is dit een (mooie) uitdaging; voor de minder geïnteresseerde lezer is het een afrader. Het literaire niveau is niveau C 6e.
Ook het taalniveau is lastig. Dit komt enerzijds door de ouderdom van de roman. Maar ook de manier van schrijven, het gebruiken van veel complexe zinnen en alinea’s met flashbacks en interior dialogues maken de taal tot een hindernis voor sommige lezers. Vandaar dat het taal-(ERK-)niveau C1 is.

Schrijfstijl:

Ms Woolf is een zeer getalenteerde en unieke schrijfster. Zij beheerst de kunst van het literaire schrijven als geen ander. Tijdgenoten als Joyce en T.S. Eliot schrijven ook een soort stream-of-consciousness, waarbij de schrijver in de geest(en) van het karakter/de karakters kruipt en op die manier de wereld beschrijft. In ‘The Waves’ gebeurt dit echter consequent met zes verschillende karakters.

Actie:

Actie is er nauwelijks in het verhaal. Er overlijdt iemand, er pleegt iemand zelfmoord. Maar dat zijn gebeurtenissen die terloops worden vermeld. Het gaat continu om de gedachten en beschrijvingen van de zes hoofdpersonen van het verhaal.

Tijd:

Het verhaal wordt chronologisch verteld door de zes karakters. We volgen de zes personen wanneer ze – achtereenvolgens in een afzonderlijk hoofdstuk – thuis wonen en spelen als kinderen, naar school gaan, naar internaten gaan, naar de universiteit/aan het werk gaan, carrières nastreven en uiteindelijk terugkijken op hun levens.

Plaats:

De roman speelt zich af in Londen en op plaatsen aan de Engelse kust (op het platteland).

Verhaallijn:

Er is één verhaallijn: die van de zes vrienden. Ze wonen weliswaar op een gegeven moment niet allemaal meer bij elkaar, maar hun levens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Andere karakters doen er meestal niet toe. Zo lezen we bijvoorbeeld wel dat Bernard trouwt en kinderen krijgt, maar hoe die vrouw en kinderen zijn (of zelfs hoe ze heten) komen we niet te weten.

Verteller:

Het verhaal wordt verteld vanuit zes perspectieven. Elk karakter vertelt – vaak per alinea – over de verschillende ontmoetingen en gebeurtenissen, en becommentarieert (neutraal, ironisch, jaloers, weloverwogen) personen en gebeurtenissen.
Virginia Woolf wilde een verhaal zonder plot schrijven, een nieuw soort ‘roman’. Daartoe riep ze zes karakters in het leven die alleen maar vertellen over hun zes levens in verschillende levensfasen. En uiteindelijk is elk van de karakters een aspect van Virginia Woolf zelf.

Hoofdkarakters:

Er zijn zes ‘hoofdpersonen’ in deze roman:
• Bernard: de verteller van het verhaal. Hij is het meest aan het woord (bijvoorbeeld in het laatste hoofdstuk). Hij is een man uit een gegoed milieu, die in Cambridge gaat studeren en daarna iets met literatuur wil doen. Uiteindelijk trouwt hij en hij krijgt kinderen; maar hij realiseert zich, ondanks zijn werk en zijn gezin, dat hij op artistiek gebied niet echt belangrijk is geweest;
• Susan: een boerendochter, een voorbeeld van perfectie voor iedereen. Toch kiest zij niet voor de stad (Londen) en niet voor een carrière: zij gaat terug naar de boerderij van haar vader, waar ze trouwt en kinderen krijgt;
• Jinny: een eeuwig jonge schoonheid, die met haar schoonheid de mondaine wereld van Londen blijft verbazen;
• Neville: ook een man uit een gegoed milieu, ook hij studeert in Cambridge. Hij wordt universitair docent (‘don’); zijn rol is verder niet erg groot in het verhaal;
• Rhoda: de meest mysterieuze van de vrienden. Zij gaat naar Londen, krijgt een verhouding met Louis en verdwijnt dan weer van het toneel. Uiteindelijk pleegt ze zelfmoord;
• Louis: de zoon van een bankier (uit Brisbane, Australië), die zich vanwege het beroep van zijn vader en vanwege zijn accent altijd de mindere voelt van de anderen. Toch wordt hij uiteindelijk het rijkst van allemaal: hij krijgt een belangrijke baan in de City van Londen, hij laat het geld rollen en hij houdt er meerdere maîtresses op na. Alleen echt geluk valt hem niet ten deel.

Bijfiguren:

Behalve de zes karakters zijn er een paar vrienden die bij name worden genoemd in de roman. De meest opvallende van hen is Percival. Zijn intelligentie, schoonheid en innemendheid worden door iedereen bewonderd. Het is dan ook een teleurstelling wanneer hij vertrekt naar de Engelse kolonie India. Daar sterft hij na een val van zijn paard. Jarenlang wordt zijn dood betreurd door de zes vrienden, die hem in Londen elk jaar blijven gedenken.
Het curieuze is, dat Percival nergens in het verhaal werkelijk voorkomt: hij is en blijft de grote afwezige, er wordt alleen – en altijd met bewondering en met liefde – over hem gesproken, hij is een soort muze voor zowel de mannen als voor de vrouwen.
De zes karakters zijn een hechte vriendengroep. Ze hebben soms kritiek op elkaar, maar hun vriendschap is blijvend. De contacten onderling zijn wel wisselend, sommigen gaan meer met elkaar om dan met anderen (ook vanwege de afstand: Susan woont op het platteland, bijvoorbeeld).

Website:

http://gutenberg.net.au/ebooks02/0201091h.html

Film:

‘The Waves’ is niet verfilmd.

Overig:

‘The Waves’ is een heel moeilijk leesbaar boek, waarschijnlijk het lastigste boek van Virginia Woolf, en één van de meest complexe boeken uit de Engelstalige literatuur. En daarmee wellicht ook één van de meest bijzondere boeken uit het Engelse taalgebied.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Virginia Woolf.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• As I Lay Dying van William Faulkner
• Cloud Atlas van David Mitchell
• Extremely Loud & Incredibly Close van Jonathan Safran Foer

Citaat:

‘I am, in some ways, like Byron. Perhaps a sip of Byron will help me to put me in the vein. Let me read a page. Now I am getting the hang of it. Now I am getting his beat into my brain (the rhythm is the main thing in writing). Now, without pausing I will begin, on the very lilt of the stroke –‘ (pp.43-44)

Vragen over het boek:

1. Wat hebben de tussenhoofdstukjes – over de golven en de natuur – volgens jou met het eigenlijke verhaal te maken?
2. Wie is de hoofdpersoon van het verhaal (of is die er niet)? Waarom vind je dat?
3. Is Ms Woolf erin geslaagd om een echte experimentele roman te schrijven? Waarom vind je dat?
4. Ms Woolf schreef in een brief aan een vriendin dat ze eigenlijk niet zes karakters, maar één karakter beschreef in ‘The Waves’. Wat vind je van die opmerking? Als het één karakter is, hoe is dat karakter dan volgens jou, afgaand op de beschrijvingen?