By ten-forty-five it was all over. The town was occupied, the defenders defeated, and the war finished. The invader had prepared for this campaign as carefully as he had for larger ones. On this Sunday morning the postman and the policeman had gone fishing in the boat of Mr. Corell, the popular storekeeper. He had lent them his trim sail-boat for the day. The postman and the policeman were several miles at sea when they saw the small, dark transport, loaded with soldiers, go quietly past them. As officials of the town, this was definitely their business, and these two put about, but of course the battalion was in possession by the time they could make port. The policeman and the postman could not even get into their own offices in the Town Hall, and when they insisted on their rights they were taken prisoners of war and locked up in the town jail.
The local troops, all twelve of them, had been away, too, on this Sunday morning, for Mr Corell, the popular storekeeper, had donated lunch, targets, cartridges, and prizes for a shooting competition to take place six miles back in the hills, in a lovely glade Mr Corell owned. The local troops, big, loose-hung boys, heard the planes and in the distance saw the parachutes, and they came back to town at double-quick step. When they arrived, the invader had flanked the road with machine-guns. The loose-hung soldiers, having very little experience in war and none at all in defeat, opened fire with their rifles. The machine-guns clattered for a moment and six of the soldiers became dead riddled bundles, and three half-dead riddled bundles, and three of the soldiers escaped into the hills with their rifles.
By ten-thirty the brass band of the invader was playing beautiful and sentimental music in the town square while the townsmen, their mouths a little open and their eyes astonished, stood about listening to the music and staring at the grey-helmeted men who carried submachine-guns in their arms.

© Random House / Penguin Books, 1977.

In het noorden van Europa, in een land dat veel op Noorwegen lijkt, ligt een stadje waar de mensen vooral werken in de mijnbouw of in de visserij. Op een dag wordt het plaatsje bezet, net als de rest van het land. De vijand kan zo maar binnenvallen: de plaatselijke kruidenier, de populaire Mr. Corell, heeft ervoor gezorgd dat op het moment van de inval de plaatselijke politie, de postbode en de burgerwacht niet aanwezig zijn.
De burgemeester moet zijn autoriteit delen met de bezetter, een groep (over het algemeen) keurige militairen. Tegen zijn zin moet hij nu nieuwe wetten handhaven en uitvoeren, daarbij geholpen door de kruidenier, die blijkt samen te hebben gewerkt met de bezetter.
Toch verloopt de vrij geruisloze bezetting iets minder voorspoedig dan die bezetter had verwacht en gehoopt. Mijnwerkers saboteren het vervoer vanuit de mijn, vissers weigeren hun vangst over te dragen, nette burgers worden ongehoorzaam.
En terwijl de bezetting maar voortduurt, brokkelt het gezag van de bezetter langzaam af.

ERK Niveau:

B1

Schrijver:

John Steinbeck

Jaar van uitgave:

1942

Aantal pagina's:

143

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1940-1945

Plaats van handeling:

Noorwegen, een niet bij naam genoemd stadje aan de kust

Bijzonderheden:

De roman bestaat uit 8 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De vliegenvanger’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De oorlogsroman ‘The Moon Is Down’ is een verhaal over de Tweede Wereldoorlog in Noorwegen: een stadje wordt bezet en langzamerhand ontstaat er een soort status quo tussen bezetter en bezette bevolking. Maar gaandeweg blijkt die status quo heel wankel: bij het minste of geringste wordt de situatie explosief (soms letterlijk).

WAT MOET JE WETEN?

‘The Moon Is Down’ is een verhaal over een naamloze oorlog met overheersers en overheersten. Al snel wordt duidelijk dat dit ergens in Noorwegen moet zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar het wordt nooit met zoveel woorden gezegd. De schrijver John Steinbeck wilde duidelijk maken dat tijd en plaats er niet veel toe doen wanneer je de gevolgen van een oorlog wilt beschrijven: die gevolgen zijn altijd onafwendbaar en zeer ernstig.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Moon Is Down’ zijn goed te begrijpen. John Steinbeck schrijft altijd heel bondig en helder. Er staat geen woord te veel in het verhaal. Die bondigheid, het vertellen zonder opsmuk, maakt dat Mr. Steinbeck al die jaren een geliefde schrijver is gebleven.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte. Er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘The Moon Is Down’ heel toegankelijk voor vrijwel iedere lezer. De taal is kort en bondig, verzorgd en to the point.
Het verhaal is afstandelijk zonder saai te worden. De ogenschijnlijke afstandelijkheid maakt dat de gevolgen van de bezetting des te pijnlijker worden naarmate het verhaal vordert.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Moon Is Down’ een boek met een literair niveau C 4d en een taal-(ERK-)niveau B1.

Schrijfstijl:

‘The Moon Is Down’ is heel kort en bondig geschreven. Er staat geen woord te veel en er wordt zelden uitgeweid over van alles en nog wat. Aan Literatuur met een hoofdletter had John Steinbeck geen boodschap, en dat maakt het verhaal na al die jaren nog altijd heel leesbaar.

Actie:

De oorlogsroman ‘The Moon Is Down’ is een verhaal met redelijk veel actie. Veel gewelddadige handelingen vinden off-stage plaats en worden pas achteraf verteld. Dat maakt het verhaal misschien nog wel beklemmender.

Tijd:

‘The Moon Is Down’ speelt zich af in de jaren 1940-1945. Tijd en plaats worden nergens genoemd, maar het is duidelijk dat dit de tijd van de Tweede Wereldoorlog is.

Plaats:

De setting van ‘The Moon Is Down’ is een stadje aan de kust in het noorden van Europa. Het lijkt alsof het een plaats in Noorwegen is, een stadje waar de meeste mannen werken als mijnwerker of visser. Het stadje wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog bezet door een vijandelijk land. Nergens wordt gezegd dat het Noorwegen is, dat het de Tweede Wereldoorlog is met een Duitse bezettingsmacht, maar uit alles blijkt dat dit het geval is. Het niet noemen van tijd, plaats en mogendheden maakt het verhaal universeler: deze bezetting had overal kunnen plaatsvinden.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Moon Is Down’: hoe zal bezetting van het stadje verlopen?

Verteller:

De roman ‘The Moon Is Down’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Moon Is Down’ zijn:
• Mayor Orden (‘His Excellency’): de burgemeester van het stadje, een rustige, vriendelijke bestuurder. Hij wil de bezetter wel helpen om de rust te bewaren, maar zijn burgers gaan bij hem altijd voor;
• Colonel Lanser: de militaire leider van de bezetter. Lanser is een ervaren militair die heel goed begrepen heeft wat een bezetting inhoudt. Hij doet zijn best om alles zo rustig en geweldloos te laten verlopen;
• Doctor Winter: de plaatselijke arts, een vriend van de burgemeester;
• Mr. George Corell: een populaire winkelier. Hij is een geliefde man in het stadje – totdat bekend wordt dat hij de stad verraden heeft aan de vijand.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Moon Is Down’ zijn:
Bewoners van het stadje:
• Madame Sarah Orden: de burgemeestersvrouw;
• Joseph: de bediende van de burgemeester;
• Annie: de kok van de burgemeester;
• Alexander Morden: een mijnwerker die een militair heeft gedood;
• Molly Morden: de echtgenote van Alexander, een knappe onderwijzeres;
• Will en Tom Anders: twee vissers.
Militairen van de bezettingsmacht:
• Major Hunter: een dromerige, kunstzinnige militair die zich weinig met de strijd wenst te bemoeien. Het liefst ontwerpt en tekent hij aan zijn tekentafel;
• Captain Bentick: een keurige militair die het liefst een Engelse gentleman was geworden;
• Captain Loft: een jonge, ambitieuze militair. Hij hoopt snel carrière te kunnen maken in het leger. In zijn discussie met zijn mede-militairen verwijst hij vaak naar de woorden van ‘The Leader’, een afwezige maar voor Loft zeer belangrijke leider van het volk;
• Lieutenant Prackle; een nuchtere militair, een man die doet wat er van hem gevraagd wordt. Hij hoopt vooral beter te worden van deze oorlog. Hij heeft ook veel interesse voor de vrouwen van het stadje;
• Lieutenant Tonder: een militair die liever dichter was geworden. Zijn ambities liggen vooral op het artistieke vlak.

Website:

https://www.enotes.com/topics/moon-down

Film:

De roman ‘The Moon Is Down’ is in 1943 verfilmd met in de hoofdrollen Cedric Hardwicke, Henry Travers en Lee J. Cobb.

Overig:

‘The Moon Is Down’ werd als roman vanaf de publicatie erg gewaardeerd in Noorwegen. De toenmalige Noorse koning Haakon gaf John Steinbeck een hoge onderscheiding voor het boek, een onderscheiding die Steinbeck als één van zijn belangrijkste prijzen beschouwde. De titel van de roman, ‘The Moon Is Down’ is een citaat uit Macbeth, de beroemde tragedie van William Shakespeare.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over John Steinbeck.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Snow Goose van Paul Gallico
• Fair Stood the Wind for France van H.E. Bates
• Mother Night van Kurt Vonnegut Jr.

Citaat:

Tonder sat down again. The light was sharp on his face and the hissing filled the room. He said, ‘That’s it! The enemy’s everywhere! Every man, every woman, even children. The enemy’s everywhere. Their faces look out of doorways. The white faces behind the curtains, listening. We have beaten them, we have won everywhere, and they wait and obey, and they wait. Half the world is ours. Is it the same in other places, Major?’ (pp.72-73)

Vragen over het boek:

1. Waarom worden het land en de stad niet met naam genoemd, denk je?
2. Waaruit blijkt het eerste verzet van de burgers?
3. Waarom krijgt Corell niet de functie die hij graag wil hebben?
4. Heeft de roman een happy end? Waaruit concludeer je dat?