The sweat wis lashing oafay Sick Boy; he wis trembling. Ah wis jist sitting thair, focusing oan the telly, tryin no tae notice the cunt. He wis bringing me doon. Ah tried tae keep ma attention oan the Jean-Claude Van Damme video.
Any minute now though, auld Jean-Claude's ready tae git doon tae some serious swedgin.
- Rents. Ah've goat tae see Mother Superior, Sick Boy gasped, shaking his heid.
- Aw, ah sais. Ah wanted the radge tae jist fuck off ootay ma visage, tae go oan his ain, n jist leave us wi Jean-Claude. Oan the other hand, ah'd be gitting sick tae before long, and if that cunt went n scored, he'd haud oot oan us. They call um Sick Boy, no because he's eywis sick wi junk withdrawal, but because he's just one sick cunt.
- Let's fuckin go, he snapped desperately.
- Haud oan a second. Ah wanted tae see Jean-Claude smash up this arrogant fucker. If we went now, ah wouldnae git tae watch it. Ahd be too fucked by the time we goat back, and in any case it wid probably be a few days later. That meant ah'd git hit fir fuckin back charges fi the shoap oan a video ah hudnae even goat a deek at.
- Ah've goat tae fuckin move man! he shouts, standing up. He moves ower tae the windae and rests against it, breathing heavily, looking like a hunted animal. There's nothing in his eyes but need.
Ah switched the box oaf at the handset. – Fuckin waste. That's aw it is, a fuckin waste, ah snarled at the cunt, the fuckin irritating bastard.
He flings back his heid n raises his eyes tae the ceiling. –
Ah'll gie ye the money tae git it back oot. Is that aw yir sae fuckin moosey-faced aboot? Fifty measley fuckin pence ootay Ritz!
This cunt has a wey ay makin ye feel a real petty, trivial bastard.

© Martin Secker & Warburg / Minerva Paperback, 1993/1997.

Mark (‘Rents’) is een veel gebruiker. Hij studeerde kort aan de universiteit, maar hij gaf het al snel op om met zijn vrienden drugs te scoren – heel veel drugs, in alle soorten, maten en vormen. Nu is hij zwaar verslaafd, samen met vrienden zoals ‘Sick Boy’, ‘Spud’, ‘Franco’, Davie en ‘Rab’ en vele anderen. Vriendinnen proberen hen soms op het rechte pad te krijgen en te houden, maar ook zij raken verslaafd. Ze wonen geen van allen meer thuis, hoewel hun ouders hen vaak wel willen beschermen. Werk hebben ze niet, een uitkering vaak wel. Ze slapen om beurten bij elkaar als er plek is, en anders zoeken ze een slaapplek waar het maar droog en een beetje warm is.
De vrienden lijken de meeste lol te hebben. Hun roes maakt hen vrolijk, rustig of opgewonden, hun vriendinnen zijn gemakkelijker het bed in te krijgen met drugs en het leven lijkt een pijp kaneel.
Maar gaandeweg verandert dat alles. Vrienden laten elkaar in de steek (hun eigen drugsgebruik is altijd het belangrijkst), besmette naalden zorgt voor het dodelijke Hiv-virus, verkeerd injecteren zorgt voor gangreen en amputatie, gezichten verliezen hun gezonde kleur, condities lopen achteruit, het drugsgebruik leidt tot impotentie, incontinentie, amputatie en ziekenhuisopnamen …
En uiteindelijk vaak tot de dood …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Irvine Welsh

Jaar van uitgave:

1993

Aantal pagina's:

344

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1980-1995

Plaats van handeling:

UK, Scotland, Edinburgh

Bijzonderheden:

Een roman in 7 getitelde hoofdstukken en in veel subhoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman eveneens ‘Trainspotting’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De stream-of-counsciousness roman ‘Trainspotting’ vertelt een keihard verhaal over verslaving. Verslaving aan van alles en nog wat: aan drank (wodka, bier), maar vooral aan allerlei drugs. Die drugs zijn bijna onuitputtelijk (zowel in vorm, gebruik als in benamingen): heroïne, dope, acid, speed, E, mushies, nembies, vallies, smack.
Als er één ding duidelijk wordt uit de roman is het: nooit aan beginnen …

WAT MOET JE WETEN?

‘Trainspotting’ gaat over verslaafde jongeren (met name mannen) uit Leith, een stadsdeel van de Schotse hoofdstad Edinburgh. De roman is heel lastig te lezen: hij bestaat uit zeven vrijwel losse delen (die elk weer uit korte-verhaal-achtige subhoofdstukken bestaan). De vertellers zijn vaak ik-vertellers (maar dat zijn er meerdere) en soms is er een auctoriale verteller. De roman maakt allerlei tijdssprongen en het verhaal wordt vaak onderbroken door stream-of-consciousness achtige fragmenten.
En om het geheel tenslotte nog complexer te maken: de roman is grotendeels geschreven in Schots-Engels …

DE TAAL

De taal van ‘Trainspotting’ is confronterend en vaak heel plat en ruw. Vrienden duiden elkaar consequent met het woord ‘cunt’ aan, het ‘f’-woord wordt in vrijwel elke zin gebezigd. En daar komt bij dat de schrijftaal grotendeels Schots Engels is. Als je bepaalde delen niet begrijpt, is het handig om de zinnen luidop te lezen.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman bijzonder lastig te lezen. De taal is verder vaak platvloers en banaal, met heel veel scheld- en vloekwoorden.
Het verhaal zelf is ook hard en confronterend. Maar daarmee is er geen oordeel over deze roman geveld. Het verhaal is aangrijpend en het zal veel lezers levenslang van de drugs afhouden. Als er één conclusie kan worden getrokken na het lezen van dit boek is het: ‘Drugs gebruiken – doe het niet!’
Op basis van deze eigenschappen is ‘Trainspotting’ een boek met een literair niveau C 5c en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Het verhaal is als stream-of-consciousness roman geschreven: feiten, gebeurtenissen, meningen, tijd en plaats staan kriskras door elkaar. De schrijver maakt duidelijk hoe funest het gebruiken van drugs is: gebruikers worden werkloos, arm, crimineel en egocentrisch en het leidt altijd tot ziekte en niet zelden tot de dood …

Actie:

‘Trainspotting’ bevat een verhaal met veel actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1980-1995.

Plaats:

De setting van ‘Trainspotting’ is voornamelijk Leith, een voorstad van de Schots hoofdstad Edinburgh. De scenes spelen zich vooral af in de armoedige delen van dit stadsdeel. Een paar keer verplaatsen de handelingen zich naar Londen.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Trainspotting’: hoe zal het de drugsgebruikers vergaan?

Verteller:

De roman heeft ik-vertellers en auctoriale vertellers.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Trainspotting’ zijn:
• Mark ‘Rent Boy’ Renton: vaak de ik-verteller, een jongeman die aan van alles en nog wat (voornamelijk drugs en drank) verslaafd is. Zijn oudere broer is keurig getrouwd, zijn ouders hebben het beste met hem voor, maar Mark blijft gebruiken. Bij een afkickkliniek suggereert men dat het onder andere komt door het verlies van zijn jongere broer. Mark heeft een hekel aan alles en iedereen – vaak ook aan zijn vrienden;
• Simon ‘Sick Boy’ Williamson: een verslaafde jongeman die heel veel succes bij de dames heeft. Hij bedriegt vaak zijn vrienden (en vooral zijn vriendinnen). De dood van zijn baby Dawn lijkt hem van de drugs af te helpen;
• Daniel (Danny) ‘Spud’ Murphy: een verslaafde die vooral door Mark op het slechte pad is geholpen. Spud is een nogal naïeve, domme jongen die vaak gepest wordt – ook door zijn vrienden;
• Francis (Frank) ‘Franco’ Begbie: een vrij onbetrouwbare durfal. Hij haalt vaak zijn vrienden over om allerlei illegale streken uit te halen. Maar naast onbetrouwbaar en opvliegend is hij ook trouw aan diezelfde vrienden;
• Davie Mitchell: soms de ik-verteller, een afgestudeerde vriend van Mark, de enige met een vaste baan. Ook hij is echter een drugsgebruiker die HIV oploopt door het gebruik van besmette naalden;
• Tommy Lawrence MacKenzie: een jeugdvriend van Mark die door hem aan de drugs wordt geholpen (en daarna ook zwaar verslaafd raakt);
• Rab ‘Second Prize’ McLaughlin: ooit een veelbelovende voetballer, nu een zwaar verslaafde drugsgebruiker. Rab raakt vanwege zijn verslaving (vooral door de drank) vaak betrokken bij vechtpartijen.

 

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Trainspotting’ zijn:
• Familieleden van Mark: Faither Davie Renton, Ma Cathy Renton, Brar (brother) Billy (getrouwd met Sharon), Na Na (grandmother);
• Vrienden van Mark en de zijnen: Raymie, Alison, Johnny Saughton, Kelly, Donnelly, Stevie, Lesley, Matty (Matthew Connell), Lizzy MacIntosh, Gav ‘Temps’ Temperley, Hazel, June, Jakey, Gary, Gail Houston, Billy, Lenny, Peasbo, Naz, Phil Grant, Colin Dalglish, Pete Gilleghan, Danny Murphy, Dianne, Jill, Hazel, Laura McEwan, Mally, Lloyd Beattie, Dawsy, Des Feeney, Nicola Hanlon, Nelly, Stella;
• Familieleden van Mark (Rooms-Katholieke en Protestantse): Nina, Auntie Alice, Aunty Avril, Uncle Kenny, Auntie Cathy, Uncle Davie, Uncle Charlie,Uncle Dougie, Effie, Aunt Irene, Aunt Alice, Cammy;
• George (‘Uncle Dode’): de oom van Spud, een man van gemengd bloed;
• Drugsdealers: Johnny Swan (‘Mother Superior’), Michael Forrester, Seeker, Andreas, Pete Gilbert;
• Anderen: Baxter and son (landlords), Mr en Mrs Houston (ouders van Gail), Lorraine (barmaid), Clive (hooligan), Lexo, Barry, Ricky Monaghan, de ouders van Dianne, Lisa (vriendin van Dianne), Deek Swan (de broer van Johnny), Mrs Colleen Murphy (de moeder van Spud), Malcolm (bartender), Maria Anderson (een verslaafd meisje), Andy Logan (kleine crimineel), Flocksy, Doctor Forbes (psychiater), Molly Greaves (psycholoog), Tom Curzon (counsellor from the drug agency), Doctor Mathews (huisarts), Jocky Linton en Margaret (buurtgenoten), Tricia McKinlay (oude schoolvriendin), Gerry (Tricia’s vriend), Lenny (Billy’s vriend), Londenaren die Mark ontmoet (Gi, een ober, Davo, Suzy, Nicksy, Charlene), Alan Venters (een verslaafde), Tom en Alan (counsellors), Linda en Marjory (patiënten in het afkickcentrum), Frances en Kevin (de ex-vriendin en het zoontje van Alan Venters), Veronica en Jane (Nieuw-Zeelandse backpackers), Perfume James (een parfumverkoper), Mrs Connell (moeder van Matty), Anthony (broer van Matty), Lisa Connell (dochtertje van Matty), Shirley (ex-vriendin van Matty), Mrs Harvey (nurse), Silver (verslaafde zwerver), Molly (prostituee).

Website:

https://www.theguardian.com/theobserver/1993/aug/15/featuresreview.review

Film:

‘Trainspotting’ is in 1993 met veel succes verfilmd door Danny Boyle.

Overig:

‘Trainspotting’ is de debuutroman van Irvine Welsh, een roman die een sensatie werd in de literatuur, ook omdat er vrij snel een spectaculaire, maar harde film van werd gemaakt.
In de roman wordt, behalve naar Schotse voetbalclubs, veel verwezen naar popmuziek, met name naar de meer alternatieve uit de jaren zestig, zeventig en tachtig van de vorige eeuw: Lou Reed, David Bowie, Iggy Pop, Frank Zappa, Peter Gabriel, Joy Division en The Smiths.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Irvine Welsh.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Acid House van Irvine Welsh
• The Naked Lunch van William Burroughs
• Post Office van Charles Bukowski

Citaat:

An auld drunkard, whom Begbie had been looking at, lurched up tae us, wine boatil in his hand. Loads ay them used this place tae bevvy and crash in.
‘What yis up tae lads? Transpottin, eh?’ He sais, laughing uncontrollably at his ain fuckin wit.
‘Aye. That’s right,’ Begbie sais. Then under his breath: ‘Fuckin auld cunt.’
‘Ah well, ah’ll leave yis tae it. Keep up the trainspottin mind.’ (p.309)

Vragen over het boek:

Vat de subhoofdstukken samen die de onderstaande delen van de roman vormen:
1. ‘Kicking’
2. ‘Relapsing’
3. ‘Blowing It’
4. ‘Exile’