As I walked through the wilderness of this world, I lighted on a certain place where was a den, and laid me down in that place to sleep; and as I slept, I dreamed a dream. I dreamed, and behold, I saw a man clothed with rags, standing in a certain place, with his face from his own house, a book in his hand, and a great burden upon his back. (Isa. 64:6; Luke 14:33; Psalm 38:4.) I looked and saw him open the book, and read therein; and as he read, he wept and trembled; and not being able longer to contain, he brake out with a lamentable cry, saying, 'What shall I do?' (Acts 2:37; 16:30; Habak 1:2,3.)
In this plight, therefore, he went home, and restrained himself as long as he could, that his wife and children should not perceive his distress; but he could not be silent long, because that his trouble increased. Wherefore at length he brake his mind to his wife and children; and thus he began to talk to them: 'O, my dear wife,' said he, 'and you the children of my bowels, I, your dear friend, am in myself undone by reason of a burden that lieth hard upon me; moreover, I am certainly informed that this our city will be burnt with fire from heaven; in which fearful overthrow, both myself, with thee my wife, and you my sweet babes, shall miserably come to ruin, except (the which yet I see not) some way of escape can be found whereby we may be delivered.' At this his relations were sore amazed; not for that they believed that what he had said to them was true, but because they thought that some frenzy distemper had got into his head; therefore, it drawing towards night, and they hoping that sleep might settle his brains, with all haste they got him to bed. But the night was as troublesome to him as the day; wherefore, instead of sleeping, he spent it in sighs and tears. So when the morning was come, they would know how he did. He told them, 'Worse and worse:' he also set to talking to them again; but they began to be hardened. They also thought to drive away his distemper by harsh and surly carriage to him; sometimes they would deride, sometimes they would chide, and sometimes they would quite neglect him. Wherefore he began to retire himself to his chamber to pray for and pity them, and also to condole his own misery; he would also walk solitarily in the fields, sometimes reading, and sometimes praying: and thus for some days he spent his time.

© The New American Library / Signet Classic, 1964.

De gewone man Christian woont in een gewone stad met gewone mensen. Maar op een dag ontdekt hij dat er iets ontbreekt: de mensen leven er maar zo’n beetje op los en ze maken zich totaal geen zorgen om goed te leven of om te denken aan een eeuwig leven …
Christian hoort van een vriend, Evangelist, hoe hij zou goed moeten leven. Hij zou op weg moeten gaan naar de Celestial City, de hemelse stad, de plek waar het eeuwige leven is voor mensen die volgens de richtlijnen van de Bijbel hebben geleefd. Christian besluit daar naar toe te gaan. En wie met hem mee wil, mag meekomen.
Maar dat laatste is niet zo gemakkelijk. Zijn vrouw en kinderen hebben geen zin, buren, vrienden en bekenden lijkt het maar niks. Gelukkig gaat zijn vriend Pliable mee. Maar wanneer de twee in de problemen komen, rent Pliable snel terug naar de veilige stad: deze tocht zit vol gevaren …
En Christian beseft dat het moeilijk zal worden om het smalle pad naar de Celestial City te bewandelen. Hij moet eerst door The Wicket Gate, waar Goodwill de poortwachter is. Christian hoopt dat hij onderweg toch nog veel hulp zal krijgen om zijn doel te bereiken …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

John Bunyan

Jaar van uitgave:

1678

Aantal pagina's:

283

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

No time

Plaats van handeling:

Geen specifieke plaats (de wereld)

Bijzonderheden:

De roman heeft geen hoofdstukken, wel twee delen.
In het Nederlands heet het boek ‘Eens Christens reize naar de eeuwigheid’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De allegorie ‘The Pilgrim’s Progress’ is interessant – en vroeger vaak verplichte kost – voor christenen over de gehele wereld. Maar het is ook een mooi boek voor allen die geïnteresseerd zijn in wijze levenslessen. En voor degenen die willen weten hoe de eerste romans in het Engels geschreven zijn.

WAT MOET JE WETEN?

‘The Pilgrim’s Progress’ is één van de belangrijkste en meest gelezen christelijke boeken door de eeuwen heen: het boek is sinds de publicatie in 1678 continu herdrukt, in de USA werd het heel lang als het belangrijkste boek na de Bijbel gezien en vrijwel elk huis in de USA had de afgelopen eeuwen wel een exemplaar in huis. Dat komt natuurlijk omdat het een christelijke allegorie is: een les voor de lezer(es) over hoe zich te gedragen in het leven – ten minste, wanneer je het eeuwige leven wilt verkrijgen.
Maar het belang van de roman is groter dan die specifieke levensles. Niet voor niets wordt deze allegorie vaak de eerste Engelstalige roman genoemd. Het is een fictieverhaal, een verhaal waarin eigenschappen, deugden, ondeugden en andere begrippen worden afgebeeld als karakters, als mensen zelfs. De man ‘Christian’ staat op deze manier voor DE christen, ‘Faith’ is een persoon, evenals ‘Sloth’ en talloze anderen. En John Bunyan vertelt op deze manier een spannend (fictie)verhaal. Daarmee wordt ‘The Pilgrim’s Progress’ over het algemeen beschouwd als de eerste roman in het Engels.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘The Pilgrim’s Progress’ zijn regelmatig moeilijk. Het boek stamt dan ook uit de zeventiende eeuw. Maar desalniettemin is het verhaal nog altijd heel leesbaar.
De alinea’s zijn van een gemiddelde lengte. Hoofdstukken zijn er niet; wel heeft het boek verschillende delen. Van ‘dialogen’ kun je moeilijk spreken: wanneer een karakter ‘spreekt’ is dat vaker een soort alleenspraak – weliswaar in reactie op wat er eerder gezegd of beschreven is.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘The Pilgrim’s Progress’ vaak lastig te lezen.
Het verhaal is dat ook wel, maar aan de andere kant is het een spannend verhaal: een klassiek soort road novel van een mens (‘de’ mens) die door dit dal van ziekte, ellende, dood en verleiding op weg gaat naar de hemel waar hem de eeuwige rust en het eeuwige geluk wacht. Dat klinkt misschien nogal zalvend, maar niets is minder waar: de roman is en blijft een spannend verhaal om te lezen.
Wel moet je als lezer de talloze verwijzingen naar Bijbelverzen op de koop toe nemen. Vaak zijn het citaten, vaker nog zijn het verwijzingen naar een Bijbelboek en een Bijbelvers (met ‘chapter and verse’).
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Pilgrim’s Progress’ een boek met een literair niveau C 6a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

‘The Pilgrim’s Progress’ is heel goed geschreven. Vooral wanneer je bedenkt dat John Bunyan geen voorbeelden uit de literatuur had – behalve de Bijbel dan uiteraard. Hij weet mensen van vlees en bloed te creëren uit begrippen, deugden en ondeugden, waardoor deze ‘karakters’ als het ware gaan leven. Daarmee is ‘The Pilgrim’s Progress’ niet alleen een geslaagde roman te noemen: het is tevens de allereerste roman in de Engelse taal – en zeker de meest spannende die in de zeventiende (en wellicht achttiende) eeuw zou uitkomen.

Actie:

De roman ‘The Pilgrim’s Progress’ is een verhaal met een zeer beperkte hoeveelheid actie. Het zijn vooral veel (statische) dialogen.

Tijd:

‘The Pilgrim’s Progress’ speelt zich af in een niet nader genoemde tijd. Duidelijk is het dat het de tijd van John Bunyan betreft: de tweede helft van de achttiende eeuw. Het was een tijd van onzekerheid: veel ziekten en ellende, een kort leven, veel dreigingen en oorlogen. Mensen konden alleen zekerheid krijgen op het (eeuwige) gelukkige leven wanneer ze zich hielden aan Bijbelse normen en waarden, volgens de prediker Bunyan. En die normen en waarden toont John Bunyan aan zijn lezers met dit verhaal.

Plaats:

De setting van ‘The Pilgrim’s Progress’ is vaag. Het landschap lijkt op een (Engels) platteland met hier en daar een dorp of stad: kortom, een setting zoals John Bunyan en zijn lezers die meestal goed kenden.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Pilgrim’s Progress’: zal de pelgrim ooit de hemel – en daarmee het hemelse geluk – kunnen bereiken?

Verteller:

De roman ‘The Pilgrim’s Progress’ heeft een (anonieme) ik-verteller: deze begint het verhaal en onderbreekt het regelmatig met een observerende opmerking.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Pilgrim’s Progress’ zijn:
The Pilgrim’s Progress, Part I:
• Christian: ‘de’ Christen. De naam ‘Christian’ (of in het Nederlands ‘Christiaan’) werd door deze roman een zeer populaire voornaam. Christian heette oorspronkelijk ‘Graceless’. Hij is een man die huis en haard verlaat en op weg gaat naar de hemelse stad (‘The Celestial City’);
• Evangelist: de gelovige die Christian de weg wijst naar de Celestial City. Hij geeft hem voor de reis een boek mee: The Bible;
• Faithful: na Evangelist de eerste echte vriend en pelgrim die Christian ontmoet. Hij is een stadgenoot (uit de City of Destruction);
• Hopeful: de tweede echte vriend en pelgrim die Christian ontmoet. Hij was een inwoner van de stad Vanity, de stad waar de wereldse, zondige kermis is (‘Vanity Fair’).
The Pilgrim’s Progress, Part II:
• Christiana: de echtgenote van Christian. Wanneer Christian zonder haar en de kinderen op weg is gegaan naar de Celestial City, krijgt Christiana wroeging en besluit ze ook op weg naar de eeuwige stad te gaan;
• Mercy: de jonge buurvrouw van Christiana, degene die met haar en de zoons op reis gaat;
• Matthew: de oudste zoon van Christian en Christiana;
• Samuel: de tweede zoon van Christian en Christiana;
• Joseph: de derde zoon van Christian en Christiana;
• James: de jongste zoon van Christian en Christiana;
• Great-heart: de gids en beschermer van Christiana, de zoons en Mercy.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Pilgrim’s Progress’ zijn (in de volgorde waarin zij in de twee boeken voorkomen):
The Pilgrim’s Progress, Part I:
• Pliable: een inwoner van the City of Destruction. Pliable gaat met Christian mee totdat hij in de Slough of Despond, een moeras van decadentie en zonde valt. Vanwege zijn onzekerheid keert Pliable weer terug naar de stad;
• Obstinate: een inwoner van the City of Destruction. Hij rent achter Christian aan om hem terug te brengen naar de (zondige) stad. De reis van Christian vindt hij maar niks;
• Help: Christians redder, de man die hem uit de Slough of Despond haalt;
• Worldly Wiseman: een man die Christian allerlei adviezen geeft – maar wel wereldse en dus voor Christian onbruikbare;
• Goodwill: de poortwachter van de Wicket Gate. Hij laat Christian door naar de ‘straight and narrow way’ (oftewel ‘the King’s Highway’) die naar de Celestial City voert. Goodwill is in feite Jezus Christus;
• Interpreter: degene die een herberg beheert waar rechtvaardigen kunnen uitrusten. Hij – de Heilige Geest – rust mensen niet alleen uit; hij rust ze ook toe voor het vervolg van hun reis;
• Passion en Patience: twee assistenten uit de herberg van The Interpreter;
• Man: een willekeurige passant; Christian komt in de loop van zijn pelgrimage meerdere Men (ze blijven naamloos) tegen;
• Formalist en Hypocrisy: twee bedrieglijke pelgrims. Zij proberen allerlei gemakkelijke paden te vinden om de Celestial City te bereiken;
• Timorous en Mistrust: een bange en een wantrouwige man;
• Watchful: de portier van House Beautiful. Hij helpt Christian;
• Beelzebub (‘Lord of the Flies’): één van de belangrijkste helpers van de duivel. Hij belemmert mensen van goede wil om de Wicket Gate door te gaan;
• Shining Ones: engelen, boodschappers van God;
• Discretion, Prudence, Piety, Charity: de maagden uit House Beautiful;
• Apollyon: de heerser in de City of Destruction. Hij is een handlanger van Satan. Later strijdt hij tegen Christian. Apollyon is een afschrikwekkende combinatie van leeuw, demoon, beer en draak;
• Pope en Pagan: reuzen die in een grot in de Valley of the Shadow of Death wonen. Zij verbeelden het Rooms-Katholicisme en het heidendom (Pagan is overigens al overleden wanneer Christian langs de grot loopt. En Pope is een machteloze, oude man …);
• Wanton, Adam the First, Moses, Discontent en Shame: mensen die Faithful ontmoet voordat hij Christian treft;
• Talkative: een pelgrim die Christian en Faithful ontmoeten. Hij praat heel veel over zijn geloof, maar Christian denkt dat het niet echt gemeend is;
• Lord Hate-Good: een kwaadaardige rechter uit Vanity;
• Envy, Superstition en Pick-Thank: valse getuigen tegen Faithful;
• By-Ends: een pelgrim die alle moeilijkheden het liefst uit de weg gaat;
• Hold-the-World, Money-Love en Save-All: drie vrienden van By-Ends;
• Demas: een valse pelgrim die probeert Christian en Hopeful letterlijk in het verderf te storten;
• Giant Despair, de reus die in Doubting Castle woont, waar hij pelgrims martelt en vermoordt;
• Giantess Diffidence: de vrouw van Giant Despair, een wrede vrouw die haar man adviseert bij zijn moordpartijen;
• Knowledge, Experience, Watchful en Sincere: vier herders uit de Delectable Mountains;
• Ignorance: een domme, onwetende pelgrim;
• Flatterer: een als engel vermomde bedrieger;
• Atheist: een spottende man die het bestaan van God en de Celestial City ontkent.
The Pilgrim’s Progress, Part II:
• Sagacity: een verteller, een oude man die Bunyan ontmoet wanneer deze terugkeert naar de City of Destruction;
• Secret: een stadgenoot van Christiana;
• Mrs Timorous: de echtgenote van Timorous, een twijfelende vrouw;
• Mrs Bat’s-Eyes, Mrs Inconsiderate, Mrs Light-Mind, Mrs Know-Nothing: vriendinnen van Mrs Timorous;
• Ill-favoured Ones: twee kwaadaardige types die Christiana in een angstdroom ziet;
• Reliever: een man die de beide vrouwen en de vier zoons bijstaat;
• Damsel en Innocent: dienstmaagden uit het kasteel van Interpreter;
• Interpreter: de kasteelheer die de pelgrims helpt;
• Giant Grim (‘Bloody Man’): de helper van de leeuwen;
• Porter Watchful: de portier van House Beautiful;
• Humble-Mind, Prudence, Piety, Charity: de maagden uit House Beautiful;
• Brisk: een jongeman die Mercy het hof wil maken;
• Skill: een arts die de zoons goede medicijnen geeft;
• Giant Maul en Giant Slay-good: kwaadaardige reuzen;
• Old Honest: een eerlijke pelgrim;
• Fearing, Feeble-Mind, Ready-to-Halt: bang uitgevallen pelgrims;
• Gaius: een herbergier van de herberg waar de pelgrims enkele jaren verblijven. Hij heeft een huwbare dochter, Phoebe;
• Mnason: een vrome inwoner van de stad Vanity die twee huwbare dochters heeft, Grace en Martha;
• Contrite, Holyman, Love-saint, Dare-not-lie, Penitent, Prejudice, Ill-will, Fool, Want-wit, Heed-less, Too-bold: pelgrims, zowel vrome als minder vrome;
• Valiant-for-truth: een pelgrim die drie rovers doodt: Faint-Heart, Mistrust, and Guilt;
• Stand-Fast For-Truth: een vrome pelgrim;
• Despondency: een ex-gevangene van Giant Despair. Hij heeft een dochter, Much-Afraid;
• Madame Bubble: een heks die pelgrims in slaap sust.

Website:

https://www.britannica.com/topic/The-Pilgrims-Progress

Film:

De roman ‘The Pilgrim’s Progress’ is meerdere malen bewerkt: tot radio hoorspel, tot film, tot animatie, tot toneelstuk. Veel fragmenten uit het boek werden later gebruikt: zowel in de literatuur als in andere kunstuitingen.

Overig:

De complete titel van het boek is: ‘The Pilgrim’s Progress from This World to That Which Is to Come’.
Het eerste deel van ‘The Pilgrim’s Progress’ (over de reis van Christian) kwam uit in 1678, het tweede deel (over de reis van Christiana en haar vier zonen) in 1684.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over John Bunyan.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Dream of the Rood (Anonymous)
• Piers Plowman van William Langland
• The Prophet van Khalil Gibran

Citaat:

Now, Reader, I have told my dream to thee;
See if thou canst interpret it to me,
Or to thyself, or neighbour; but take heed
Of misinterpreting; for that, instead
Of doing good, will but thyself abuse:
By misinterpreting, evil ensues.
Take heed, also, that thou be not extreme,
In playing with the outside of my dream:
Nor let my figure or similitude
Put thee into a laughter or a feud.
Leave this for boys and fools; but as for thee,
Do thou the substance of my matter see. (p.149)

Vragen over het boek:

Leg uit wat het belang is van de onderstaande plaatsen in de roman:
1. Slough of Despond
2. Valley of the Shadow of Death
3. The King’s Highway
4. Vanity Fair