As soon as he turned the corner, he looked for the House above the Arch. And, when he entered Dodd's Gardens, it seemed that the sun was waiting for him at the end of the long, narrow street. 'There are no souls, only faces,' he said as he looked up at the houses which now enclosed him: the pilasters copied from eighteenth century facades and reproduced in miniature; the small iron balconies, some of them newly painted and others stippled with rust; the pediments so broken or decayed that they were scarcely recognisable above the doors and windows; the curiously moulded fanlights discoloured with age, so that no light could now pass through them; the elaborate stucco work, none of it now without blemish or injury; the wood rotten, and the stone fractured or defaced. This was Dodd's Gardens, London W14 8QT.
But to Charles all these houses seemed alike, all very agreeable family residences. He put his hands deep into the pockets of his khaki greatcoat and whistled, pausing only to stroke a large black dog which was about to lope past him. 'Wouldn't it be nice,' he said, 'to be running in the countryside together?' He bent down in order to talk more confidentially. 'Like Charlie Brown and Snoopy. Like the Indian Boy and Lassie. Like the blind man and Old Dog Tray. The country isn't very far, you know. We could always reach it if we want to. Anyone can.' And with this final message of comfort he walked away; the dog lay down in the filth, and watched Charles as he continued with his jaunty step along the street. Then it saw him stop, take a step back, scratch his head, and disappear.
At first Charles thought that a hole had been blown in the side of Dodd's Gardens; it was only when he stepped back off the pavement that he saw the curve of the arch, and then the house above it. The entire structure was made of stone, so that it seemed much older than the brick houses beside it, and when Charles walked beneath the arch the air became colder. A black silhouette of a face had been daubed against one of the interior walls and, above his head, there were elaborate signs and graffiti sprayed upon the wooden roof and the rusted iron bands which secured it. Beyond the arch was a small courtyard and, as Charles entered it, he noticed a small sign beside a blue door: 'Leno Antiques. Don't Linger. Make Us Very Happy. Walk Up, Do.' This amused him. He took the two books, which he had been carrying under his arm, and put them upon his head; then he tiptoed across the courtyard, balancing them precariously until they fell, and he caught them.

© Hamish Hamilton Ltd / Abacus Sphere Books, 1987/1988.

Thomas Chatterton (1752-1770) is een intelligente jongen die opgroeit in Bristol. Wanneer hij zijn literaire talenten ontdekt besluit hij die te gebruiken om oude literaire werken te herschrijven. Om dichter bij de uitgevers te kunnen komen, verhuist hij naar Londen, waar hij korte tijd later – op zijn zeventiende – dood gevonden wordt op zijn kamer. Zelfmoord …?
In 1856 besluit een succesvolle schilder een portret te maken van de mysterieuze Chatterton. Hij vraagt zijn vriend, de dichter George Meredith, om model te zitten. Meredith doet dit met plezier en hij brengt zijn vrouw mee. Maar deze Mary raakt al snel onder de indruk van de innemende schilder die heel wat aardiger lijkt te zijn dan haar verwaande (en niet zo succesvolle) dichtende echtgenoot …
In de jaren tachtig van de twintigste eeuw komt een Engelse dichter, Charles Wychwood, bij toeval in het bezit van oude manuscripten. Bij nadere bestudering – samen met zijn beste vriend Philip – concludeert hij dat dit wel eens onbekende teksten van de dichter/vervalser Chatterton zouden kunnen zijn. Wanneer ze later een schilderij in handen krijgen met daarop een oudere Chatterton (een jongeman die op zijn zeventiende stierf) zijn ze helemaal enthousiast: wie was die Chatterton precies en hoe lang leefde hij wel niet …?

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Peter Ackroyd

Jaar van uitgave:

1987

Aantal pagina's:

234

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1700-1800, 1800-1900 en 1950-2000.

Plaats van handeling:

UK (Londen en Bristol)

Bijzonderheden:

Een roman in 3 delen en in 15 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman eveneens ‘Chatterton’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De historische roman ‘Chatterton’ is wel een heel speciale roman in dit genre. Het verhaal neemt soms een loopje met de (‘echte’) geschiedenis en het ondergraaft sommige feiten die tot nu toe als waar werden gepresenteerd. Bijvoorbeeld: pleegde Chatterton wel zelfmoord, imiteerde/plagieerde hij alleen of schiep hij zelf originele kunst en wat is de ‘meerwaarde’ van plagiaat?

WAT MOET JE WETEN?

‘Chatterton’ heeft als uitgangspunt de levensgeschiedenis van de schrijver-vervalser Thomas Chatterton (1752-1770) uit Bristol. Hij was een briljante jongeman die er in slaagde om oude literatuur te vervalsen (en zelf te bedenken) en daar geld mee te verdienen. Helaas ging het al snel mis met de vervalser zelf: hij werd op zijn zeventiende dood gevonden op zijn kamer in Londen. De roman speculeert over het leven van deze Chatterton, over het schilderij dat honderd jaar later van hem gemaakt werd en over auteurs en kunstkenners die menen werk van hem (of over hem) gevonden te hebben.

DE TAAL

De taal van ‘Chatterton’ is lastig, maar geweldig mooi om te lezen. Mr Ackroyd weet haarfijn de sfeer uit de 18e, 19e en 20e eeuw te verwoorden – en dan met heel veel ironie en zeer humoristische vondsten.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman moeilijk, maar erg rijk en gevarieerd.
Dat geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Het zijn eigenlijk drie verhalen in de tijd: het (korte) levensverhaal van Chatterton (1752-1770), het schilderen van een portret van Chatterton een eeuw later en ontdekkingen over het werk van Chatteron weer honderd jaar later. Dat alles wordt door elkaar verteld, zonder dat het verhaal ooit rommelig wordt.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Chatterton’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman is met heel veel humor (en ironie) geschreven. Met name de vileine dialogen met Mr Cumberland en Harriet Scrope zijn een genot om te lezen.

Actie:

‘Chatterton’ bevat een verhaal met redelijk veel actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de achttiende (Thomas Chatterton), de negentiende (George Meredith) en de twintigste eeuw (Charles Wychwood).

Plaats:

De setting van ‘Chatterton’ is een tweetal Britse steden: Londen en Bristol.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Chatterton’: in welk opzicht pleegde Chatterton plagiaat en hoe ga je als onderzoeker met zijn teksten om?

Verteller:

De roman heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Chatterton’ zijn:
• Charles Wychwood: een dichter die tot nu toe niets gepubliceerd heeft. Charles is een dromer, die echter de laatste tijd last heeft van zware hoofdpijnen. Hij woont met zijn vrouw en zoon Edward samen en hij heeft zo nu en dan een baantje. Veel levert hem dat niet op – maar misschien verandert dat wanneer hij manuscripten van de achttiende-eeuwse dichter Thomas Chatterton in handen krijgt;
• Vivien Wychwood: de echtgenote van Charles. Zij werkt bij een kunsthandel om het gezin toch van een inkomen te kunnen voorzien;
• Philip Slack: de beste vriend van Charles. Hij is bibliothecaris en een studiegenoot van Charles, een erudiete, vrijgezelle, ingetogen man;
• Harriet Scrope: een romanschrijfster op leeftijd. Harriet heeft ooit plagiaat gepleegd, maar daar schaamt ze zich nu voor. Ze heeft een heftig verleden, maar tegenwoordig heeft ze alleen een kat (Mr Gaskell) en een goede vriendin. Charles werkte een tijdje voor haar en Harriet wil hem graag weer in dienst nemen.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Chatterton’ zijn:
In de twintigste eeuw:
• Edward Wychwood: de zoon van Charles en Vivien, een optimistische, intelligente knaap;
• Sarah Tilt: de beste vriendin van Harriet Scrope, een dame die aan haar nieuwste boek werkt;
• Mr Cumberland: de Head van de kunsthandel ‘Cumberland and Maitland’;
• Anderen: Mr Frank Maitland (Deputy Head van ‘Cumberland and Maitland’), Claire (assistente bij ‘Cumberland and Maitland’), Mr Leno (antiquair), Mrs Sibyl Leno (echtgenote van de antiquair), Mary Wilson (assistente van Harriet Scrope), Cuthbert Joynson (antiquair in Bristol), Andrew Flint (studiegenoot van Charles), Stewart (Stew) Merk (schilder/vervalser), Mr Sadleir (kunstkenner).
In de achttiende eeuw:
• Thomas Chatterton (1752-1770): een dichter en vervalser. Hij werd in Bristol geboren waar hij zich bekwaamde in oude literaire teksten – die hij aanvulde en vervalste. Later verhuisde hij naar Londen waar hij op zijn zeventiende zelfmoord pleegde (zo gaat het verhaal);
• Samuel Joynson: een uitgever en boekdrukker. Een vriend en mecenas van Chatterton, iemand die hem steunt, ook wanneer hij naar Londen vertrekt;
• Anderen: Mrs Sarah Angell (de hospita van Chatterton), Daniel Hanway (een vriend van Chatterton), Mr Cross (apotheker), Mr Crome (editor).
In de negentiende eeuw:
• Henry Wallis: de schilder die in 1856 een schilderij van de overleden Chatterton maakt;
• George Meredith: een dichter, vriend van Wallis, die model stond voor Chatterton in diens schilderij;
• Mary Ellen Meredith: de echtgenote van George, een vrouw die gebiologeerd raakt door Wallis en diens schilderijen;
• Anderen: Pig (een dienstbode), Miss Agnes Slimmer (een dichter).

Website:

https://www.theguardian.com/books/1987/sep/11/fiction.peterackroyd

Film:

‘Chatterton’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Chatterton’ is kenmerkend voor het oeuvre van Peter Ackroyd: een fictieverhaal verpakt in een (degelijk onderzochte) historische setting.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Peter Ackroyd.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Lambs of London van Peter Ackroyd
• Picture This van Joseph Heller
• Girl with the Pearl Earring van Tracy Chevalier

Citaat:

I will not wholly die, then. The others have joined him – the young man who passes him on the stairs and the young man who sits with bowed head by the fountain – and they stand silently beside him. I will live forever, he tells them. They link hands, and bow towards the sun.
And, when his body is found the next morning, Chatterton is still smiling. (p.234)

Vragen over het boek:

1. Wat geeft Charles het idee om de manuscripten van Chatterton te zoeken?
2. Waarom is Harriet Scrope zo gebrand op die manuscripten van Chatterton?
3. Wie zijn degenen die plagiaat plegen: Charles Wychwood, Chatterton of Harriet Scrope (of alle twee, of alle drie)?
4. Waarom is Charles belangrijk voor het verhaal over Chatterton?