I came to Warley on a wet September morning with the sky the grey of Guiseley sandstone. I was alone in the compartment. I remember saying to myself: No more zombies, Joe, no more zombies.
My stomach was rumbling with hunger and the drinks of the night before had left a buzzing in my head and a carbonated-water sensation in my nostrils. On that particular morning even these discomforts added to my pleasure. I was a dissipated traveller – dissipated in a gentlemanly sort of way, looking forward to the hot bath, the hair-of-the-dog, the black coffee and the snooze in the silk dressing gown.
My clothes were my Sunday best: a light grey suit that had cost fourteen guineas, a plain grey tie, plain grey socks, and brown shoes. The shoes were the most expensive I'd ever possessed, with a deep, rich, nearly black lustre. My trench coat and my hat, though, weren't up to the same standard; the coat, after only three months, was badly wrinkled and smelled of rubber, and the hat was faintly discoloured with hair oil and pinched to a sharp point in front.
Later I learned, among other things, never to buy cheap raincoats, to punch the dents out of my hat before I put it away, and not to have my clothes match too exactly in shade and colour. But I looked well enough that morning ten years ago; I hadn't then begun to acquire a middle-aged spread and – whether it sounds sentimental or not – I had a sort of eagerness and lack of disillusion which more than made up for the coat and hat and the ensemble like a uniform. The other evening I found a photo of myself taken shortly after I came to live at Warley. My hair is plastered into a skullcap, my collar doesn't fit, and the knot of my tie, held in place by a hideous pin shaped like a dagger, is far too small. That doesn't matter. For my face is not innocent exactly, but unused. I mean unused by sex, by money, by making friends and influencing people, hardly touched by any of the muck one's forced to wade through to get what one wants.

© Eyre & Spottiswoode / Penguin Books, 1957/1973.

Joe Lampton groeide op in een troosteloos stadje, zijn ouders kwamen om bij een bombardement. Joe vocht in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog en nu gaat hij een nieuw leven beginnen. Joe werkt sinds kort als accountant bij de gemeente in een vriendelijk stadje in Yorkshire, niet al te ver van zijn oude woonplaats, maar wel ver genoeg om een frisse start te kunnen maken.
Want Joe zat het niet echt mee tot nu toe. Hij kwam uit een eenvoudig gezin en kreeg een simpele opleiding tot boekhouder. Bij het enige bombardement dat het stadje trof kwamen zijn beide ouders om en Joe mocht bij zijn oom en tante wonen: lieve, maar ook heel eenvoudige mensen.
Maar nu, in het stadje Warley, verlangt Joe naar meer. Hij had altijd weinig geld omhanden en hij had de nodige ervaringen met vrouwen, maar nu wil hij veel meer: een goede baan, een mooie vrouw en veel aanzien. Dat zou wellicht allemaal kunnen in Warley.
Zo ontmoet Joe de aantrekkelijke – maar getrouwde – Alice, een vrouw die vanwege haar ongelukkige huwelijk op zoek is naar een maatje, op allerlei gebied. En dat kan Joe voor haar zijn. Maar Joe heeft ook Susan gezien: de jonge, knappe dochter van de rijkste man van de stad. Helaas is Susan al min of meer verloofd met haar jeugdliefde.
Dus neemt Joe met Alice genoegen. En dat genoegen is wederzijds: Joe en Alice beleven geweldige tijden, zowel in de flat van een vriendin als in een zomerhuisje.
Maar dan komt hij opnieuw in contact met Susan. En die is toch wel heel mooi ... en jong … en rijk ...

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

John Braine

Jaar van uitgave:

1957

Aantal pagina's:

235

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1945-1950

Plaats van handeling:

GB, een denkbeeldig stadje in Yorkshire

Bijzonderheden:

Een roman in 30 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman ‘Plaats aan de top’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De novel-of-manners ‘Room at the Top’ is een speciaal soort ontwikkelingsroman: hoe kun je zo snel mogelijk zo veel mogelijk bereiken in het leven? De hoofdpersoon is daarbij bereid om door roeien en ruiten te gaan: alles voor het aanzien en voor het geld. Als hij jaren later deze tien jaar uit zijn leven overdenkt, beseft hij dat hij misschien bepaalde dingen toch anders had kunnen doen.

WAT MOET JE WETEN?

‘Room at the Top’ beschrijft de jaren 1945-1950 ongeveer tien jaar later. Het is de tijd van de wederopbouw in Engeland: de Tweede Wereldoorlog heeft diepe sporen achtergelaten in Engeland en alles lijkt te veranderen: mensen, klassen, werk, carrières. De hoofdpersoon wil daar handig gebruik van maken: hij kan zich nu vanuit een eenvoudig arbeidersmilieu misschien opwerken naar een hogere klasse. Maar ten koste van wat zal zoiets gaan?

DE TAAL

De taal van ‘Room at the Top’ is vrij moeilijk, maar als je even doorleest is die taal niet echt een probleem meer: al snel wordt je gegrepen door het boeiende – en soms onthutsende – verhaal.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman niet eenvoudig.
Dat geldt in mindere mate voor het verhaal. Het verhaal is een vrij heftig verslag van het leven en de liefdes van een eenvoudige jongeman die de vurige wens heeft om hogerop te komen in zijn stad.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Room at the Top’ een boek met een literair niveau C 4d en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Het verhaal wordt verteld door een ik-verteller, de ambitieuze Joe Lampton, die verhaalt hoe zijn leven tien jaar geleden veranderde nadat hij verhuisde naar een klein stadje in noord-Engeland. De ik-verteller spreekt op een koele, vrij neutrale toon over zijn vriendschappen en liefdes, terwijl hij beseft dat hij er niet al te goed afkomt.

Actie:

‘Room at the Top’ bevat een verhaal met vrij veel actie. Die actie omvat vaak gebeurtenissen in de relationele sfeer: werken, uitgaan, vriendschaps- en liefdesrelaties aanknopen.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1945-1950. Het zijn de jaren van wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog, jaren waarin ambitieuze mensen – met name mannen – de kans kregen om zich op te werken in het naoorlogse Engeland, zelfs wanneer ze niet een universitaire opleiding aan Oxford of Cambridge hadden gevolgd (wat vroeger vaak een vereiste was om te slagen in het leven).
Wanneer Joe zijn verhaal vertelt is het ongeveer 1956-1957. Hij vertelt echter over de gebeurtenissen die tien jaar eerder (dus in 1947) begonnen.

Plaats:

De setting van ‘Room at the Top’ is het (denkbeeldige) slaperige stadje Warley, ergens in midden Engeland. Joe benijdt de mensen die in de villawijk boven op de heuvel wonen, ‘T’top’ genaamd. Zelf huurt hij een kamer in een nette, maar iets minder deftige straat. De handelingen vinden plaats in dit stadje, maar er zijn flashbacks naar de vroegere woonplaats van Joe, Dufton. Ook beschrijft Joe een spannende (en romantische) vakantie in zuid-Engeland.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Room at the Top’: zal het Joe lukken om hogerop te komen in het leven en zo ja, ten koste van wat of wie?

Verteller:

De roman heeft een ik-verteller wat soms leidt tot een onbetrouwbaar perspectief.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Room at the Top’ zijn:
• Joe Lampton: de ik-verteller, een 25-jarige assistent accountant. Zijn ouders kwamen in de oorlog om bij een bombardement en Joe woonde lang bij zijn oom en tante. Hij woonde en werkte in het stadje waar hij opgroeide, maar Joe wil meer. Daarom solliciteerde hij tien jaar geleden bij de gemeente van het stadje Warley. Joe is vastbesloten om hogerop te komen in het leven: daartoe is hij bereid de nodige offers te brengen, ook persoonlijke. Joe beschrijft eind jaren vijftig wat er tien jaar eerder (in 1947 ongeveer) gebeurde;
• Susan Brown: de 19-jarige dochter van een rijke zakenman en diens vrouw. Susan heeft een relatie met de rijke en machtige Jack Wales die ze al haar hele leven kent. Ze leidde een beschermd leven, maar sinds een tijdje is ze onder de indruk van de jonge, knappe en doortastende Joe;
• Alice Aisgill: de 34-jarige vriendin van Joe. Zij en Joe vertrouwen elkaar en ze hebben een heel goede band samen. Alice is ongelukkig getrouwd met een rijke man die een affaire met zijn secretaresse heeft.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Room at the Top’ zijn:
In Warley (en het nabijgelegen Leddersford), het stadje waar Joe komt te wonen en werken:
• Mrs Joan Thompson: de 45-jarige hospita van Joe. Mrs Thompson is een lieve vrouw die in Joe haar in de oorlog omgekomen zoon ziet;
• Mr Cedric Thompson: de echtgenote van Joan, een vriendelijke docent Engels;
• Eva Storr: de 33-jarige vriendin van de Thompsons. Zij is gelukkig getrouwd met Bob en ze heeft twee zoons, maar ze houdt ervan om jonge mannen het hoofd op hol te brengen;
• Bob Storr: de 37-jarige vriend van de Thompsons, getrouwd met Eva;
• Jack Wales: de vaste vriend van Susan, een oud-officier uit de oorlog die tegenwoordig in Cambridge studeert. Hij zal de opvolger worden van zijn invloedrijke vader die meerdere fabrieken bezit;
• George Aisgill: de echtgenoot van Alice, een vriendelijke, maar harde zakenman. Sinds een tijdje heeft hij een relatie met zijn secretaresse;
• Mr en Mrs Harry Brown: de ouders van Susan. Hij is een ondernemer die zich heeft opgewerkt tot een machtige zakenman; zij is een telg uit een oude, aanzienlijke familie in Warley;
• Collega’s van Joe: Mr Fred Hoylake (head), Beryl, the Chief Assistant, Reggie (Librarian), Teddy Soames, June Oakes, Mr Tom Harrod (Chief Audit Clerk), Mr Robbins (businessman), Raymond (junior clerk);
• Medewerkers van het (amateur)theater: Ronnie Smith (producer), Herbert Downs, Johnny Rogers, Anne Barlby, Jimmie Matthews;
• Andere inwoners van Warley en Leddersford: Bert (publican), Mr Alexander Wales (eigenaar van meerdere fabrieken), Elspeth (vriendin van Alice), Sally Carstairs (vriendin van Susan), Wintrip (jeweller), Finlay (tailor), Priestely (grocer), Henry (waiter), Ronnie (publican), George (customer), Mavis (girl).
In Dufton, het stadje waar Joe opgroeide:
• Charles Lufford: de beste vriend van Joe, een soort broer met wie hij alles bespreekt. Charles blijft lang in Dufton wonen, totdat hij werk krijgt in Londen;
• Aunt Emily en Uncle Dick: de oom en tante bij wie Joe in huis komt wonen wanneer zijn ouders overleden zijn. Zij hebben twee zoons, Tom en Sydney. Joe houdt van hen, maar hij kijkt neer op de simpele leefstijl die zij (noodgedwongen) hebben – hij besluit zelf zo snel mogelijk in een hogere (en beter betaalde) klasse te komen;
• Andere inwoners van Dufton: Cyril (vriend), Roy Maidstone (een goede vriend van Charles).

Website:

https://www.kirkusreviews.com/book-reviews/a/john-braine/room-at-the-top/

Film:

‘Room at the Top’ is in 1958 verfilmd (als ‘Man at the Top’). Veel jaren later, in 2012, maakte de BBC een miniserie van de roman.

Overig:

‘Room at the Top’ is de eerste en beroemdste roman van John Braine. Hij zou nog een vervolg schrijven (‘Life at the Top’), maar dat was niet een groot succes.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over John Braine.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Talented Mr. Ripley van Patricia Highsmith
• Giovanni’s Room van James Baldwin
• Free Fall van William Golding

Citaat:

There was a handshake, there was talk of a contract, there was tolerance – ‘I’ve been young and daft myself’ – there was praise – ‘You’’re the sort of young man we want. There’s always room at the top’ – there was sternness – ‘See her tomorrow and get it done with, I’ll not have it put off anymore’ – there was brandy and a cigar, there was a lift back to Warley in the Bentley … (pp.211-212)

Vragen over het boek:

1. Hoe kan Joe zo snel carrière maken in Warley?
2. Analyseer het karakter van Alice en geef aan of je haar liever hebt dan Susan.
3. Analyseer het karakter van Susan en geef aan of je haar liever hebt dan Alice.
4. Hoe denk je dat Joe eraan toe is nu hij dit verhaal vertelt?