Dorothy lived in the midst of the great Kansas prairies, with Uncle Henry, who was a farmer, and Aunt Em, who was the farmer's wife. Their house was small, for the lumber to build it had to be carried by wagon many miles. There were four walls, a floor and a roof, which made one room; and this room contained a rusty looking cooking stove, a cupboard for the dishes, a table, three or four chairs, and the beds. Uncle Henry and Aunt Em had a big bed in one corner, and Dorothy a little bed in another corner. There was no garret at all, and no cellar – except a small hole dug in the ground, called a cyclone cellar, where the family could go in case one of those great whirlwinds arose, mighty enough to crush any building in its path. It was reached by a trap door in the middle of the floor, from which a ladder led down into the small, dark hole.
When Dorothy stood in the doorway and looked around, she could see nothing but the great gray prairie on every side. Not a tree nor a house broke the broad sweep of flat country that reached to the edge of the sky in all directions. The sun had baked the plowed land into a gray mass, with little cracks running through it. Even the grass was not green, for the sun had burned the tops of the long blades until they were the same gray color to be seen everywhere. Once the house had been painted, but the sun blistered the paint and the rains washed it away, and now the house was as dull and gray as everything else.
When Aunt Em came there to live she was a young, pretty wife. The sun and wind had changed her, too. They had taken the sparkle from her eyes and left them a sober gray; they had taken the red from her cheeks and lips, and they were gray also. She was thin and gaunt, and never smiled now. When Dorothy, who was an orphan, first came to her, Aunt Em had been so startled by the child's laughter that she would scream and press her hand upon her heart whenever Dorothy's merry voice reached her ears; and she still looked at the little girl with wonder that she could find anything to laugh at.
Uncle Henry never laughed. He worked hard from morning till night and did not know what joy was. He was gray also, from his long beard to his rough boots, and he looked stern and solemn, and rarely spoke.

© Penguin Books, 1900/1980.

Dorothy is een weeskind. Ze woont met haar oom Henry en haar tante Em in een armoedig huisje op de prairie van de Amerikaanse staat Kansas, waar de drie een simpel bestaan leiden.
Op zekere dag komt er een cycloon die het hele huis uit de grond rukt. Dorothy en haar hond Toto bevinden zich in het huis, haar oom en tante zijn naar de kelder gevlucht. Het huis wordt door een wervelwind meegezogen. Als Dorothy na een lange reis en een lange slaap weer wakker wordt, staat het huis in een onbekend land. Daar wonen de Munchkins, een vreemd volkje dat zwaar onderdrukt wordt door de Wicked Witch of the East. Gelukkig heeft het huis van Dorothy de heks verpletterd. De (goede) Witch of the North is zo dankbaar dat ze Dorothy de toverschoentjes van de kwade heks geeft samen met een kus, die een teken op de wang van Dorothy achterlaat. Dorothy besluit op zoek te gaan naar de Wizard of Oz, de grootste tovenaar van het rijk, die haar vast wel weer terug kan toveren naar Kansas. Ze gaat op weg over de weg naar Emerald City, over de Yellow Brick Road.
Onderweg ontmoet ze Scarecrow, een vogelverschrikker met stro in plaats van hersens. Hij wil graag echte hersens hebben en hij gaat met Dorothy mee naar het Land van Oz om de tovenaar om zulke hersens te vragen. Later ontmoeten ze de Tin Woodman, die al zijn ledematen en zijn hoofd is kwijtgeraakt, maar die ook geen hart meer heeft. Hij gaat ook mee, op zoek naar een nieuw hart. Tenslotte ontmoeten zij als laatste metgezel Lion, een laffe leeuw, die ook besluit mee te gaan op zoek naar moed, wat hij van de Wizard of Oz hoopt te krijgen.
Na veel avonturen komen ze bij de Wizard of Oz – Oz the Great and Terrible – in Emerald City. Hij geeft hen de opdracht de Wicked Witch of the East te doden; daarna zullen zij zowel hun hersens als hun hart als hun moed als Kansas terugvinden. Dorothy gaat met haar vrienden opnieuw op reis.

ERK Niveau:

A2

Schrijver:

L. Frank Baum

Jaar van uitgave:

1900

Aantal pagina's:

160

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

Fantasietijd

Plaats van handeling:

Fantasieland (het land Oz)

Bijzonderheden:

Een sprookje in 24 hoofdstukken

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Je moet houden van (oude en bekende) sprookjes. ‘The Wizard of Oz’ is een sprookje uit 1900, waarvan het verhaal door meerdere films en musicals overbekend is. De lezer zal het verhaal dan ook pas kunnen waarderen als hij/zij bereid is het verhaal te lezen vanwege de mooie taal, de milde ironie en de wijze levenslessen.

WAT MOET JE WETEN?

Veel algemene kennis is niet nodig voor het begrip van het verhaal. Het speelt zich allemaal af in een fantasieland met fantasiefiguren. Zoals altijd in sprookjes hebben die fantasiefiguren echter allemaal menselijke eigenschappen, zoals domheid, ijdelheid, gevoelens van vriendschap en ideeën over goed en kwaad.
Het verhaal begint heel kort in een arm deel van de Amerikaanse staat Kansas, een plattelandsstreek in het Midwesten van de Verenigde Staten. Enige kennis van deze streek is niet noodzakelijk, of het zou moeten zijn dat hier vaak cyclonen en tornado’s voorkomen die huizen (samen met honden en kleine meisjes) mijlenver kunnen meesleuren.
‘The Wizard of Oz’ is een sprookje, compleet met sprookjesfiguren, zoals heksen en tovenaars. Daarnaast gebruikt de schrijver veel ironie als hij personen beschrijft of hen laat spreken.

DE TAAL

Het vocabulaire is niet echt moeilijk, maar soms wel ouderwets (het boek kwam in 1900 uit …).

DE TAAL EN HET VERHAAL

De zinnen zijn van een normale lengte, de alinea’s ook. De hoofdstukken zijn kort. Het verhaal is een echt sprookje, compleet met tovenaars en heksen.
Daarom is ‘The Wizard of Oz’ een kinderboek met een literair niveau A 1d en een taal-(ERK-)niveau A2.

Schrijfstijl:

De schrijfstijl van L. Frank Baum is helder; Baum is een schrijver die een verhaal spannend kan vertellen. Soms doet het verhaal wel wat ouderwets aan (dan ligt het tempo van het verhaal iets te laag). Maar de schrijver gebruikt ook heel veel humor in zijn verhaal.
‘The Wizard of Oz’ is niet moeilijk te lezen omdat het een tijdloos en spannend sprookje is. Toch zullen veel lezers wel moeilijkheden tegenkomen: sommige woorden en uitdrukkingen zijn verouderd en het tempo van het verhaal ligt zo nu en dan vrij laag. Een (jonge) lezer moet het Engels goed beheersen om alles – met name de ironie – te begrijpen.

Actie:

Er is veel actie in het verhaal. In elk hoofdstuk gebeurt wel iets: de reis door de lucht, de ontmoeting met een dode heks en met een levende heks, de ontmoetingen met de nieuwe vrienden van Dorothy, enzovoort.

Tijd:

Het verhaal wordt chronologisch verteld en het speelt zich in een paar weken af.

Plaats:

Het verhaal speelt zich voornamelijk af in een sprookjesland, het gebied rond de Emerald City, de stad van de tovenaar van Oz. De roman begint en eindigt op het platteland van de Amerikaanse staat Kansas.

Verhaallijn:

De belangrijkste verhaallijn is die van Dorothy, die probeert zo snel mogelijk thuis te komen. Andere verhaallijnen zijn die van de vrienden van Dorothy, die hun best doen om respectievelijk knap, gevoelig en dapper te worden.

Verteller:

Er is een alwetende verteller, die zijn verhaal met de nodige humor en ironie vertelt.
Het verhaal is een sprookje met een belangrijke levensles. Wees aan de ene kant blij met wat je hebt: weinig hersens, een klein hartje, een beetje moed. Maar streef ook naar het bijna onmogelijke: hoe kom ik weer thuis uit een heel vreemd sprookjesrijk?

Hoofdkarakters:

Het hoofdkarakter is Dorothy, een Amerikaans weesmeisje uit Kansas: arm, maar dapper.
Haar vrienden zijn:
– Scarecrow: een vogelverschrikker zonder hersens, maar toch zeer praktisch;
– Tin Woodman: een houthakker zonder hart, maar toch vol gevoelens;
– Lion: een leeuw zonder moed, maar toch altijd dapper;
– Toto: het hondje van Dorothy.

Bijfiguren:

Verder zijn er nog andere karakters die Dorothy en haar vrienden in de loop van het verhaal tegenkomen:
– de Witch of the West (maar zij is al dood als Dorothy haar – letterlijk – treft), The Witch of the North, East en South;
– de Wizard of Oz: een tovenaar met veel gestalten, maar met een miezerig klein eigen lichaam;
– bewoners van de streken om het Land van Oz en de bewoners van de Emerald City;
– vliegende apen, wolven, kraaien en andere monsters.
Dorothy en haar vrienden zijn de good guys. De Witches zijn soms goed, soms slecht; de Wizard is soms goed, soms minder goed. En ook bij de bewoners van het rijk Oz is het vaak afwachten hoe hun pet staat.

Website:

http://www.online-literature.com/baum/

Film:

‘The Wizard of Oz’ is meerdere malen verfilmd. De beroemdste versie (‘The Wiz’) is waarschijnlijk die met Michael Jackson en Diana Ross in de hoofdrollen.

Overig:

De roman wordt meestal ‘The Wizard of Oz’ genoemd, maar officieel heet hij ‘The Wonderful Wizard of Oz’.
Er zijn talloze films, TV-series, spelletjes en prentenboeken van ‘The Wizard of Oz’ gemaakt. Ook zijn er musicals gemaakt. Die soms dan ook later weer werden verfilmd, zoals ‘The Wiz’, met de zangeres Diana Ross en een nog jonge Michael Jackson in de hoofdrol.
Ook heeft het verhaal veel (liedjes)schrijvers geïnspireerd, zodat ze (delen van) het verhaal gebruikten. Denk aan de song ‘Goodbye Yellow Brick Road’ van Elton John.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over L. Frank Baum.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Alice’s Adventures in Wonderland van Lewis Carroll
• The Wind in the Willows van Kenneth Grahame
• The Witches van Roald Dahl

 

Citaat:

‘I think you are a very bad man,’ said Dorothy.
‘Oh, no, my dear; I’m really a very good man; but I’m a very bad Wizard, I must admit.’
‘Can’t you give me brains?’ asked the Scarecrow.
‘You don’t need them. You are learning something every day. A baby has brains, but it doesn’t know much. Experience is the only thing that brings knowledge, and the longer you are on earth the more experience you are sure to get.’ (p.163)

Vragen over het boek:

1. Vind je dat L. Frank Baum zijn karakter Dorothy op een geschikte plaats (geschikt voor het verhaal) laat wonen? Waarom vind je dat?
2. Waarom gaat Dorothy weer terug naar Kansas? Vind je dat een goede beslissing van haar?
3. Wat hebben de vrienden geleerd van hun avonturen? Wat heeft Dorothy geleerd van haar avonturen?
4. L. Frank Baum schrijft met een milde ironie over zijn karakters. Geef een paar voorbeelden van deze ironie en geef ook aan waarom hij in die specifieke voorbeelden ironie gebruikt.