‘Good man,’ said Dalmire, gratefully accepting the gin Morgan Leafy offered him, ‘Oh good man.’ He presents his eager male friendship like a gift, thought Morgan; he’s like a dog who wants me to throw a stick for him to chase. If he had a tail he’d be wagging it.
Morgan smiled and raised his own glass. I hate you, you smug bastard! He screamed inwardly. You shit, you little turd, you’ve ruined my life! But all he said was, ‘Congratulations. She’s a fabulous girl. Lovely. Lucky chap.’
Dalmire rose to his feet and went to the window that looked over the Deputy High Commission’s front drive. Heat vibrated up from the parked cars, and a dusty even light lay over the view. It was late afternoon, the temperature was in the low nineties, Christmas was less than a week away.
Morgan watched in disgust as Dalmire tugged and eased his sweaty trouser seat. Oh Priscilla, Priscilla, he asked himself, why him? Why Dalmire? Why not me?
‘When’s the great day then?’ he asked, his face all polite curiosity.

© Penguin Random House Company / Hamish Hamilton, 1981

Morgan Leafy is te dik voor zijn leeftijd, hij drinkt te veel, hij heeft een vervelende geslachtsziekte en hij is hopeloos verliefd op de dochter van de baas. Morgan is een ambtenaar die in het Afrikaanse land Kinjanja werkt. Zijn baan is veeleisend, maar dat werk geeft Morgan bovendien heel weinig voldoening. Hij zou liever lui in de schaduw van een boom zitten met een glas bier in zijn hand. En bij voorkeur met een mooie jonge vrouw als Priscilla Fanshawe in zijn andere hand.
Maar niets van dat alles. Zijn baas Fanshawe is een slavendrijver, diens dochter Priscilla verlooft zich met Dalmire, de collega van Morgan, en Morgan heeft alleen maar een maîtresse, die hem hoogstwaarschijnlijk continu ontrouw is. Hij komt door allerlei intriges stevig in de problemen: de plaatselijke Chief, Adekunle, wil dat hij ervoor zorgt dat hij iets gedaan krijgt van Dr Murray. Maar Morgan kan dat niet zo goed; Dr Murray weet dat Morgan een geslachtsziekte heeft en dat maakt zijn kansen op de huwelijksmarkt in Nkongsamba uitermate klein. En dan vraagt zijn baas Fanshawe ook nog even of Morgan een lijk wil opruimen dat bij hem in de tuin ligt. De inlanders durven het lichaam niet aan te raken, omdat er een vloek op rust. Morgan denkt aan al die momenten de afgelopen drie jaar waarop er van alles en nog wat is misgegaan.

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

William Boyd

Jaar van uitgave:

1981

Aantal pagina's:

312

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1970 – 1980

Plaats van handeling:

Afrika, een denkbeeldig land (zoiets als Ghana of Nigeria).

Bijzonderheden:

Een roman in drie delen en 10 hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘Gewoon een beste kerel’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘A Good Man in Africa’ is een humoristische roman met hilarische momenten. Het is al enigszins gedateerd (de roman is uit 1981), maar zulke landen als Kinjanja en zulke sullige figuren als Morgan Leafy bestaan vast nog steeds.
Als je een grappig boek over Afrika wilt lezen met een ernstige ondertoon, dan is ‘A Good Man in Africa’ vast iets voor jou. Een grotere pechvogel (en sufferd) dan Morgan Leafy zul je maar zelden tegenkomen.

WAT MOET JE WETEN?

De roman ‘A Good Man in Africa’ beschrijft een wereld die in een aantal landen nog steeds bestaat. Het is de wereld van de ex-kolonie, waar nog steeds geleund wordt op de aanwezigheid van vroegere overheersers omdat zij degenen met geld, macht en kennis zijn. Voor nieuwe leiders als Adekunle is Londen nog altijd het centrum van de wereld, voor Leafy is Kinjanja een tussenstop voordat hij weer terug kan naar Engeland, voor Fanshawe is Nkongsamba een middle of nowhere, die in het niet valt bij andere plekken op de wereld waar hij eerder gewerkt heeft. Je moet iets afweten van de manier waarop vroegere Europese wereldmachten (zoals Groot-Brittannië in Afrika en Azië, zoals Nederland in Indonesië, zoals Spanje en Portugal in Zuid-Amerika) hun niet-Europese onderdanen uitbuitten, kleineerden en discrimineerden. Het verhaal gaat vooral over de diplomatieke dienst en alle intriges die zich daar kunnen voordoen.

DE TAAL

Het vocabulaire is soms lastig, vooral wanneer het gaat over politieke of maatschappelijke situaties. Maar de zinnen zijn over het algemeen van een redelijke lengte. Ook zijn de hoofdstukken nooit lang. Wat het verhaal het meest leesbaar houdt, zijn de vele dialogen: ‘A Good Man in Africa’ leest zeer vlot vanwege die boeiende dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De taal is nergens echt lastig; veel dialogen houden het verhaal leesbaar. De beschreven situaties zijn vaak zeer hilarisch. De gebeurtenissen zijn weliswaar vaak zeer triest: een ambtenaar die in zijn werk en in de liefde ongelukkig blijft, een bediende die sterft en die in verzengende hitte lang blijft liggen, een geslachtsziekte, manipulaties met grond, een blanke luilak en een zwarte manipulerende maîtresse, een persoon die min of meer toevallig wordt doodgeschoten. Maar dit alles maakt op pijnlijke wijze duidelijk hoe in sommige Afrikaanse landen de weg naar de vooruitgang lang en moeilijk zal blijken te zijn. ‘A Good Man in Africa’ is een humoristisch en vaak hilarisch verhaal, maar met een zeer wrange ondertoon.
Op grond van deze kenmerken is ‘A Good Man in Africa’ een boek met een literair niveau C 4b en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

‘A Good Man in Africa’ is een humoristische en satirische roman. Al uit de titel blijkt – evenals uit de eerste zin van het boek – dat de hoofdpersoon niet zo’n ‘good man’ is. Hij is erg zelfzuchtig en ook nog vreselijk onhandig. Het beeld wat sommige lezers wellicht zullen hebben van blanken in Afrikaanse ex-Britse koloniën – rijk, lui of juist idealistisch en hardwerkend – klopt bij Morgan Leafy niet: hij is weliswaar wel lui, maar totaal niet idealistisch en al zeker niet succesvol. Boyd weet met veel ironie en overdrijving dit karakter neer te zetten.

Actie:

De actie in het boek is vrij hilarisch, maar vaak op het macabere af. Als een bediende van de Fanshawes, het meisje Innocence, in het eerste deel van het verhaal overlijdt, is er niemand om haar weg te brengen en haar te begraven: ze is volgens de plaatselijke bevolking behekst – waardoor ze is overleden. Het is aan Morgan Leafy om met haar lijk om te zeulen.
Iets dergelijks gebeurt in deel 2: Leafy krijgt een geslachtsziekte en probeert deze voor jan en alleman – en dan met name voor de vrouwen in zijn omgeving – te verbergen. De op zichzelf onschuldige geslachtsziekte wordt een beetje lachwekkend beschreven. Dit is nogal wrang met het oog op de latere ontwikkelingen: Afrika zou immers jarenlang geteisterd worden door aids, de levensgevaarlijke geslachtsziekte die in de tijd van ‘A Good Man in Africa’ nog niet bekend was …

Tijd:

‘A Good Man in Africa’ speelt zich af in de zeventiger en tachtiger jaren van de twintigste eeuw. De Britse koloniën bestaan niet langer, maar wel hebben de Britten nog steeds heel veel macht. De Afrikanen zijn over het algemeen erg verdeeld en slecht opgeleid. De blanke Brit wordt nog steeds gezien als een opstapje naar financieel en maatschappelijk succes (in het geval van Hazel). Maar toch zijn er veranderingen op komst: er zijn onafhankelijke Afrikanen (zoals Chief Adekunle) die hun status bij de Afrikanen en hun macht bij de Britten gebruiken om politieke zeggenschap in het land te verkrijgen.
Het eerste deel van het verhaal speelt in de tegenwoordige tijd (waarschijnlijk begin jaren ’80). Het tweede deel gaat drie jaar terug, toen Leafy in het land kwam werken. Deel 3 gaat weer terug naar de huidige tijd van deel 1.

Plaats:

‘A Good Man in Africa’ speelt zich af in een vroegere kolonie van Groot-Brittannië, voornamelijk in de stad Nkongsamba in de niet-bestaande republiek Kinjanja. Boyd zal ongetwijfeld hebben gedacht aan Ghana of aan Nigeria, twee landen in West-Afrika, waar hij in zijn jeugd woonde.

Verhaallijn:

De roman gaat over het wel en wee van de hoofdpersoon Morgan Leafy. Maar er zit zeker een extra boodschap in dit verhaal. De hoofdpersoon is het prototype van een Brit, zoals er sommigen zijn (geweest) die hun luie levens leidden in de ex-koloniën. Datzelfde geldt ook voor veel andere karakters in de roman: sommige blanken proberen een slaatje te slaan uit hun baan en hun bevoorrechte positie in dit zich langzaam ontwikkelende land in Afrika. Op pijnlijke wijze maakt Boyd duidelijk hoe Britten hun mede Commonwealth-genoten benaderden en hoe ze zich nog altijd manifesteerden als koloniale overheersers, terwijl ze die status al jaren niet meer hadden. Boyd sprak uit ervaring: als blanke Brit in Afrika maakte hij persoonlijk mee hoe sommige blanken zich gedroegen in de periode 1950 tot 1970.

Verteller:

‘A Good Man in Africa’ heeft een auctoriale verteller. Vaak kruipt deze in de huid van Leafy; de lezer beleeft de handelingen vanuit de onhandige pechvogel. Door de ironische manier van beschrijven levert de verteller kritiek op de situatie bij de Britten in dit Afrikaanse land.
Het eerste deel van het verhaal gaat over het ‘nu’; deel 2 is een terugblik, een lange flashback; deel 3 tenslotte gaat verder waar deel 1 eindigde.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘A Good Man in Africa’ zijn:
• Morgan Leafy: een luie en onhandige Brit, een man bij wie eigenlijk alles misgaat wat er mis kan gaan. Hij is een eenvoudige ambtenaar, maar ook in zijn werk is hij een mislukking;
• Dalmire: een ondergeschikte van Leafy. Maar in tegenstelling tot Leafy is Dalmire wel geslaagd te noemen (met name in de liefde); bovendien komt hij uit de Britse middle class, in tegenstelling tot de arbeiderszoon Leafy;
• Mr Fanshawe: de baas van Leafy. Hij is Deputy High Commissioner voor de Britten in het land, een zeer hoge ambtenaar;
• Priscilla Fanshawe: de dochter van Morgans baas, verloofd met Dalmire.

Bijfiguren:

De bijfiguren in ‘A Good Man in Africa’ zijn:
• Dr Murray: de arts van de Britten in de ex-kolonie;
• Chief Sam Adekunle: een politicus in de republiek. Hij is een intrigant, maar van oudsher behoort hij wel tot de elite van het land;
• Mrs Fanshawe: de moeder van Priscilla;
• Hazel: de zwarte maîtresse van Leafy;
• Celia Adekunle: de (blanke) vrouw van de Chief.

Website:

http://www.williamboyd.co.uk/a-good-man-in-africa

Film:

De roman ‘A Good Man in Africa’ is in 1994 verfilmd (met onder anderen Sean Connery).

Overig:

Het zou goed zijn om deze roman – die toch wel vanuit een blank perspectief geschreven is, ondanks de maatschappijkritische toon – te vergelijken met de optiek van oorspronkelijke bewoners van de ex-koloniën, bijvoorbeeld in de visie van auteurs als: Chinua Achebe, Lauretta Ngkobo, V.S. Naipaul (Afrika), Vikhram Seth, Aravind Adiga, Arundhati Roy, Salman Rushdie of R.K. Narayan (Azië).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over William Boyd.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Our Man in Havana van Graham Greene
• Lucky Jim van Kingsley Amis
• The White Tiger van Aravind Adiga

Citaat:

He wondered if she were brown all over.
‘What are you looking at?’ she said suddenly.

Vragen over het boek:

1. ‘A Good Man in Africa’ wordt vaak gezien als een humoristische roman. Vind jij dat ook? Geef je mening aan de hand van passages uit het verhaal.
2. In hoeverre komt Morgan Leafy door zijn eigen karakter en/of handelingen in de problemen? Maakt dat het boek beter of juist niet? Waarom vind je dat?
3. ‘A Good Man in Africa’ is een boek over postkoloniaal Afrika. Had het ook over koloniaal Afrika kunnen gaan? In hoeverre was het verhaal dan anders gelopen, denk je?
4. In welke opzichten is William Boyd kritisch over de Britten en over de Afrikanen in dit verhaal? Vind je dit een pluspunt van het boek of niet? Waarom vind je dat?