Beyond the Indian hamlet, upon a forlorn strand, I happened on a trail of recent footprints. Through rotting kelp, sea cocoa-nuts & bamboo, the tracks led me to their maker, a White man, his trowzers & Pea-jacket rolled up, sporting a kempt beard & an outsized Beaver, shoveling & sifting the cindery sand with a teaspoon so intently that he noticed me only after I had hailed him from ten yards away. Thus it was, I made the acquaintance of Dr Henry Goose, surgeon to the London nobility. His nationality was no surprise. If there be any eyrie so desolate, or isle so remote, that one may there resort unchallenged by an Englishman, 'tis not down on any map I ever saw.

© Hodder & Stoughton / Sceptre, 2004

'Cloud Atlas' bestaat uit zes verhalen in zes verschillende tijden. Allereerst is er het dagboek van de Amerikaanse notaris Adam Ewing (19e eeuw) die van Nieuw Zeeland terugreist naar de westkust van de Verenigde Staten. Het dagboek wordt gevonden door Robert Frobisher, een arme musicus die in België werkt (1931). De brieven die deze laatste schrijft worden ontdekt door Luisa Rey in Californië (1975) die een corruptieschandaal boven water probeert te krijgen. Haar manuscript (voor een roman) wordt gestuurd naar Timothy Cavendish (21e eeuw), een Engelse uitgever in Londen, die wordt opgesloten in een inrichting in Hull. Dat verhaal wordt later verfilmd en in de toekomst bekeken door Somni-451, een kloon die in een soort fast food restaurant in Korea werkt. Zachry, tenslotte, is een primitieve inboorling op Hawaii in een nog veel verdere toekomst, die het verhaal van Somni-451 kent en die haar als een godin vereert.
Als de zes verhalen chronologisch verteld zijn (van de 19e eeuw naar de verre toekomst in Hawaii), gaat de roman terug in vijf hoofdstukken met dezelfde titels, dus van Korea naar Hull naar Californië naar België naar de Pacific. Langzamerhand komen veel symbolen en karakters min of meer bij elkaar: de lezer komt meer te weten over het muziekstuk 'Cloud Atlas', over de geheimzinnig geboortevlekken die verschillende karakters hebben; uiteindelijk blijft er één complex, maar bijzonder hecht verteld verhaal over.

ERK Niveau:

C2

Schrijver:

David Mitchell

Jaar van uitgave:

2004

Aantal pagina's:

529

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

19e eeuw tot ver in de toekomst

Plaats van handeling:

Oceanië (oceaan, Hawaii), Europa (België, UK – Hull), USA (Californië), Azië (Korea)

Bijzonderheden:

11 hoofdstukken – oplopend in de tijd van de 19e eeuw naar de verre toekomst en weer terug – over 11 verschillende hoofdkarakters.
In het Nederlands heet het boek ‘Wolkenatlas’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Als lezer moet je genegen zijn om je 529 pagina’s in veel karakters, in veel tijden en in veel plaatsen te verdiepen. De voldoening is er echter ook naar als je dit verhaal uit hebt; het lezen van dit boek is een onvergetelijke belevenis.
Het boek gaat over muziek, cultuur, totalitaire systemen, science fiction, klonen, misdaad, de uitgeverij en de handel in kunst, milieuverontreiniging en verre reizen onder primitieve omstandigheden: als de lezer zich voor veel van die onderwerpen interesseert, dan heeft hij hier een mooi boek in handen.

WAT MOET JE WETEN?

De schrijver veronderstelt enige kennis van politieke systemen: het totalitaire systeem (Korea in de toekomst?) en het westerse, commerciële systeem (Californië in 1975?). Daarnaast is enige kennis van het leven in het verleden (reizen en de medische wetenschap in de negentiende eeuw) en in de toekomst (klonen, vervoer, het bevolkingsprobleem) handig.
‘Cloud Atlas’ gaat uit van enige kennis van (klassieke) muziek: er zijn verwijzingen naar componisten (Elgar, Satie) en muziekstukken (het sextet). Daarnaast verwijst Mitchell naar dichters zoals Philip Larkin en literaire personages zoals David Copperfield, Sherlock Holmes en Moby Dick. Ook zijn er verwijzingen naar het christendom en het boeddhisme.

DE TAAL

Het vocabulaire is complex. Als je het dagboek uit de negentiende eeuw leest, lees je een heel ander verhaal dan wanneer je het stream-of-consciousness-achtige verhaal leest uit een verre toekomst op Hawaii.
Zinsconstructies zijn soms zeer ingewikkeld. Met name het centrale hoofdstuk (op Hawaii) is erg lastig te lezen: het is niet het genoteerde verhaal van een verstandige denker, maar het zijn de ideeën van een onontwikkelde inboorling.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De roman ‘Cloud Atlas’ speelt zich af in veel tijden op meerdere plaatsen en het verhaal kent veel karakters. Het boek is in wisselende stijlen geschreven; niet alleen is er het verwarrende dialect van een ongeletterde uit Hawaii (Ha-Why), maar er zijn ook de negentiende-eeuwse dagboekaantekeningen van een reiziger en de wetenschappelijke beschrijvingen van een toekomstige maatschappij in Korea. De vertellers zijn soms alwetend, vaak onbetrouwbaar en het verhaal wordt soms in de eerste en dan weer in de derde persoon verteld. Dit alles maakt het boek tot een literair niveau C 6c en tot een taal-(ERK-)niveau C2.

Schrijfstijl:

De schrijfstijlen verschillen per hoofdstuk. De lezer krijgt dus te maken met zes verschillende stijlen, zowel wat de taal als het vocabulaire als de vertelling betreft.

Actie:

Het boek is zeer spannend. Ondanks de moeilijke taal en de ingewikkelde vorm van de roman wil je als lezer weten hoe het zal gaan met de zieke notaris, met de achtervolgde uitgever, met het conscientieuze meisje, met de aandoenlijke kloon.

Tijd:

De chronologie is complex, maar wel logisch. Het boek gaat van de negentiende eeuw naar 1931, naar 1975, naar de 21e eeuw en tenslotte naar een nog verdere toekomst. Daarna gaan de hoofdstukken weer terug. Tussentijdse flashbacks zijn er niet, zodat de lezer precies weet per hoofdstuk in welke tijd hij zich bevindt.

Plaats:

Het eerste hoofdstuk  speelt zich af op een schip in de Grote Oceaan; daarna is er een landhuis in België; het derde hoofdstuk gaat over een stad aan de kust in Californië; daarna verplaatst de handeling zich naar een sanatorium bij Hull; het vijfde hoofdstuk gaat over een land in Azië (Korea?); het zesde hoofdstuk gaat over een eiland in de Stille Oceaan (Hawaii/Ha-Why). De volgende hoofdstukken volgen dezelfde plaatsen weer terug.

Verhaallijn:

De verhaallijnen zijn zeer complex, maar wel goed te volgen. Als de lezer eenmaal door heeft dat er bepaalde zaken / gebeurtenissen / kenmerken zijn die de karakters door de eeuwen verbinden, wordt het verhaal gemakkelijker (en boeiender) om te volgen: de geboortevlekken, het muziekstuk.

Verteller:

Het perspectief wisselt heel sterk. Verhalen worden verteld door (soms onbetrouwbare) hoofdpersonen (de Amerikaanse notaris, de onsuccesvolle componist, de Engelse uitgever, de Hawaiïaanse inboorling) en door een auctoriale verteller (in Californië, in Korea), maar ook bij de alwetende verteller is het perspectief soms onbetrouwbaar (in Korea, bij de lange ondervraging bijvoorbeeld).
Het verhaal heeft duidelijke boodschappen voor de lezer: wat is goed en kwaad, wat moeten we doen met elkaar en met deze wereld om er iets moois van te maken? Zie met name de pagina’s 506 tot 509 waar de dominee zijn preek houdt.

Hoofdkarakters:

De karakters zijn zeer divers en soms moeilijk te doorgronden. Dat geldt zeker voor de figuren uit de (verre) toekomst, maar ook wel voor de negentiende-eeuwse zeevaarders.
De hoofdkarakters per hoofdstuk zijn:
• Hoofdstuk 1 en 11: de Amerikaanse notaris Adam Ewing (19e eeuw) die van Nieuw Zeeland terugreist naar de westkust van de Verenigde Staten;
• Hoofdstuk 2 en 10: Robert Frobisher, een arme Engelse musicus die in België werkt (1931);
• Hoofdstuk 3 en 9: Luisa Rey: een jongedame in Californië (1975);
• Hoofdstuk 4 en 8: Timothy Cavendish (21e eeuw), een Engelse uitgever in Londen, die wordt opgesloten in een inrichting in Hull;
• Hoofdstuk 5 en 7: Somni-451, een kloon die in een soort fast food restaurant in Korea werkt;
• Hoofdstuk 6: Zachry, een primitieve inboorling op Hawaii in een nog veel verdere toekomst.

Bijfiguren:

Er is een groot aantal bijkarakters, wat het verhaal complex maakt. Gelukkig komen we karakters vaak weer tegen in een gespiegeld hoofdstuk, en soms worden karakters genoemd die we in een vorig hoofdstuk hebben leren kennen (maar dan worden die karakters soms weer anders geïnterpreteerd of weergegeven dan tijdens het verhaal).
De verhoudingen tussen de karakters zijn complex. Misschien zou je kunnen zeggen dat de verbindende factor tussen de karakters de geboortevlekken en het muziekstuk zijn.

Website:

http://www.thousandautumns.com/

Film:

De roman ‘Cloud Atlas’ is verfilmd.

Overig:

‘Cloud Atlas’ is een zeer complex en boeiend boek. Het is ook een modern boek (2004) in een oude traditie, zoals de complexe romans van George Eliot, James Joyce of William Faulkner.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over David Mitchell.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Atonement van Ian McEwan
• Never Let Me Go van Kazuo Ishiguro
• Travels in the Scriptorium van Paul Auster

Citaat:

‘What wouldn’t I give now for a never-changing map of the ever-constant ineffable? To possess, as it were, an atlas of clouds.’ (p/.389)

Vragen over het boek:

1. Afgaand op deze roman, wat denk je dat de schrijver David Mitchell ons wil vertellen over: de (toekomst van de) kunst, het (omgaan met het) milieu, de wetenschap? Kies één van deze thema’s (of kies zelf een thema) en behandel dit aan de hand van het verhaal.
2. Analyseer twee hoofdkarakters uit een hoofdstuk en vergelijk ze met elkaar: Adam Ewing, Robert Frobisher, Luisa Rey, Timothy Canvendish, Somni-451 of Zachy.
3. Wat hebben de geboortevlek en / of het muziekstuk (Cloud Atlas) met dit verhaal te maken?
4. Wat hebben de hoofdstukken met elkaar te maken? Met andere woorden, is dit een roman, of is het een verzameling verhalen?