The Benchers' luncheon-room of the Inner Temple. Light pours through the long windows upon polished table, silver, glass. A number of Judges and Benchers finishing lunch. One chair has recently been vacated and the Benchers are looking at it.

The Queen's Remembrancer: I suppose we all know who that was?
Junior judge: I've no idea.
Senior judge: It seemed to be a famous face.
The Common Sergeant: It was Old Filth.
JJ: What! But he must have died years ago. Contemporary of F.E. Smith.
CS: No. It was Old Filth. Great advocate, judge and – bit of a wit. Said to have invented FILTH – Failed In London Try Hong Kong. He tried Hong Kong. Modest, nice chap.
SJ: Hard worker. Well – the Pollution Law. Feathers on Pollution.
CS: Filth on Filth.

© Chatto & Windus, 2005

Als Sir Edward (‘Old Filth’) Feathers op tachtigjarige leeftijd de balans opmaakt van zijn leven, blijft er maar bitter weinig over: hij heeft veel geld en veel bezittingen vergaard – maar dat is het wel zo’n beetje. Zijn moeder overleed toen hij een paar dagen oud was, zijn vader stuurde hem van Borneo naar Wales, zijn tantes gaven niets om hem. Later had hij een geweldige carrière, zowel in Engeland als in Azië, maar wat bleef er van over? Hield zijn vrouw van hem? Wie waren zijn vrienden? En wat gebeurde er in dat duistere verleden in dat kosthuis in Wales?
En wie geeft er tegenwoordig om hem? Zijn nichten (waar wonen die eigenlijk)? Zijn tuinman? Zijn huishoudster (hoe heet ze ook maar weer)?

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Jane Gardam

Jaar van uitgave:

2004

Aantal pagina's:

257

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1920-2000

Plaats van handeling:

Meerdere: UK (Dorset, Wales, Lancashire, Oxford), China (Hong Kong), Maleisië (Borneo)

Bijzonderheden:

Een roman in 2 delen en in 23 getitelde hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘Een onberispelijke man’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘Old Filth’ is een roman over een oude man en zijn familie en bekenden. Maar het is ook een verhaal over een tijdperk: een tijd waarin het Britse rijk nog groot was, maar waarin het langzamerhand zijn glans (en ook veel oude koloniën) verloor. Ondanks het feit dat de hoofdpersoon al tachtig jaar oud is, is dit niet een verhaal over oude mensen: je krijgt door middel van heel veel flashbacks een goed beeld van de jeugd, de volwassenheid en de oude dag van Edward.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Old Filth’ moet je beseffen dat dit een verhaal over een verloren tijdperk is: het Groot-Brittannië dat ‘ruled the waves’ – een rijk en beschaafd land dat de scepter zwaaide in landen als China, Maleisië en Indonesië (om maar eens een paar te noemen).

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Old Filth’ zijn niet echt moeilijk, maar de taal ademt wel de sfeer van het Britse Groot-Brittannië – het deftige en machtige rijk van vóór de Tweede Wereldoorlog. Dat is te merken aan de taal.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn over het algemeen kort. Dat zijn de vaak grappige dialogen ook.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Wat taal betreft is ‘Old Filth’ goed te volgen, maar je moet de Engelse taal wel goed beheersen.
Het verhaal is geweldig mooi: nooit spectaculair of spannend maar altijd zeer boeiend. Als lezer heb je echt te doen met deze loner: een jongen/jongeman/man met redelijk veel geld, maar met weinig vrienden en met nog minder liefde.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Old Filth’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

‘Old Filth’ is prachtig geschreven. Er lijkt heel weinig te gebeuren, maar dat is slechts schijn. Aan de hand van lange flashbacks (in de vorm van hoofdstukken) komen we veel te weten over het leven van Edward voor zijn tachtigste. Hoewel Edward niet echt een innemende figuur is, krijg je als lezer veel mededogen met deze man.

Actie:

De roman ‘Old Filth’ is een verhaal met weinig actie. Toch mis je dat als lezer niet: er zit een enorme onderhuidse spanning in het verhaal. Je vraagt je telkens af wat er in het verleden van Edward gebeurd is, hoe zijn relaties zich hebben ontwikkeld en hoe hij carrière heeft gemaakt (in Azië of in Groot-Brittannië).

Tijd:

‘Old Filth’ speelt zich af in de jaren 1920-2000. Edward groeit op in een Britse kroonkolonie (Borneo) waar zijn vader als diplomaat werkt. Op zijn vierde gaat Edward naar Groot-Brittannië waar hij blijft wonen, studeren en werken totdat hij in Hong Kong verder carrière maakt. Tijdens het leven van Edward verliest Groot-Brittannië hoe langer hoe meer gebiedsdelen (koloniën) – en dat is te merken aan de levens van Edward en de zijnen.

Plaats:

De setting van ‘Old Filth’ is meerdere plaatsen: oude Britse koloniën en gebiedsdelen (Hong Kong, Maleisië) en het platteland van het Wales, Dorset (‘The Donheads’), Lancashire, The Midlands. Een aantal scenes speelt in Oxford, de stad waar Edward studeerde.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Old Filth’: op welke manier is het leven van Edward verlopen en hoe heeft hij zich in dit leven kunnen handhaven?

Verteller:

De roman ‘Old Filth’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Old Filth’ zijn:
• Sir Edward Feathers (‘Filth’, ‘Old Filth’, ‘Eddy’, ‘The Judge’, ‘Fevvers’, ‘Master of the Inner Temple’, ‘Teddy’): een Britse advocaat en rechter die jarenlang in Hong Kong werkte. Zijn meest gebruikelijke bijnaam is ‘Filth’; het is een woordspeling over mensen die in Groot-Brittannië geen carrière konden maken, maar wellicht in de Britse koloniën wel: ‘Failed In London Try Hong Kong’. In de loop van de roman leren we het verhaal van ‘Old Filth’ heel goed kennen. Edward groeide voor een groot deel op zonder ouders in het – voor hem – onbekende Groot-Brittannië: hij was een zogenaamde ‘Raj Orphan’;
• Sir Terence (Terry) Veneering: een oud-collega van Old Filth, ook een advocaat en later rechter. Die twee kennen elkaar uit Hong Kong – en eigenlijk konden ze elkaar hun hele leven niet uitstaan;
• Betty Feathers: de echtgenote van Old Filth. Als het verhaal begint is zij een paar jaar eerder overleden. Toch speelt ze een belangrijke rol in het verhaal. Betty was tijdens haar leven een gerespecteerde dame die ook tijdens de Tweede Wereldoorlog haar ‘mannetje’ stond.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Old Filth’ zijn:
In Groot-Brittannië:
• Babs (Barbara): een familielid van Edward, een onafhankelijke en zeer muzikale persoon;
• Claire: een familielid van Edward, een evenwichtige meid (en later volwassen vrouw);
• ‘Sir’: de Headmaster van de preparatory school in Wales waar Edward naar toe gaat;
• Pat Ingoldby: de beste vriend van Edward op de preparatory school;
• Colonel Ingoldby: de vader van Pat (en van Jack), een fabrikant uit Lancashire;
• Mrs Rosie Ingoldby: de moeder van Pat (en van Jack);
• Isobel Ingoldby: de nicht van Pat en Jack;
• Garbutt: de manus-van-alles van Sir Edward op ‘The Donheads’;
• Kate (Katey, Mrs ‘Thing’, Mrs ’Er’) Toms: de huishoudster van Sir Edward op ‘The Donheads’ – Edward kan haar naam nooit onthouden;
• Mr Oilseed (‘Oils’): de Housemaster van Edward op zijn school in The Midlands;
• Aunt Hilda en Aunt Muriel: de tantes van Edward, twee ongehuwde dames uit Bolton;
• Oliver en Vanessa: de zoon en schoondochter van Claire;
• Alice: de dienstmeid van Aunt Hilda en Aunt Muriel;
• Father Tansy: een geestelijke (en een kennis van Babs);
• Fiscal-Smith: een oude collega van Edward, een advocaat;
• Queen Mary: de vorstin van Groot-Brittannië;
• Mary, The Duchess of Beaufort: de adellijke dame die het landhuis bezit waar de koningin tijdens de oorlog een tijd verblijft;
• Christopher: een oude vriend van Old Filth uit Hong Kong;
• Charlie, the Old Clerk: een medewerker van het gerechtshof waar Edward werkte.
In Kotakinakulu (Borneo):
• District Officer Alistair Feathers: de vader van Edward. Hij kijkt nooit om naar zijn zoontje, een jongetje dat al na een paar dagen zijn moeder verloor;
• Miss Neal (‘Auntie May’): een dame van de Baptist Mission, een vrouw die de jonge Edward zo nu en dan bezoekt en zich over hem ontfermt;
• Ada: een Maleis dienstmeisje dat een vriendinnetje wordt van Edward.
Op de boot, onderweg van Groot-Brittannië naar Singapore:
• Albert Ross (hij zegt zelf: ‘Loss’): een 14-jarige ‘Hakka Chinese’ die Edward op het schip ontmoet, een slimme, kaartspelende Aziaat met wie Edward bevriend raakt;
• Bemanning van de schepen waarop Edward vaart: the Captain, the Engineer Officer, the Sparks, the Purser.

Website:

https://www.theguardian.com/books/2004/nov/20/featuresreviews.guardianreview13 

Film:

De roman ‘Old Filth’ is niet verfilmd.

Overig:

De roman ‘Old Filth’ is het eerste boek uit een trilogie. Deel II heet ‘The Man in the Wooden Hat’, deel III kwam uit onder de titel ‘Last Friends’. In een introductie legt Jane Garman uit hoe ze kwam tot het schrijven van deze trilogie: een redacteur verzocht haat een kort verhaal te schrijven – dit verhaal groeide uit tot een drieluik.
In het Nederlands heet de roman ‘Een onberispelijke man’ (een veelzeggende titel).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Jane Gardam.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Man in the Wooden Hat van Jane Gardam
• The Quiet American van Graham Greene
• Stoner van John Williams

Citaat:

She had been complaining of the rotting smell on the ship. Eddie had not cared about it, hardly noticed. ‘Gangrene,’ he heard someone say. ‘The stink was from herself. The boy don’t look much better. He’s filth all through.’ (p.199)

Vragen over het boek:

1. Welke rol speelt de vader van Edward in het verhaal?
2. In hoeverre verandert de houding van Edward ten opzichte van Loss?
3. Had Isobel ooit de geliefde van Edward kunnen worden? Waarom vind je dat?
4. Speelt Hong Kong een belangrijke rol in deze roman? Leg uit waarom je dat vindt.