1
Lolita, light of my life, fire of my loins. My sin, my soul. Lo-lee-ta: the tip of the tongue taking a trip of three steps down the palate to tap, at three, on the teeth. Lo. Lee. Ta.
She was Lo, plain Lo, in the morning, standing four feet ten in one sock. She was Lola in slacks. She was Dolly at school. She was Dolores on the dotted line. But in my arms she was always Lolita.
Did she have a precursor? She did, indeed she did. In point of fact, there might have been no Lolita at all had I not loved, one summer, a certain initial girl-child. In a princedom by the sea. Oh when? About as many years before Lolita was born as my age was that summer. You can always count on a murderer for a fancy prose style.
Ladies and gentlemen of the jury, exhibit number one is what the seraphs, the misinformed, simple, noble-winged seraphs, envied. Look at this tangle of thorns.

2
I was born in 1910, in Paris. My father was a gentle, easy-going person, a salad of racial genes: a Swiss citizen, of mixed French and Austrian descent, with a dash of the Danube in his veins. I am going to pass around in a minute some lovely, glossy-blue picture-postcards. He owned a luxurious hotel on the Riviera. His father and two grandfathers had sold wine, jewels and silk, respectively. At thirty he married an English girl, daughter of Jerome Dunn, the alpinist, and granddaughter of two Dorset parsons, experts in obscure subjects-paleopedology and Aeolian harps, respectively. My very photogenic mother died in a freak accident (picnic, lightning) when I was three, and, save for a pocket of warmth in the darkest past, nothing of her subsists within the hollows and dells of memory, over which, if you can still stand my style (I am writing under observation), the sun of my infancy had set: surely, you all know those redolent remnants of day suspended, with the midges, about some hedge in bloom or suddenly entered and traversed by the rambler, at the bottom of a hill, in the summer dusk; a furry warmth, golden midges.

© Weidenfeld & Nicolson / Penguin Books, 1959/1980.

Humbert Humbert (H.H.) wordt geboren in Parijs. Zijn moeder overlijdt als H.H. drie jaar oud is, zijn vader heeft een hotel aan de Rivièra. Zijn vader en een tante (Sibyl) voeden hem op. In Parijs studeert hij later psychiatrie en Engelse literatuur. Hij is een paar jaar gehuwd, maar hij weet al sinds zijn pubertijd dat hij eigenlijk alleen maar van jonge meisjes houdt: meisjes tussen de tien en veertien jaar oud ... H.H. weet dat veel mensen dit pervers vinden, maar hij noemt als verdediging veel personen (o.a. Dante) en landen (o.a. India) op, waar zoiets vrij normaal is …
Zijn pedofiele neigingen krijgen vrij spel wanneer hij een kamer huurt bij Mrs. Haze en haar (voor hem) aantrekkelijke dochter, de twaalfjarige Dolores (‘Lolita’). H.H. weet dat hij een knappe man is en hij flirt al snel met Lolita. En Lolita voelt zich zeker gevleid door de aandacht van de bijna veertigjarige, maar knappe Humbert Humbert. En na een paar maanden van intriges en listen slaagt Humbert erin Lolita aan zich te binden ...
Zodanig, dat zij samen met hem een paar jaar met de auto door de USA reist, waarbij man en meisje zich voordoen als vader en dochter maar leven als geliefden. Die tijd is voor Humbert paradijselijk – totdat het drastisch misgaat …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Vladimir Nabokov

Jaar van uitgave:

1955

Aantal pagina's:

315

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1910-1955

Plaats van handeling:

Frankrijk (Rivièra, Parijs), USA (New Hampshire, meerdere staten).

Bijzonderheden:

Een roman in 2 genummerde delen en in 36 genummerde hoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman eveneens ‘Lolita’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘Lolita’ is een confronterend boek verteld door een (al overleden) pedofiel. Deze H.H. vertelt (in de gevangenis, in een inrichting?) zijn levensverhaal en hoe hij geobsedeerd raakte door de 12-jarige Lolita. Het verhaal is behoorlijk expliciet.
Maar toch is het nergens een vulgaire of pornografische roman. Je leest het verhaal vanuit het perspectief van de pedofiel – een zeer erudiete man die een groot gevoel voor humor heeft. Aan de andere kant is hij vaak rücksichtslos, vooral wanneer hij zijn zin wil hebben.

WAT MOET JE WETEN?

De roman ‘Lolita’ veroorzaakte een schok toen het uitkwam: een expliciet boek over een pedofiel en pedofilie. Maar het werd ook gezien als een openbaring: de pedofiel was niet een zielige, oude man die naar meisjes loerde, maar een welgestelde, knappe, verzorgde en zeer intelligente kerel. En toch knaagt er iets: deze H.H. is neerbuigend naar vrijwel iedereen (ook naar zijn weinige vrienden), maar hij kwijlt bij de aanblik van jonge meisjes. Uit de roman komt naar voren dat dit een zeer (geestelijk) zieke man is die niet los vertrouwd is bij jonge meisjes.

DE TAAL

De taal van ‘Lolita’ is regelmatig lastig: de ik-verteller, Humbert Humbert, is een zeer ontwikkelde man die (vaak) Frans spreekt en allerlei auteurs en wetenschappers citeert, vaak om zijn ziekelijke gedrag goed te praten.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman moeilijk.
Dat geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Als je een ‘normale’ man of vrouw bent, zal het verhaal je tegenstaan: wat hier verteld wordt is walgelijk. En toch wordt het verhaal boeiend verteld: de auteur (Vladimir Nabokov) kiest niet de kant van de ik-verteller, maar hij weet hem toch enigszins menselijk te houden.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Lolita’ een boek met een literair niveau C 5b en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman is zo boeiend en zo verhelderend omdat hij duidelijk maakt hoe een pedofiel denkt en doet. En dat is niet om de goedkeuring van de lezer te krijgen, maar om te proberen de wereld van de pedofiel te verklaren. En toch zullen we als weldenkende mensen deze heel slimme, berekenende, maar o zo vileine man blijven veroordelen.

Actie:

‘Lolita’ bevat een verhaal met redelijk veel actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1910-1955. H.H. groeit op in Frankrijk, maar hij emigreert later naar de USA. Hij reist in 1947 en 1948 met Lolita door de USA. Zijn manuscript wordt gepubliceerd nadat hij in 1952 overleden is.

Plaats:

De setting van ‘Lolita’ is meerdere plaatsen, vooral in de USA. Het verhaal begint aan de Franse Rivièra en wordt vervolgd in Parijs, maar al snel emigreert H.H. naar de USA, naar een stadje in New England: het denkbeeldige plaatsje Ramsdale in de staat New Hampshire.
Wanneer hij later rondreist met Lolita bezoekt hij in twee jaar tijd de meeste staten van de USA.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Lolita’: hoe zal de relatie tussen H.H. en Lolita zich ontwikkelen?

Verteller:

De roman heeft een ik-verteller wat regelmatig zorgt voor een onbetrouwbaar perspectief.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Lolita’ zijn:
• Humbert Humbert (H.H.) (een pseudoniem, net als alle andere namen in het manuscript) (1910-1952): de ik-verteller, een man die zijn manuscript in de gevangenis (of in een inrichting?) schrijft – waar hij later overlijdt. Heel zijn leven is hij bezeten van ‘nymphets’, meisjes tussen de negen en veertien jaar oud. Zijn pedofiele neigingen (hij erkent in zijn manuscript dat hij aan ‘pederosis’ lijdt) leiden tot zijn ondergang en veroordeling;
• Lolita (Dolores ‘Lo’) Haze: een meisje dat tot haar twaalfde jaar bij haar moeder woont. H.H. ontmoet beiden wanneer hij bij hen een kamer huurt. Lolita is mooi en oogt onschuldig, maar ze beseft al snel dat ze H.H. (die trouwens volgens eigen zeggen ook een knappe man is) het hoofd op hol brengt.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Lolita’ zijn:
In Frankrijk:
• Annabel Leigh: een Engels-Nederlands vriendinnetje van H.H., een meisje dat met haar ouders lange tijd in het hotel van H.H.’s vader logeert;
• Valeria Zborovski: de echtgenote van H.H. Hij trouwt met haar om wat afleiding te hebben, maar hij houdt niet van haar (zeker niet lichamelijk). Valeria voelt dat aan en ze begint een affaire met een Wit-Russische oud-militair.
In de USA:
• Mrs. Charlotte (Lotte) Haze: de moeder van Lolita en de hospita van H.H. Zij woont met haar dochter in een klein stadje, Ramsdale, in de staat New Hampshire;
• Louise: de Afro-Amerikaanse bediende van Mrs. Haze;
• Gaston Godin: een Franse vriend van H.H. die al jaren les geeft op een middelbare school in New England;
• Dr. Ivor Quilty: een buurman van Charlotte en Lolita, een tandarts;
• Clare Quilty (‘Cue’): de neef van Ivor, een rijke scenarioschrijver;
• Bill Mead en Fay Page: een echtpaar dat H.H. en Lolita ontmoet op de tennisbaan;
• Rita: een vriendin die een paar jaar met H.H. rondreist;
• Dick Schiller: de echtgenoot van Dolly.
Andere minor characters:
In de USA:
In Ramsdale, New Hampshire:
• Mr. en Mrs. en dochter Ginny McCoo, Marion, Mabel, Miss Opposite, Jean en John Farlow (buren);
• Rose, Kenneth Knight, Mary Rose Hamilton: vrienden/vriendinnen van Lolita;
• Leslie Tomson: het vriendje van Louise;
• Anderen: Mr. Byrd, Mrs. Chatfield, Mr. Windmuller (real estate agent).
In Beardsley:
• Docenten van Beardsley College): Mrs. Pratt, Miss Cormorant, Miss Lester, Miss Fabian, Miss East, Miss Emperor, Electra Gold;
• Buren: Mrs. Holigan (charwoman), Mr. West, Professor H., Rev. Rigger, Professor W.;
• Leerlingen van Beardsley College: Eva Rose, Mona Dahl, Linda Hall, Avis Chapman, Phyllis Chatfield.
Elders in de USA:
• Clarence Coate Clark, Esq.: de advocaat van Humbert Humbert;
• John Ray Jr.: degene die het manuscript van Humbert Humbert uitgeeft;
• Frederik Beale (vrachtwagenchauffeur), Holmes (camp mistress), Barbara Burke, Charlie Holmes, Mrs. Holmes (deelnemers en begeleiders van het zomerkamp);
• Artsen en medisch personeel: Dr. Blanche Schwarzmann, Dr. Byron, Dr. Ilse Tristramson, Dr. Blue, Mary Lore;
• Hotelpersoneel: Mr. Potts en Mr. Swine, Mrs. Hays;
• Bill: een vriend van Dick Schiller.
In Parijs:
• Monique (een prostituee), Mlle Edith (een hoerenmadam), Ex-Colonel Maximovich (de minnaar van Valeria).

 

Website:

https://www.theguardian.com/childrens-books-site/2016/mar/01/lolita-vladimir-nabokov-review

Film:

‘Lolita’ is voor het eerst in 1962 verfilmd met Peter Sellers en Shelley Winters in de hoofdrollen. In 1997 volgende een tweede film met Jeremy Irons en Dominique Swain. Verder werd de roman bewerkt tot een toneelstuk, een opera en een musical.

Overig:

‘Lolita’ was een schokkende roman toen hij uitkwam – tot op de dag van vandaag is het verhaal nog altijd behoorlijk confronterend. Die reactie had Mr. Nabokov zeker verwacht: het boek werd in het Engels geschreven (door de oorspronkelijk Russische schrijver die al jaren in de USA woonde), maar hij werd in Parijs gepubliceerd.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Vladimir Nabokov.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Collector van John Fowles
• American Psycho van Bret Easton Ellis
• Room van Emma Donoghue

Citaat:

I loved you. I was a pentapod monster, but I loved you. I was despicable and brutal, and turpid, and everything, mais je t’aimais, je t’aimais! And there were times when I knew how you felt, and it was hell to know it, my little one. Lolita girl, brave Dolly Schiller. (p.283)

Vragen over het boek:

1. Waarom is de vriendschap tussen Humbert en Annabel belangrijk voor het vervolg van het verhaal?
2. Welke overeenkomsten en welke verschillen zijn er tussen Charlotte Haze en Dolores Haze?
3. Hoe ontsnapt Lolita aan Humbert?
4. Wat gebeurt er met Humbert Humbert en waarom gebeurt dat?