For the rest of her life, Charlotte Cleve would blame herself for her son's death because she had decided to have the Mother's Day dinner at six in the evening instead of noon, after church, which is when the Cleves usually had it. Dissatisfaction had been expressed by the elder Cleves at the new arrangement; and while this mainly had to do with suspicion of innovation, on principle, Charlotte felt that she should have paid attention to the undercurrent of grumbling, that it had been a slight but ominous warning of what was to come; a warning which, though obscure even in hindsight, was perhaps as good as any we can ever hope to receive in this life.
Though the Cleves loved to recount among themselves even the minor events of their family history-repeating word for word, with stylized narrative and rhetorical interruptions, entire death-bed scenes, or marriage proposals that had occurred a hundred years before – the events of this terrible Mother's Day were never discussed. They were not discussed even in covert groups of two, brought together by a long car trip or by insomnia in a late-night kitchen; and this was unusual, because these family discussions were how the Cleves made sense of the world. Even the cruellest and most random disasters – the death, by fire, of one of Charlotte's infant cousins; the hunting accident in which Charlotte's uncle had died while she was still in grammar school – were constantly rehearsed among them, her grandmother's gentle voice and her mother's stern one merging harmoniously with her grandfather's baritone and the babble of her aunts, and certain ornamental bits, improvised by daring soloists, eagerly seized upon and elaborated by the chorus, until finally, by group effort, they arrived together at a single song; a song which was then memorized, and sung by the entire company again and again, which slowly eroded memory and came to take the place of truth: the angry fireman, failing in his efforts to resuscitate the tiny body, transmuted sweetly into a weeping one; the moping bird dog, puzzled for several weeks by her master's death, recast as the grief-stricken Queenie of family legend, who searched relentlessly for her beloved throughout the house and howled, inconsolable, in her pen all night; who barked in joyous welcome whenever the dear ghost approached in the yard, a ghost that only she could perceive. ‘Dogs can see things that we can't,’ Charlotte's aunt Tat always intoned, on cue, at the proper moment in the story. She was something of a mystic and the ghost was her innovation.

© Bloomsbury, 2002.

Als een familie een gezellige Moederdag viert wordt tot hun afgrijzen het negenjarige zoontje van de familie, Robin, dood gevonden, hangend in een boom. De moord – want dat was het – wordt nooit opgelost; de familie is letterlijk en figuurlijk met stomheid geslagen en het drama zorgt voor een levenslang trauma bij Charlotte, de moeder van Robin.
De vader, Dix, die altijd al vrij ongeïnteresseerd was in zaken die zijn gezin betroffen, besluit vanwege de veranderde sfeer in zijn gezin in een andere staat werk te zoeken, Charlotte sluit zich af van de rest van de wereld en bemoeit zich verder met vrijwel niemand. De twee overgebleven dochtertjes, Allison en Harriet blijven bij hun moeder wonen, maar ze worden in feite opgevangen en opgevoed door hun zwarte dienstbode Ida Mae, door hun oma Edie en door hun tantes Libby, Tat en Adelaide.
Als Harriet een jaar of twaalf is, bijna twaalf jaar na de moord op kleine Robin, besluit ze de moord op te lossen en de moordenaar daarna te berechten. Ze ontdekt dat er een leeftijdgenoot van Robin was, Danny Ratliff, die op die fatale dag in de buurt van de tuin was. Deze Danny, die al jaren aan lager wal is geraakt, is bovendien een figuur die zich vaak heel verdacht gedraagt.
Danny is één van de vier broers die in een trailer in het bos woont, samen met hun oma. Twee andere broers zitten al jaren in de gevangenis en ook Danny heeft een tijdje vastgezeten. Dat geldt tevens voor zijn broer Farish. Maar sinds kort hebben Farish en Danny in hun trailer een nieuwe bron van inkomsten ontwikkeld: drugs fabriceren en die verhandelen aan wie ze maar kopen wil. Het vervoer van de drugs gaat soms via hun broer, Eugene, een lekenprediker die met een andere geloofsgenoot langs de dorpen in de zuidelijke staten trekt op zoek naar zieltjes, geholpen door Bijbelse teksten en giftige slangen.
Wanneer Harriet en haar vriendje Hely meer te weten komen over die normloze familie Ratliff, besluiten ze voor eigen rechter te spelen. Dat zou kunnen: misschien kunnen ze zelfs wel gebruik maken van de giftige slangen van de predikers om de moordenaar te straffen …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Donna Tartt

Jaar van uitgave:

2002

Aantal pagina's:

555

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1980-1990

Plaats van handeling:

USA, Mississippi, een klein stadje (Alexandria)

Bijzonderheden:

Een roman in 7 genummerde hoofdstukken, voorafgegaan door een proloog.
In het Nederlands heet de roman ‘De kleine vriend’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘The Little Friend’ is een epos over twee families: de ooit aanzienlijke familie Cleve en de altijd armoedige familie Ratliff. Van de rijkdom van de Cleves is weinig meer over, maar toch genieten de dames Cleve nog veel aanzien in het stadje Alexandria in de staat Mississippi. De vier zussen wonen een paar straten bij elkaar vandaan; de Ratliffs wonen in een trailer in het bos.
De roman geeft een prachtig beeld van het leven in een zuidelijk stadje aan het eind van twintigste eeuw.

WAT MOET JE WETEN?

‘The Little Friend’ speelt in het zuiden van de USA. De slavernij is al lang afgeschaft; zwarte mensen worden als medemensen behandeld, maar zeker niet als gelijken: nog altijd zijn zij de dienstmeiden en de tuinmannen die met een karig loon genoegen moeten nemen. En altijd wanneer er belangrijke zaken door de blanken worden behandeld, zien ze de zwarte mensen als veel minder belangrijk.
En ook bij die blanken is hier in het stadje een groot verschil. Er zijn de aanzienlijke families van vroeger – zoals de ooit welvarende Cleves, een familie van vroegere landeigenaren en notabelen. Tegenwoordig hebben ze veel minder geld en bezittingen, maar ze hebben nog altijd veel aanzien (en dat vinden zo ook niet meer dan logisch). En dan zijn er die andere blanken, de ‘poor white trash’, of ‘the plain people’, zoals ze zichzelf noemen. Zoals de familie Ratliff. Zij wonen in trailers en mobile homes, verstoken van nutsvoorzieningen en andere moderne zaken en ze houden zich bezig met illegale handel, diefstal en drugshandel.

DE TAAL

De taal van ‘The Little Friend’ is soms lastig, maar zeker niet moeilijk. Misschien maken de uitgebreide overpeinzingen van de kleine Harriet – die wel erg wijs is voor haar leeftijd – het lezen soms iets lastiger, maar de onderkoelde humor en de dreigende sfeer in het verhaal maken een hoop goed.
Ook is de taal van de Ratliffs voor sommige lezers misschien raadselachtig: zij slikken woorden in, gebruiken foutieve werkwoorden en dubbele ontkenningen en praten verder heel slordig (‘I’m on kill ‘er!’), maar de manier waarop de auteur zo het milieu van deze mensen duidelijk maakt is subliem te noemen.
De alinea’s zijn van een gemiddelde lengte. De hoofdstukken zijn erg lang, maar die zijn altijd verdeeld in korte subhoofdstukken.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal stelt de roman behoorlijke eisen aan de lezer: Ms Tartt gaat uit van een belezen publiek. Ook verwijst ze vaak naar (kinder)literatuur: Harriet is enorm geïnspireerd door de schrijvers en de boeken die ze las (Rudyard Kipling, Kenneth Grahame, Robert Louis Stevenson). Het lezen is daarom is een feest van herkenning voor liefhebbers van de Engelstalige literatuur.
Dat geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Het verhaal is ontroerend, triest, humoristisch en razend spannend – en dat alles tegelijkertijd. Ms Tartt schreef in dertig jaar tijd maar drie romans, maar ze zijn stuk voor stuk een genot om te lezen.
Op basis van deze eigenschappen is ‘The Little Friend’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman is prachtig geschreven. Door de moord op de kleine Robin is de familie Cleve getekend: apathie en neerslachtigheid heersen in de huizen van de dames Cleve. Maar er is ook doorzettingsvermogen – bijvoorbeeld wanneer de kleine Harriet zonder politie een moord wil oplossen. En er is de drieste levenslust van de ‘poor white trash’ van de Ratliffs, een familie die tegen alles en iedereen in wil overleven, dom en dwaas in hun illegale praktijken.

Actie:

‘The Little Friend’ bevat een verhaal met heel veel actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1980-1990. Een jaartal wordt niet gegeven, maar het is duidelijk een verhaal van ná 1980.

Plaats:

De setting van ‘The Little Friend’ is het denkbeeldige stadje Alexandria, gelegen in de Amerikaanse staat Mississippi, ergens in de buurt van de stad Greenwood (de plaats waar Ms Tartt geboren werd).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘The Little Friend’: zal het Harriet lukken om de moord op haar broertje op te lossen – en wat zal dit veranderen aan de levens van de familie Cleve of de familie Ratliff?

Verteller:

De roman heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘The Little Friend’ zijn:
• Harriet Cleve Dufresnes: de 12-jarige dochter van Charlotte. Harriet is hyperslim, maar ze is niet altijd een aardige meid; zo is de band met haar oudere zus problematisch te noemen. Harriet probeert te ontdekken wat er met haar broertje is gebeurd toen zijn nog een baby was. Ze wil de moordenaar vinden en die straffen;
• Hely Hull: het (enige) vriendje van Harriet, een 11-jarige jongen. Hely adoreert Harriet en hij wil alles doen om het haar naar de zin te maken;
• Danny Ratliff: een leeftijdgenoot van de overleden Robin Cleve. Vanwege zijn afkomst en opvoeding is hij op het slechte pad geraakt. Danny heeft meermalen in de gevangenis gezeten. Tegenwoordig helpt hij zijn broer met het vervaardigen en verhandelen van drugs (maar hij is zelf ook een grootgebruiker, net zo als zijn broer Farish, trouwens).

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘The Little Friend’ zijn:
The Cleve family:
• Edith (73) (Edie): de oma van Harriet en Allison, een gescheiden vrouw. Ondanks het verdriet over de dood van haar kleinzoon is zij al snel in staat om haar kleindochters te helpen in hun verdere leven. Edie is zo’n beetje de baas in de familie, zowel van haar dochter en kleindochters als van haar drie zussen. Edie is tevens het enige familielid met een rijbewijs;
• Libby (82): de oudste, vrijgezelle zus. Libby is zachtaardig en Harriet gaat vaak naar haar toe om goede raad. Ze heeft tot zijn dood bij haar vader in huis gewoond. Die vader, Judge Cleve, was streng voor zijn dochters en hij paste slecht op het familiekapitaal;
• Tat (71) (Theodora/Tattycorum): een slimme, maar nerveuze en chaotische zus die dertig jaar Latijn heeft gegeven aan plaatselijke high school.;
• Adelaide (55) (Addie): de jongste zus, de lieveling van haar vader (volgens haar, dan). Zij heeft drie echtgenoten gehad (en overleefd), maar ze staat altijd open voor een nieuwe relatie;
• Charlotte: de moeder van Robin, Allison en Harriet. Na de moord op haar zoontje is zij een apathische vrouw geworden, die het huishouden en de opvoeding van haar dochters aan anderen overlaat;
• Allison: de 16-jarige zus van Harriet. Allison is een knappe meid die in een soort sprookjeswereld leeft, compleet met knuffels en dromen. Ze bemoeit zich nauwelijks met haar moeder en zus en slaapt heel veel;
• Ida Rhew Brownlee: de zwarte huishoudster, degene die het gezin van Charlotte op de rails houdt. Ida doet alles voor de moeder en de kinderen (maar ze wordt daar slecht voor betaald). Ida is getrouwd met Charlie T.
The Ratliff family:
• Gum: de oma van de vier jongens. Haar zoon en schoondochter leven al lang niet meer. Grandma Gum woont in een trailer ergens in het bos, net als haar kleinzoons. Gum lijdt aan heel veel (ernstige) ziekten. Zij beschouwt de rampen die haar familie vaak treffen als het lot van ‘plain people’;
• Ricky Lee, Mike: broers die al jaren in de gevangenis zitten;
• Farish: een man van veel beroepen en nog meer ongelukken (zo schoot hij zichzelf een keer door het hoofd). Na zijn gevangenisstraf heeft hij zich toegelegd op het vervaardigen van drugs in zijn trailer. Farish is lui, dik en volkomen onberekenbaar: hij is ook een tijd verpleegd geweest in een inrichting;
• (‘Brother’) Eugene (Gene): een lekenprediker (‘preacher’), een man met een getekend gezicht die in de gevangenis bekeerd is en nu als lekenprediker in het stadje en in omliggende plaatsen probeert zieltjes te winnen. Hij is een soort Baptist, maar tot welke kerk hij precies behoort is onduidelijk – waarschijnlijk streeft hij naar een eigen kerkelijke gemeente. Eugene is de meest zachtaardige van de broers (met uitzondering van Curtis);
• Curtis: de zwakbegaafde jongste van de familie. Curtis is een heel lieve jongen die overal plezier van en om heeft. Curtis zwerft de hele dag een beetje door de stad, waar iedereen zijn vriend lijkt te zijn.
Anderen:
(Ex-)Bewoners van het stadje Alexandria:
• Dix (Dixon) Dufresnes: de man van Charlotte en de vader van Allison en Harriet. Hij werkt al jaren als bankier in Nashville, in de staat Tennessee, waar hij ook woont (samen met zijn secretaresse). Hij onderhoudt zijn gezin, maar hij bemoeit zich verder nauwelijks met hen;
• Mr. Roy Dial: de plaatselijke autohandelaar eigenaar van ‘Dial Chevrolet’), één van de notabelen van het stadje, tevens een belangrijk persoon in de Baptist Church;
• De familie Hull: Pemberton Hull (Hely’s 21-year-old brother), Mr. Claude Hull (principal of the high school), Mrs. Martha Price Hull (Pemberton’s en Hely’s moeder, een mooie, maar onverschillige vrouw);
• ‘Catfish’ (Alphonse) de Bienville: een zwarte men van twaalf ambachten en dertien ongelukken. Hij werkt soms voor Farish en verhandelt dan drugs voor hem; soms is hij los arbeider of taxichauffeur;
• Loyal Reese: een kennis van Eugene Ratliff, een ‘Kentucky Hill preacher’. Hij trekt door de staten met een Bijbel en een aantal giftige slangen die hem moeten helpen bij zijn preken;
• The Mormon Boys: twee Mormoonse jongemannen die het geloof proberen te verspreiden in Alexandria. Zij wonen in een appartement van Dial, onder het appartement van Eugene Ratliff;
• Zwart personeel van diverse blanke families: Chester (yard man, tuinman), Odeon (Libby’s maid), Essie Lee (maid), Mae Helen (maid);
• Shopkeepers: Mrs. Neely (hairdresser), Mrs. Mireille Abbott (jeweler), Mrs. Ryan (hairdresser), Mrs. Chaffin (florist);
• Teachers: Mrs. Beebee, Mrs. Biggs (Sunday school), Mr. Peel (biology teacher), Mrs. Miley, Mrs. Rideout, Mrs. Kennedy, Miss Erlichson;
• Pupils: Christy Dooley, Annabel Arnold, Maggie Dalton, Richard Echols, Fay Gardner, Lisa Leavitt, Pam McCormick, Ginger Herbert, Sissy Arnold, Greg DeLoach, Benny Landreth, Jessica Dees;
• ‘Poor white trash’/’Plain people’: the Scurlees, the Odums (Lasharon Odum, een arm meisje dat voor haar broertjes en zusjes moet zorgen na de dood van haar Moeder, haar broertjes Randy en Rusty, en haar vader Carl Odum);
• Neighbors: Mrs. Grace Fountain, the Godfeys;
• Medisch personeel: Dr. Clark (vet), Dr. Breelove (doctor), Mrs. Dorrier (nurse), Bonnie Fenton (nurse), Gladys Coots (nurse), Dr. Baxter (doctor);
• Anderen: Mrs. Fawcett (librarian), Lyle Pettit Rixey, Mrs. Cartrett, Mrs. Wilder Whitfield (church organist), Mr. Makepeace (mortician), cousins Delle and Lucinda, Mr. John Rhodes Sumner, Mr. Billy Wentworth (lawyer);
• Medewerkers en kampeerders van het Baptistenkamp, Lake de Selby: Dr. Vance (director), Mrs. Patsy Vance, Melanie (counsellor); Beth, Stephanie, Beverley, Michelle, Marcy, Darci, Sara Lynn, Kristle, Jada, Lee Ann, Devon, Dawn (campers).

Website:

https://www.theguardian.com/books/2002/oct/26/featuresreviews.guardianreview1

Film:

‘The Little Friend’ is niet verfilmd.

Overig:

‘The Little Friend’ is de tweede roman van Ms. Donna Tartt. Het is eerste die zich afspeelt in haar geboortestaat, Mississippi.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Donna Tartt.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Goldfinch van Donna Tartt
• The Hamlet van William Faulkner
• The Child in Time van Ian McEwan

Citaat:

‘Isn’t that too bad?’ her father was saying. ‘They were all talking about it, down in the cafetaria.’
‘What?’
‘Danny Ratliff. Robin’s little friend, don’t you remember? He used to come up in the yard and play sometimes.’
Friend? thought Harriet (p.543)

Vragen over het boek:

1. Waarom heeft Harriet haar oma en die drie tantes nodig in haar leven?
2. Wat is het verschil tussen de gezinnen waarin Harriet en Hely opgroeien?
3. In hoeverre is Gum een verbindende en/of een splijtende factor in de levens van de vier broers Ratliff?
4. Wat kom je als lezer uiteindelijk te weten over de moord op kleine Robin?