King Henry: ‘So shaken as we are, so wan with care,
Find we a time for frighted peace to pant
And breathe short-winded accents of new broils
To be commenc'd in stronds afar remote.
No more the thirsty entrance of this soil
Shall daub her lips with her own children's blood.
No more shall trenching war channel her fields,
Nor bruise her flow'rets with the armed hoofs
Of hostile paces. Those opposed eyes
Which, like the meteors of a troubled heaven,
All of one nature, of one substance bred,
Did lately meet in the intestine shock
And furious close of civil butchery,
Shall now in mutual well-beseeming ranks
March all one way and be no more oppos'd
Against acquaintance, kindred, and allies.'

© New Arden Shakespeare, 1985.

De Engelse koning Henry IV regeert over het Britse eilandenrijk. En de koning is de machtigste man in het land. Maar zo logisch is dat niet: kleine edellieden komen met kleine daden van verzet, grote edellieden sturen aan op een grote burgeroorlog. Zo proberen de graven van Wales, van Schotland en van nog een aantal grote graafschappen de macht van Henry te breken.
Henry IV heeft gelukkig trouwe vazallen op wie hij kan rekenen. Ook heeft hij twee zoons, Prince Henry en Prince John. Maar die oudste zoon, Prince Henry, gedraagt zich totaal niet zoals zijn vader had gehoopt. Hij viert feest in de kroegen van de steden in het zuiden, meestal met zijn drinkebroer, Sir John Falstaff - een dikke, drankzuchtige losbol die zijn vriendschap met de kroonprins gebruikt om van iedereen geld en eten en drinken los te weken.
Het gedrag van Falstaff maakt Prince Henry uiteindelijk wel duidelijk dat er belangrijker zaken zijn dan feestvieren. En hij besluit zijn vader te helpen.

ERK Niveau:

C2

Schrijver:

William Shakespeare

Jaar van uitgave:

1597

Aantal pagina's:

245

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1400-1450

Plaats van handeling:

GB, meerdere plaatsen

Bijzonderheden:

Een toneelstuk in vijf bedrijven en in veel scenes.
In het Nederlands heet het stuk ‘Hendrik IV Deel I’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

King Henry: ‘The Earl of Westmoreland set forth to-day;
With him my son, Lord John of Lancaster;
For this advertisement is five days old.
On Wednesday next, Harry, you shall set forward;
On Thursday we ourselves will march. Our meeting
Is Bridgenorth; and, Harry, you shall march
Through Gloucestershire; by which account,
Our business valued, some twelve days hence
Our general forces at Bridgenorth shall meet.
Our hands are full of business. Let’s away.
Advantage feeds him fat while men delay.’ (Act III, Scene II)

‘Henry IV Part I’ is een historical play, één van de vele toneelstukken die Shakespeare schreef over een Britse vorst. William Shakespeare haalde zijn informatie over de vorsten en hun besognes uit historische bronnen en hij gaf er vaak een eigen draai aan. Die draai was vaak zo invloedrijk, dat historici en andere belangstellenden eeuwenlang de karakters zagen zoals Shakespeare ze beschreef.

 

WAT MOET JE WETEN?

Vernon: ‘There is more news.
I learn’d in Worcester, as I rode along,
He cannot draw his power this fourteen days.’
Douglas: ‘That’s the worst tidings that I hear of yet.’
Worcester: ‘Ay, by my faith, that bears a frosty sound.’
Hotspur: ‘What may the King’s whole battle reach unto?’
Vernon: ‘To thirty thousand.’
Hotspur: ‘Forty let it be.
My father and Glendower being both away,
The powers of us may serve so great a day.
Come, let us take a muster speedily.
Doomsday is near. Die all, die merrily.’
Douglas: ‘Talk not of dying. I am out of fear
Of death or death’s hand for this one half-year.’ (Act IV, Scene I)

‘Henry IV Part I’ gaat over politiek, over troonsopvolging, over macht en machteloosheid, over trouw en over verraad. Het was een roerige tijd in het Britse eilandenrijk: ‘de’ koning was nauwelijks de vorst van alle Britten: grote edellieden (van Wales en Schotland) en kleinere grootheden streden voortdurend om de macht – ook tegen de koning van dat moment, Henry IV.

DE TAAL

Prince Henry: ‘The noble Scot, Lord Douglas, when he saw
The fortune of the day quite turn’d from him,
The Noble Percy slain and all his men
Upon the foot of fear, fled with the rest;
And falling from a hill, he was so bruis’d
That the pursuers took him. At my tent
The Douglas is, and I beseech Your Grace
I may dispose of him.’
King Henry: ‘With all my heart.’ (Act V, Scene V)

De taal van ‘Henry IV Part I’ is niet gemakkelijk. Het thema – macht en oorlog – is op zich al een teken dat er veel politieke en/of militaire uitleg volgt. Je moet daarom een woordenlijst gebruiken – die in de meeste edities naast de oorspronkelijke tekst staat afgedrukt.
Tenslotte helpt het zeker om een samenvatting van het toneelstuk te lezen en/of een toneel-/filmversie van het stuk te zien.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Falstaff: ‘I am accurs’d to rob in that thief’s company. The rascal hath removed my horse and tied him I know not where. If I travel but four foot by the squire further afoot, I shall break my wind. Well, I doubt not but to die a fair death for all this, if I scape hanging for killing that rogue. I have forsworn his company hourly any time this two-and-twenty years, and yet I am bewitch’d with the rogue’s company. If the rascal have not given me medicines to make me love him, I’ll be hang’d. It could not be else. I have drunk medicines. Poins! Hal! A plague upon you both! Bardolph! Peto! I’ll starve ere I’ll rob a foot further. An ’twere not as good a deed as drink to turn true man and to leave these rogues, I am the veriest varlet that ever chewed with a tooth. Eight yards of uneven ground is threescore and ten miles afoot with me, and the stony-hearted villains know it well enough. A plague upon it when thieves cannot be true one to another! (They whistle.) Whew! A plague upon you all! Give me my horse, you rogues! give me my horse and be hang’d! (Act II, Scene I)

Qua taal is het toneelstuk lastig. De taal is die uit het eind van de zestiende eeuw en dat zal voor veel lezers een probleem zijn. Het is daarom aan te raden om een tekst te lezen waarbij een woordenlijst wordt gebruikt.
Het lastige geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Het gaat met name over (burger)oorlogen, over conflicten en rebellie. Gelukkig zorgt de comic relief van Falstaff regelmatig voor (vaak zeer humoristische) variatie. Daarbij is het toneelstuk heel slim geschreven door Shakespeare: militaire, politieke verhandelingen door de edellieden of door de koning worden als het ware gespiegeld door Falstaff, een laffe man die alleen uit is op eigen voordeel.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Henry IV Part I’ een boek met een literair niveau C 5d en een taal-(ERK-)niveau C2.

Schrijfstijl:

Prince Henry: ‘Thou art so fat-witted with drinking of old sack, and unbuttoning thee after supper, and sleeping upon benches after noon, that thou hast forgotten to demand that truly which thou wouldest truly know. What a devil hast thou to do with the time of the day, Unless hours were cups of sack, and minutes capons, and clocks the tongues of bawds, and dials the signs of leaping houses, and the blessed sun himself a fair hot wench in flame-coloured taffeta, I see no reason why thou shouldst be so superfluous to demand the time of the day.’ (Act I, Scene III)

Behalve dat het stuk een ernstig politiek verhaal is over macht en machtsmisbruik, gaat het ook over de vriendschap tussen de kroonprins en zijn drinkebroer Falstaff. En dat zorgt voor het nodige comic relief.

 

Actie:

Hotspur: ‘This, Douglas? No. I know this face full well.
A gallant knight he was, his name was Blunt;
Semblably furnish’d like the King himself.’
Douglas: ‘A fool go with thy soul, whither it goes!
A borrowed title hast thou bought too dear:
Why didst thou tell me that thou wert a king?’
Hotspur: ‘The King hath many marching in his coats.’
Douglas: ‘Now, by my sword, I will kill all his coats;
I’ll murder all his wardrobe, piece by piece,
Until I meet the King.’
Hotspur: ‘Up and away!
Our soldiers stand full fairly for the day.’ (Act V, Scene III)

‘Henry IV Part I’ bevat een verhaal met weinig actie. De actie die erin zit is voornamelijk aan het eind wanneer Henry IV en zijn zoons strijden tegen de rebellerende edellieden.

Tijd:

Messenger: ‘My liege, this haste was hot in question
And many limits of the charge set down
But yesternight; when all athwart there came
A post from Wales, loaden with heavy news;
Whose worst was that the noble Mortimer,
Leading the men of Herefordshire to fight
Against the irregular and wild Glendower,
Was by the rude hands of that Welshman taken,
A thousand of his people butchered;
Upon whose dead corpse there was such misuse,
Such beastly shameless transformation,
By those Welshwomen done as may not be
Without much shame retold or spoken of.’ (Act III, Scene II)

De gebeurtenissen in het toneelstuk spelen zich af in de jaren 1400-1450. Het is een onrustige tijd in Groot-Brittannië: de koning van ‘Engeland’ wordt bedreigd door allerlei vorsten uit de verschillende delen van het eilandenrijk: Schotland, Wales en Noord-Engeland.

 

Plaats:

King Henry: ‘Then this remains, that we divide our power.
You, son John, and my cousin Westmoreland,
Towards York shall bend you with your dearest speed
To meet Northumberland and the prelate Scroop,
Who, as we hear, are busily in arms.
Myself and you, son Harry, will towards Wales
To fight with Glendower and the Earl of March.
Rebellion in this laud shall lose his sway,
Meeting the check of such another day;
And since this business so fair is done,
Let us not leave till all our own be won.’ (Act V, Scene V)

De setting van ‘Henry IV Part I’ is meerdere plaatsen in Groot-Brittannië: Londen, Rochester, Eastcheap, Coventry, Shrewsbury.

Verhaallijn:

Hotspur: ‘Hot. My name is Harry Percy.’
Prince Henry: ‘Why, then I see
A very valiant rebel of the name.
I am the Prince of Wales; and think not, Percy,
To share with me in glory any more.
Two stars keep not their motion in one sphere,
Nor can one England brook a double reign
Of Harry Percy and the Prince of Wales.’
Hotspur: ‘Nor shall it, Harry; for the hour is come
To end the one of us and would to God
Thy name in arms were now as great as mine!
Prince Henry: ‘I’ll make it greater ere I part from thee,
And all the budding honours on thy crest
I’ll crop to make a garland for my head.’
Hotspur: ‘I can no longer brook thy vanities.’ (Act V, Scene IV)

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Henry IV Part I’: hoe zal de machtsstrijd tussen de koning, zijn zoon en enkele edellieden verlopen?

Verteller:

Falstaff: ‘’Tis not due yet. I would be loath to pay him before his day. What need I be so forward with him that calls not on me? Well, ’tis no matter; honour pricks me on. Yea, but how if honour prick me off when I come on? How then? Can honor set to a leg? No. Or an arm? No. Or take away the grief of a wound? No. Honour hath no skill in surgery then? No. What is honour? A word. What is that word honour? Air. A trim reckoning! Who hath it? He that died a Wednesday. Doth he feel it? No. Doth be bear it? No. ‘Tis insensible then? Yea, to the dead. But will it not live with the living? No. Why? Detraction will not suffer it. Therefore I’ll none of it. Honour is a mere scutcheon – and so ends my catechism. (Act V, Scene I)

Het toneelstuk heeft uiteraard geen verteller. Maar de karakters maken zichzelf meestal wel kenbaar met hun eigen, niets verhullende teksten …

 

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Henry IV Part I’ zijn:
• King Henry the Fourth (1367-1413): de koning van Engeland van 1399 tot 1413. Hendrik de Vierde stond ook bekend als Henry Bolingbroke. Hij was de eerste koning van House Lancaster (een afgeleid geslacht van House Plantagenet) een dynastie die van 1399 tot 1461 over het rijk zou regeren. Tijdens het koningschap van Henry IV werd Engels officieel de moedertaal;
• Henry (‘Harry’) , Prince of Wales: de oudste zoon van Henry IV. Hij gedraagt zich lange tijd als een onverantwoordelijke jongeman die liever in de kroegen met vrienden drinkt dan dat hij nadenkt over het koninkrijk. Dat verandert echter in de loop van dit verhaal;
• Sir John Falstaff: een dikke, vadsige edelman die de grootste vriend en drinkebroer van de Prince of Wales is. Falstaff is een gulzige, drankzuchtige leugenaar die graag de held uithangt, maar die in werkelijkheid het liefst veel drinkt en veel eet. Hij snoeft regelmatig over zijn (niet-bestaande) heldendaden;
• Henry Percy (‘Harry Hotspur’): de zoon van Henry Percy, Earl of Northumberland. Hij is een rivaal van de koning en diens troonopvolger en hij zou graag de nieuwe Engelse koning willen worden.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Henry IV Part I’ zijn:
• Prince John of Lancaster: de tweede zoon van Henry IV, een trouwe volgeling van zijn vader;
• Belangrijke edellieden: Earl of Westmoreland, Sir Walter Blunt, Thomas Percy (Earl of Worcester), Henry Percy (Earl of Northumberland), Edmund Mortimer (Earl of March), Archibald (Earl of Douglas), Owen Glendower, Sir Richard Vernon;
• Richard Scroop, Archbishop of York en Sir Michael (een vriend van de Archbishop of York);
• Bedienden: Ned Poins, Gadshill, Peto, Bardolph;
• Adellijke dames: Lady Percy (de echtgenote van Hotspur en de zuster van Mortimer), Lady Mortimer (de dochter van Glendower en de echtgenote van Mortimer);
• Mistress Quickly: de eigenares van de herberg ‘The Boar’s Head’ in Eastcheap;
• Anderen: Lords, Officers, Sheriff, Vintner, Chamberlain, Drawers, two Carriers, Travellers, and Attendants.

Website:

https://www.gutenberg.org/cache/epub/1780/pg1780.html

Film:

‘Henry IV Part I’ is meerdere malen verfilmd, zowel voor de bioscoop als voor de TV (BBC en Netflix, onder andere).

Overig:

Whilst I, by looking on the praise of him,
See riot and dishonour stain the brow
Of my young Harry. O that it could be prov’d
That some night-tripping fairy had exchang’d
In cradle clothes our children where they lay,
And call’d mine Percy, his Plantagenet!

‘Henry IV Part I’ is een historical play. Het is een koningsdrama, dat chronologisch te plaatsen valt tussen Richard II en Henry IV Part II. Uit het stuk blijkt duidelijk de angst die Henry IV heeft dat zijn oudste zoon niet de kwaliteiten heeft die van een vorst te verwachten zijn.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over William Shakespeare.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Henry IV Part II van William Shakespeare
• The Parliament of Fouls van Geoffrey Chaucer
• The Enchantress of Florence van Salman Rushdie

Citaat:

I know not whether God will have it so,
For some displeasing service I have done,
That, in his secret doom, out of my blood
He'll breed revengement and a scourge for me;
But thou dost in thy passages of life
Make me believe that thou art only mark'd
For the hot vengeance and the rod of heaven
To punish my mistreadings. Tell me else,
Could such inordinate and low desires,
Such poor, such bare, such lewd, such mean attempts,
Such barren pleasures, rude society,
As thou art match'd withal and grafted to,
Accompany the greatness of thy blood
And hold their level with thy princely heart? (Act III, Scene II)

Vragen over het boek:

1. Op welk moment besluit Prince Henry dat hij zijn vader moet bijstaan in de strijd?
2. In hoeverre wordt Falstaff bestraft voor zijn lafhartige gedrag?
3. Het toneelstuk is een historical play, dus geen komedie. Beschrijf een drietal scenes die je desondanks als ‘komisch’ zou kunnen beschouwen.
4. Het toneelstuk is een historical play, dus geen tragedie. Beschrijf een drietal scenes die je desondanks als ‘tragisch’ zou kunnen beschouwen.