Mr Utterson the lawyer was a man of a rugged countenance, that was never lighted by a smile; cold, scanty and embarrassed in discourse; backward in sentiment; lean, long, dusty, dreary, and yet somehow lovable. At friendly meetings, and when the wine was to his taste, something eminently human beaconed from his eye; something indeed which never found its way into his talk, but which spoke not only in these silent symbols of the after-dinner face, but more often and loudly in the acts of his life. He was austere with himself; drank gin when he was alone, to mortify a taste for vintages; and though he enjoyed the theatre, had not crossed the doors of one for twenty years. But he had an approved tolerance for others; sometimes wondering, almost with envy, at the high pressure of spirits involved in their misdeeds; and in any extremity inclined to help rather than to reprove. `I incline to Cain's heresy,' he used to say quaintly: `I let my brother go to the devil in his own way.' In this character it was frequently his fortune to be the last reputable acquaintance and the last good influence in the lives of down-going men. And to such as these, so long as they came about his chambers, he never marked a shade of change in his demeanour.

© Minster Classics, 1968

De advocaat Utterson loopt regelmatig samen met zijn neef Enfield door Londen. Op één van hun wandelingen zien ze Mr Hyde: een akelig, sinister mannetje met een gemene blik in zijn ogen. Enfield weet dat die Hyde een kind omver heeft gelopen en daar vervolgens niet meer naar omkeek. Het blijkt dat Hyde een huisje bewoont grenzend aan het grote herenhuis van Dr Jekyll, een goede vriend van Mr Utterson. En dan ontdekt Utterson dat Dr Jekyll die akelige Hyde heeft benoemd tot zijn enige erfgenaam.
In Londen vinden daarna veel vreemde en geheimzinnige gewelddaden (en zelfs moorden) plaats. Op een nacht ziet een dienstmeisje hoe er een belangrijk en bejaard parlementslid wordt doodgeslagen. De dader lijkt heel veel op Mr Hyde. Maar Hyde is op de vlucht en niemand weet hem te vinden.
Als Utterson zijn vriend Jekyll met de moord confronteert, weet Jekyll niet goed wat te zeggen. Utterson vermoedt dat hier iets heel vreemds aan de hand is: de aardige Jekyll die een moordenaar beschermt en hem ook nog tot erfgenaam heeft benoemd? Utterson overlegt met een andere, gezamenlijke vriend, Dr Lanyon.
Maar dan overlijdt Dr Lanyon plotseling. En nu zal Utterson toch zelf moeten uitzoeken, wat Dr Jekyll met Mr Hyde te maken heeft.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Robert Louis Stevenson

Jaar van uitgave:

1886

Aantal pagina's:

100

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1870–1880

Plaats van handeling:

UK, Londen

Bijzonderheden:

Een novelle in 10 hoofdstukken, waarvan een aantal in briefvorm

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ is één van de klassieke horrorverhalen die – samen met Dracula en Frankenstein – heel bekend zijn geworden uit de Engelstalige canon en uit allerlei verfilmingen en boekbewerkingen. Het is een moeilijk te lezen verhaal, maar het doorgronden van het verhaal is zeker de moeite waard. Het verhaal is namelijk niet alleen klassiek vanwege de boeiende schrijfstijl van Robert Louis Stevenson, maar ook vanwege het originele thema: als een gespleten persoonlijkheid kan worden gemaakt, hoe zou die er dan uit kunnen zien?

WAT MOET JE WETEN?

Voor ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ heb je enige kennis nodig van het Engeland en het Londen van eind negentiende eeuw. Het is het duistere Londen dat we ook kunnen kennen uit de romans van Charles Dickens: een stad met extreem grote huizen met veel bedienden en met straatarme bewoners in de gloppen en krotten van de stad. Dr Jekyll woont in zo’n groot huis; Mr Hyde zwerft door de donkere stegen.
Verdere kennis is niet echt nodig voor het begrip van het verhaal. Het verhaal is weliswaar nogal medisch, maar omdat het fantasie is, is het begrip van scheikundige en medische experimenten niet nodig. Het thema van de novelle is meer filosofisch dan medisch: hoe zou het zijn om je goede karaktereigenschappen van je slechte te scheiden, zodat je een in en in goed mens wordt, terwijl je dat slechte wezen afgesloten houdt van de wereld.

DE TAAL

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ is qua taal moeilijk te lezen. De woorden zijn complex (soms medisch of scheikundig), de alinea’s zijn vaak erg lang en er zijn weinig dialogen. Daarentegen zijn de hoofstukken vrij kort. En het verhaal is vrijwel continu verrassend: geen lezer kan voorspellen wat er nu weer gaat gebeuren en hoe het gedrag van Mr Hyde zal zijn.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ is behoorlijk lastig wat de taal betreft. De beschrijvingen zijn soms lang en ingewikkeld, de taal is moeilijk en soms specialistisch (medisch) en er zijn weinig dialogen.
Het verhaal is erg spannend, maar de lezer moet veel moeite doen om het verhaal te doorgronden. Het probleem is dan niet alleen maar de taal, maar ook de perspectieven van waaruit dat verhaal verteld wordt. Er zijn namelijk meerdere vertellers; vertellers die lang niet altijd weten wat er precies gebeurd is of gebeuren gaat (omdat er nog zo veel onduidelijk is).
Op grond van deze eigenschappen is ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ een roman met een literair niveau C 4e en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Robert Louis Stevenson is een zeer boeiende schrijver. Dat wisten kinderen al na het lezen van Treasure Island, maar uit de novelle ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ blijkt dat hij in weinig pagina’s ook een zeer sterk verhaal voor volwassenen kan vertellen. Een verhaal dat veel meer dan honderd jaar nog weinig aan kracht heeft ingeboet. Het boeiende komt enerzijds door het originele thema, maar ook door de originele manier van vertellen. Hoofdstukken worden verteld in de derde persoon en brieven worden verteld in de eerste persoon, zodat de lezer vanuit allerlei perspectieven het verhaal voorgeschoteld krijgt.

Actie:

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ zit vol actie. Het is een heel verrassend verhaal met vreemde wendingen. Op het moment dat er gewenning dreigt, grijpt Stevenson in: dan laat hij een volgend hoofdstuk zo maar vertellen door een hoofdkarakter middels een brief of een schriftelijke bekentenis.

Tijd:

De novelle ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ speelt zich af in de tijd waarin het verhaal geschreven werd: tussen 1875 en 1885.
Het verhaal wordt chronologisch verteld, maar er zijn ook veel flashbacks in de vorm van de brieven of bekentenissen.

Plaats:

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ speelt zich volledig af in Londen, en dan ook nog uitsluitend in het oude centrum van de stad. Dat centrum zag er wel volledig anders uit dan tegenwoordig: het was een stad van brede straten met enorme huizen voor de rijken afgewisseld door een wirwar van steegjes en gloppen waar de armen woonden.

Verhaallijn:

Er is één verhaallijn in ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’: kan een persoon zijn goede en zijn slechte eigenschappen scheiden en wat gebeurt er wanneer zo’n experiment misgaat?

Verteller:

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ kent meerdere vertellers. Er is een auctoriale verteller die het verhaal inleidt zodat de lezer weet wat er komen gaat (door middel van een spannende inleiding). Dan – na drie hoofdstukken – verplaatst de handeling zich naar een jaar later. Er is ondertussen het een en ander gebeurd (zoals we veel later kunnen lezen), en in het ‘nu’ gebeurt er ook het een en ander. Omdat de lezer niet weet wat dat betekent (Wie is Mr Hyde? Waarom gedraagt hij zich zo? Waarom gedraagt Dr Jekyll zich zo?) komen er brieven en bekentenissen in verzegelde enveloppen bij het hoofdkarakter Utterson terecht. Pas wanneer er een zelfmoord is gepleegd, mag Utterson deze enveloppen openen. Dat zijn de laatste twee hoofdstukken. En dan komt de lezer – via die brieven en zelfgeschreven bekentenissen door een ik-verteller – te weten hoe het verhaal echt is.

Hoofdkarakters:

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ heeft een beperkt aantal hoofdkarakters:
• Mr Gabriel John Utterson: een advocaat die onder andere de erfenissen van zijn vrienden beheert;
• Dr Henry Jekyll: een dokter, een aardige man en een vriend van Utterson;
• Mr Edward Hyde: de erfgenaam van Dr Jekyll; een akelige, miezerige man die mensen mishandelt of zelfs vermoordt.

Bijfiguren:

In ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ komt een beperkt aantal bijfiguren voor:
• Martin Enfield: de neef en goede vriend van Utterson;
• Mr Guest: de klerk van Utterson;
• Sir Danvers Carew: een edelman en Member of Parliament;
• Dr Hastie Lanyon: een dokter en vriend van Dr Jekyll en Utterson;
• Poole: de butler van Dr Jekyll.

Website:

http://www.robert-louis-stevenson.org/

Film:

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ is meerdere malen verfilmd, zowel voor de bioscoop als voor de TV.

Overig:

‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’ heeft schrijvers geïnspireerd tot romans, verhalen, gedichten en songs. Het thema van de (letterlijk) gespleten persoonlijkheid blijkt een thema van alle tijden te zijn.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Robert Louis Stevenson.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Invisible Man van H.G. Wells
• A Dark Matter van Peter Straub
• The Dark Half van Stephen King

 

Citaat:

‘I have observed that when I wore the semblance of Edward Hyde, none could come near to me at first without a visible misgiving of the flesh. This, as I take it, was because all human beings, as we meet them, are comingled out of good and evil: and Edward Hyde, alone, in the ranks of mankind, was pure evil.’ (pp.88-89)

Vragen over het boek:

1. Waarom wil Dr Jekyll zijn ‘vriend’ Mr Hyde beschermen?
2. Wat is de rol van Dr Lanyon in het verhaal?
3. Hoe worden verschillen duidelijk tussen armen en rijken in Londen?
4. Wat zijn de voor-  en/of nadelen van de manier van vertellen zoals dat gebeurt in ‘The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde’?