I have never been what you’d call a crying man.
My ex-wife said that my ‘nonexistent emotional gradient’ was the main reason she was leaving me (as if the guy she met in her AA meetings was beside the point). Christy said she supposed she could forgive me not crying at her father’s funeral; I had only known him for six years and couldn’t understand what a wonderful, giving man he had been (a Mustang convertible as a high school graduation present, for instance). But then, when I didn’t cry at my own parents’ funerals – they died just two years apart, Dad of stomach cancer and Mom of a thunderclap heart attack while walking on a Florida beach – she began to understand the nonexistent gradient thing. I was ‘unable to feel my feelings,’ in AA-speak.
‘I have never seen you shed tears,’ she said, speaking in the flat tones people use when they are expressing the absolute final deal-breaker in a relationship. ‘Even when you told me I had to go to rehab or you were leaving.’ This conversation happened about six weeks before she packed her things, drove them across town, and moved in with Mel Thompson. ‘Boy meets girl on the AA campus’ – that’s another saying they have in those meetings.

© Simon & Schuster / Scribner, 2011

De leraar Jake (Jacob) Epping woont in een stadje in Maine. Hij is kort geleden gescheiden. Hij is geschokt wanneer hij in een opstel leest dat één van zijn (volwassen) studenten, Harry Dunning, beschrijft hoe zijn vader zijn moeder en de rest van het gezin vermoordde in het stadje Derry in 1958. Later hoort hij van de eigenaar van een cafetaria, Al Templeton, dat het mogelijk is om –via de achterdeur in Templetons cafetaria – naar het verleden (1958) te reizen. Jake besluit dat te gaan doen: hij heeft kind noch kraai, hij kan Lee Harvey Oswald afhouden van de moord op John F. Kennedy, op 22 november 1963, en hij kan – als hij toch in het verleden is – de moord op de familie van Dunning alsnog verijdelen. Als hij terugkomt zijn er volgens Templeton maar een paar minuten verstreken, ongeacht hoe lang je bent weggeweest.
Jake stapt door de deur.
Maar zoals iedereen weet die het verhaal 'The Sound of Thunder' van Ray Bradbury heeft gelezen, als je iets verandert in het verleden, verandert er ook iets in het heden en in de toekomst. Zoiets wordt wel – in navolging van het verhaal van Bradbury – 'The Butterfly Effect' genoemd. Vandaar dat Jake meerdere malen terug moet gaan naar het verleden, de volgende keer om recht te zetten wat er de vorige keer is misgegaan. Alles wordt heel gecompliceerd voor Jake, vooral wanneer hij de liefde van zijn leven, Sadie, op een school in Texas ontmoet ...

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Stephen King

Jaar van uitgave:

2011

Aantal pagina's:

849

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1958-1963 en 2000-2010

Plaats van handeling:

USA: Maine (de denkbeeldige stad Derry), Florida, Texas

Bijzonderheden:

Een roman in 31 hoofdstukken en 6 delen: 'Watershed Moment', 'The Janitor’s Father', 'Living in the Past', 'Sadie and the General', '11/22/63', 'The Green Card Man'

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Je moet als lezer bereid zijn om het buitengewone te aanvaarden en het gewone te vergeten: een Amerikaanse leraar uit 2011 gaat via een deur terug naar 1958 om meerdere moorden te verijdelen …
Voor een lezer die geïnteresseerd is in science fiction, in historische fictie en in horror– en suspense-verhalen is dit boek een aanrader.

WAT MOET JE WETEN?

Veel algemene kennis is voor dit boek niet nodig.
Enige culturele kennis is voor dit boek wel handig. Wie was Lee Harvey Oswald, wat bewoog hem de moord op Kennedy te beramen en die moord daarna ook echt te plegen? Daarnaast maakt enige literaire kennis dit boek tot een aanrader: King stoeit met thema’s als tijdreizen, science fiction, historical fiction: kan het wel wat hier wordt verteld? Tijdreizen zijn mooi, maar er zit altijd een addertje onder het gras in het verleden …

DE TAAL

Het vocabulaire is de taal van 2011 en van een halve eeuw eerder. Echt moeilijk is het vocabulaire nergens.
De zinsconstructies zijn niet moeilijk. Beschrijvingen worden afgewisseld met veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

De roman ’11/22/63′ doet een beroep op de historische en culturele kennis van de lezer. Het is handig als je iets weet van de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw: muziek, mode, politiek en van de Verenigde Staten in die periode. Het verhaal goochelt met de conventies van science fiction en historical fiction. De lezer die bekend is met de vele werken over tijdreizen zal van dit boek genieten, maar het verhaal gaat verder dan de verhalen van Bradbury, W.W. Jacobs en H.G. Wells. Dat maakt het tot een extra interessant werk. Daarnaast is het een liefdesverhaal, met elementen van donkere horror en suspense. Dit alles in aanmerking genomen, is het een boek op literair niveau C 5a.
De taal is de taal van 2011. Maar daar komt de taal (modieuze uitdrukkingen, slang) van de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw bij. De lezer moet zich kunnen inleven in een tijd waarin er geen mobiele telefoons waren, evenmin als kabel-TV, Internet, mail of andere snelle media of communicatie. Dit alles maakt het taal-(ERK-)niveau tot niveau C1.

Schrijfstijl:

De stijl van King is onmiskenbaar. De lezer wordt gedwongen, zittend op het puntje van zijn stoel, door te lezen.

Actie:

Het boek zit boordevol actie. De lezer weet dat de verijdeling van de moord op Kennedy zinloos was: Kennedy blijft immers vermoord en Lee Harvey Oswald was de dader (toch?), maar King weet zelfs deze historische feiten tot een spannend (fictie-)verhaal aaneen te smeden.

Tijd:

Het verhaal gaat van 2011 naar 1958 naar 1962/1963 en weer terug. Verwarrend werkt dat niet, omdat de lezer weet wanneer de deur naar het heden opengaat. Soms kan het verwarrend zijn dat Jake in het nu over daden van vroeger moet nadenken en omgekeerd. Met name is dat voor zijn medespelers lastig: hoe kan het dat Jake liedjes kent en gebeurtenissen uit de toekomst die nog niemand kan kennen of weten …?

Plaats:

De roman begint in een stadje in de Amerikaanse staat Maine. Vandaar verplaatsen de handelingen zich naar de staten Florida en Texas. De moordaanslag vindt in Dallas, Texas, plaats.

Verhaallijn:

De verhaallijn is niet ingewikkeld. Jake probeert een tweetal misdaden te verijdelen. Weliswaar in twee verschillende staten (Maine en Texas), maar dat moet te doen zijn. Het wordt allemaal veel gecompliceerder als Jake problemen krijgt op zijn nieuwe school in Florida in het verleden en wanneer hij daarna verliefd wordt op een vrouw in datzelfde verleden, maar dan in Texas. Elke keer zal hij terug moeten gaan naar Maine naar de oude fabriek, waar de deur naar het cafetaria van 2011 zich bevindt.

Verteller:

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de protagonist, Jake Epping. We lezen zijn versie van het verhaal. Maar ook maken we met hem keuzes in het verleden voor het nu en voor de toekomst: moet Kennedy vermoord blijven, is de moord op de familie van Dunning te verijdelen, hoe red je een vrouw in het verleden? En word je zelf gelukkig in dat verleden met de vrouw van je dromen?
Het verhaal is eenvoudig samen te vatten: een man reist naar het verleden om fouten uit dat verleden recht te zetten. Maar dan komen de problemen. Kan een mens dat eigenlijk wel: op de plek van God (of het lot) gaan zitten om te rommelen met tijd, plaats en handeling?

Hoofdkarakters:

Het belangrijkste karakter is Jake Epping, de verteller van het verhaal. Hij is een leraar die het beste voorheeft met iedereen.

Bijfiguren:

Het aantal karakters is legio. Er zijn de karakters in 2011, zowel in Jakes stadje als in een stadje in de omgeving (Derry). Dan zijn er karakters in Florida, en figuren in Dallas en omstreken. Maar de meeste personen komen we tegen in Jodie, Texas, de nieuwe woonplaats van Jake.
Soms is het verwarrend dat karakters uit het verleden nu nog leven en een rol spelen in Jakes leven. Wat dan wel weer verrassend is (en typisch Stephen King): in het Derry van 1958 komt Jake (uit 2011) twee pubers tegen, die beducht zijn op een bepaald kwaad dat zich in deze stad bevindt. Het zijn Beverly Marsh en Richie Tozier, die Jake ontmoet bij de Barrens, een sinister drassig gebied bij de rivier. Beverly en Richie zijn twee hoofdkarakters uit de roman It van Stephen King.
De verhoudingen zijn soms verwarrend doordat er gegoocheld wordt met de tijd. Maar meestal wordt wel duidelijk in de loop van het verhaal hoe die verhoudingen precies liggen.

Website:

http://stephenking.com/library/novel/11_22_63.html

Film:

De roman ’11/22/63′ is niet verfilmd.

Overig:

De roman speelt heel mooi in op de vele theorieën die ontstonden na de moord op President John F. Kennedy in 1963. Wat zou er gebeurd zijn wanneer die moord niet had plaatsgevonden? Wie was die Lee Harvey Oswald eigenlijk? En – vooral – wat zou jij doen als je het verleden kon veranderen (en zelfs verbeteren)?

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Stephen King.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Time Machine van H.G. Wells
• Lost Horizon van James Hilton
• The Plot against America van Philip Roth

Citaat:

‘Who am I to stand in the doorway to history?’ I said.
‘What? What did you say, George?’(p.486)

Vragen over het boek:

1. Vergelijk dit boek van Stephen King met een van zijn andere boeken en geef aan welk je beter vond en waarom.
2. Jake maakt in de loop van het verhaal bepaalde keuzes, die zijn leven en dat van anderen danig beïnvloeden. Beschrijf een paar van die keuzes en licht toe of jij deze keuzes ook zou hebben gemaakt, en waarom (niet).
3. Kies een drietal karakters uit het boek en beschrijf welke invloed zijn hebben op het leven en het gedrag van Jake.
Suggesties: Sadie, Al Templeton, Harry Dunning, Deke.
4. Na het lezen van 11/22/63 kun je andere boeken / verhalen lezen die deze thema’s beschrijven. Kies een paar verhalen of een roman uit en beschrijf welk van de twee je beter vindt en waarom. Suggestie: (verhalen) The Sound of Thunder (Ray Bradbury) of The Monkey’s Paw (W.W. Jacobs) of (romans) The Plot against America (Philip Roth), Lost Horizon (James Hilton) of The Time Machine (H.G. Wells).