‘Now, what I want is, Facts. Teach these boys and girls nothing but Facts. Facts alone are wanted in life. Plant nothing else, and root out everything else. You can only form the minds of reasoning animals upon Facts: nothing else will ever be of any service to them. This is the principle on which I bring up my own children, and this is the principle on which I bring up these children. Stick to Facts, sir!’
The scene was a plain, bare, monotonous vault of a schoolroom, and the speaker’s square forefinger emphasized his observations by underscoring every sentence with a line on the schoolmaster’s sleeve. The emphasis was helped by the speaker’s square wall of a forehead, which had his eyebrows for its base, while his eyes found commodious cellarage in two dark caves, overshadowed by the wall. The emphasis was helped by the speaker’s mouth, which was wide, thin, and hard set. The emphasis was helped by the speaker’s voice, which was inflexible, dry, and dictatorial. The emphasis was helped by the speaker’s hair, which bristled on the skirts of his bald head, a plantation of firs to keep the wind from its shining surface, all covered with knobs, like the crust of a plum pie, as if the head had scarcely warehouse-room for the hard facts stored inside. The speaker’s obstinate carriage, square coat, square legs, square shoulders, - nay, his very neckcloth, trained to take him by the throat with an unaccommodating grasp, like a stubborn fact, as it was, - all helped the emphasis.
‘In this life, we want nothing but Facts, sir; nothing but Facts!’
The speaker, and the schoolmaster, and the third grown person present, all backed a little, and swept with their eyes the inclined plane of little vessels then and there arranged in order, ready to have imperial gallons of facts poured into them until they were full to the brim.

Thomas Gradgrind, sir. A man of realities. A man of facts and calculations. A man who proceeds upon the principle that two and two are four, and nothing over, and who is not to be talked into allowing for anything over. Thomas Gradgrind, sir - peremptorily Thomas - Thomas Gradgrind. With a rule and a pair of scales, and the multiplication table always in his pocket, sir, ready to weigh and measure any parcel of human nature, and tell you exactly what it comes to. It is a mere question of figures, a case of simple arithmetic. You might hope to get some other nonsensical belief into the head of George Gradgrind, or Augustus Gradgrind, or John Gradgrind, or Joseph Gradgrind (all supposititious, non-existent persons), but into the head of Thomas Gradgrind - no, sir!
In such terms Mr. Gradgrind always mentally introduced himself, whether to his private circle of acquaintance, or to the public in general. In such terms, no doubt, substituting the words ‘boys and girls,’ for ‘sir,’ Thomas Gradgrind now presented Thomas Gradgrind to the little pitchers before him, who were to be filled so full of facts.

© Bradbury & Evans/Penguin Books, 1854/1979.

Twee bevriende notabelen van een snel groeiende industriestad in het noord van Engeland, Mr Gradgrind, een fabrikant en politicus, en Mr Bounderby, een fabrikant en bankier, dringen er bij hun werknemers en bij de leerlingen van de scholen (en bij de kinderen van Mr Gradgrind) op aan dat ze zich moeten toeleggen op het bestuderen van feiten: ‘Facts’. Ideeën, gevoelens en sentimenten zijn totaal onbelangrijk: je bereikt er niets mee in het leven.
Facts zorgen ervoor dat Mrs Gradgrind heel nerveus wordt, dat de oudste kinderen Gradgrind, Louisa en Thomas Jr, apathisch en gevoelloos worden en dat het meisje met echte gevoelens, Sissy Jupe, wordt beschimpt vanwege die emoties.
Zo verloopt het leven in Coketown zeer prettig. Maar dan vooral voor de industriëlen zoals Mr Gradgrind en Mr Bounderby. Een oudere man zoals Mr Bounderby – hij is vijftig – kan op deze manier, Louisa, de dochter van zijn vriend – zij is net twintig – ten huwelijk vragen: gevoelens doen er immers niet toe? Zo kan Thomas Jr geld vergokken en geld lenen van zijn zus: hij blijft er emotieloos onder.
Maar terwijl de materiële zaken goed gaan voor de bevriende notabelen, worden de geestelijke omstandigheden hoe langer hoe beroerder: Louisa en Thomas Jr voelen zich diep ongelukkig, net als hun huisgenoot Sissy, Mrs Gradgrind wordt steeds nerveuzer en er is geen enkel mededogen met harde, trouwe arbeiders, zoals Stephen Blackpool.

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

Charles Dickens

Jaar van uitgave:

1854

Aantal pagina's:

386

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1850-1900

Plaats van handeling:

UK, Noord-Engeland

Bijzonderheden:

Een roman in 3 getitelde delen en in 37 getitelde hoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman ‘Slechte tijden’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De novel-of-manners ‘Hard Times’ gaat over de industriële ontwikkeling van de snel groeiende steden in Noord-Engeland. Die industrie zorgt voor veel werk voor de groeiende bevolking en voor grote rijkdom voor de groot-industriëlen, maar ook voor armoede, uitbuiting en milieuverontreiniging. Als je wilt lezen hoe hard die tijden waren in Engeland halverwege de negentiende eeuw dan is ‘Hard Times’ zeker een aanrader.

WAT MOET JE WETEN?

‘Hard Times’ is gebaseerd op de informatie die Dickens opdeed in Noord-Engeland. Bij veel van zijn romans gebruikte hij misstanden in zijn land om een aandoenlijk verhaal over te schrijven (kinderarbeid, armoede, ziekte, uitbuiting). Dat klinkt allemaal heftig – en zelfs misschien wel saai – maar niets is minder waar: Dickens weet altijd een spannend verhaal te schrijven, waarbij de humor (ironie, hilariteit) nooit ver weg is.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Hard Times’ zijn moeilijk, maar het verhaal is nog altijd goed leesbaar.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte. De taal is vaak humoristisch.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman goed te lezen. Wanneer het moeilijk lijkt te worden (zoals bij introducerende alinea’s van een boek of hoofdstuk), herhaalt Mr Dickens heel veel zodat je vaak later begrijpt wat er precies bedoeld wordt.
Zoals altijd bij Dickens moet je de eerste bladzijden even door voordat het verhaal echt op gang komt. Maar dan wordt het verhaal spannend – altijd.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Hard Times’ een boek met een literair niveau C 4e en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Charles Dickens is een geniale schrijver die ongelooflijk veel geschreven heeft (ja, ‘geschreven’, met de hand dus …). Hij wist continu de spanning erin te houden door na vrijwel elk hoofdstuk een cliffhanger in te bouwen.
Vaak was verontwaardiging een goede reden voor Mr Dickens om in de pen te klimmen. Dat is bij ‘Hard Times’ ook het geval: Mr Dickens maakte zich (terecht) zorgen over de zich snel ontwikkelende industrie met al haar problemen: enkele rijke fabrikanten, veel arme, uitgebuite arbeiders, slechte werkomstandigheden in donkere fabrieken, stank en lawaai.

Actie:

‘Hard Times’ bevat een verhaal met veel actie. Die actie betreft de gebeurtenissen in de ‘hogere; standen (bij de huizen van Gradgrind en Bounderby), maar ook bij de ‘lagere’ (de circusfamilies en de arbeiders).

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1850-1900. Het is de tijd van de Industriële Revolutie, een vernieuwing die vanuit Groot-Brittannië de hele wereld bereikte. Charles Dickens kent de voordelen: er reden de eerste snelle treinen en heel veel mensen vonden nu werk. Maar als geen ander – zeker niet uit zijn tijd – wist hij ook van de nadelen: milieuvervuiling, uitbuiting en nieuwe ziekten (als longziekten).

Plaats:

De setting van ‘Hard Times’ is Coketown, een denkbeeldige fabrieksstad in de Britse Midlands. Het is duidelijk dat Mr Dickens hiermee nieuwe, zwaar vervuilde en vervuilende industriesteden als Manchester, Birmingham of Bradford bedoelde.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Hard Times’: waarmee bereik je in het leven het meeste, met het hart of met het verstand?

Verteller:

De roman heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Hard Times’ zijn:
• Mr Thomas Gradgrind: een ongeveer 50-jarige rentenier die zijn grote kapitaal met een fabriek en met zakendoen heeft verdiend. Later wordt hij een Member of Parliament. Gradgrind heeft de verantwoordelijkheid voor de plaatselijke scholen waar hij altijd hamert op het aanleren van ‘Facts’. Gradgrind is een droogstoppel, maar hij heeft wel het beste voor met de mensen die hij hardvochtig toespreekt (zoals ook bijvoorbeeld zijn kinderen);
• Mr Josiah Bounderby: een ongeveer 48-jarige bankier en eigenaar van fabrieken, maar vooral een selfmade man die er prat op gaat dat hij als kind helemaal niets bezat. Ondanks zijn bescheiden afkomst is Bounderby keihard voor degenen die minder zijn (lees ook: verdienen) dan hij – en dat is vrijwel iedereen die hij ontmoet. Bounderby is erg geïnteresseerd in (de ontwikkeling van) Louisa Gradgrind;
• Sissy Jupe: het dochtertje van een circusclown. Sissy is een zwakke leerling: ze kent vrijwel geen feiten. Maar wel heeft ze veel kennis van de wereld. Nadat haar vader haar heeft verlaten wordt ze opgevangen door de familie Gradgrind;
• Louisa (‘Loo’) Gradgrind: de 15-/16-jarige dochter van Gradgrind. Zij legt zich vrijwel zonder morren neer bij de strenge opvoeding van haar vader (maar hoopt toch aan zijn dictatoriaal regime te ontsnappen). Haar strenge opvoeding zorgt ervoor dat ze zich uiteindelijk altijd schikt naar de wensen van haar vader;
• Thomas Gradgrind Jr, ‘the whelp’: de zoon van Gradgrind. Ook hij wil onder het juk van zijn vader vandaan komen. Hij hoopt dat zoiets lukt wanneer hij bij Mr Bounderby mag komen werken. Thomas is de lieveling van zijn zus Loo; van haar liefde maakt hij graag gebruik door regelmatig geld van haar te lenen;
• Stephen Blackpool: een 40-jarige wever die in de fabriek van Mr Bounderby werkt. Hij leeft gescheiden van zijn aan drank verslaafde echtgenote en hij hoopt ooit zijn vriendin te kunnen trouwen. Stephen is triest en arm, maar hij blijft altijd geloven in het goede van de mensen.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Hard Times’ zijn:
• Mrs Gradgrind: de echtgenote van Mr Gradgrind, een zenuwachtige vrouw die zich altijd verschuilt achter haar zwakke gezondheid;
• Rachael: de 35-jarige vriendin van Stephen Blackpool. Zij is een goede vriendin die al jaren wacht totdat Stephen eindelijk mag scheiden van zijn kwaadaardige (en drankzuchtige) vrouw;
• James (‘Jem’) Harthouse, Esquire: een parlementariër die op een gegeven moment in Coketown komt wonen om daar Mr Gradgrind bij te staan bij zijn parlementswerk. Bij zijn bezoeken aan de Bounderby’s raakt hij erg onder de indruk van de timide, maar zeer knappe Louisa Gradgrind Bunderby;
• Adam Smith, Malthus en Jane Gradgrind: de jongere kinderen van de Gradgrinds;
• Mrs Sparsit: de inwonende gezelschapsdame van Mr Bounderby, een weduwe van rijke komaf die haar kapitaal is kwijtgeraakt. Zij is het in alles eens met Mr Bounderby – die overigens ook heel vaak op haar oordeel afgaat;
• Bitzer: een ijverige leerling die in ‘Facts’ gelooft (omdat hij dat zo geleerd heeft). Later wordt hij een bediende (‘light porter’) van Mrs Sparsit;,
• ‘Mrs Pegler’: een geheimzinnige oudere dame die eenmaal per jaar naar Coketown komt om daar naar het huis en de fabrieken/bank van Mr Bounderby te kijken;
• Sleary: de directeur van het circus ‘Sleary’s Horse-riding’, een slissende, vriendelijke werkgever;
• Andere medewerkers van het circus: Mrs Josephine Sleary (paardenacrobaat), Signor (Jupe (clown), Mr E.W.B. Childers (cowboy), Master ‘Cupid’ Kidderminster (assistent van Mr Childers), Josephine Sleary Jr (de dochter van Mr Sleary, een paardenmeisje), Emma Gordon (acrobate);
• Anderen: Mr en Mrs M’Choakumchild (onderwijzers), Slackbridge (een organisator van informatievonden voor werknemers, tegenwoordig zouden we hem een vakbondsleider noemen).

Website:

https://www.gutenberg.org/files/963/963-h/963-h.htm

Film:

‘Hard Times’ is meerdere malen verfilmd.

Overig:

‘Hard Times’ is de negende roman van Charles Dickens. Deze roman werd gevolgd door Little Dorrit.
De subtitel van de roman is: ‘… For These Times.’

 

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Charles Dickens.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Little Dorrit van Charles Dickens
• Silas Marner van George Eliot
• The Cone-gatherers van Robin Jenkins

Citaat:

‘You have had your say; I am going to say mine. I am a Coketown man. I am Josiah Bounderby of Coketown. I know the bricks of this town, and I know the works of this town, and I know the chimneys of this town, and I know the smoke of this town, and I know the Hands of this town. I know ‘em all pretty well. They’re real. (p.262)

Vragen over het boek:

1. Waarom gaat Sissy bij de familie Gradgrind wonen?
2. Noem een drietal redenen waarom het Stephen Blackpool zo tegen zit in het leven.
3. Wat is het grote geheim van Mr Bunderby?
4. In hoeverre komt het hameren op ‘Facts’ Mr Gradgrind duur te staan?