Ships at a distance have every man's wish on board. For some they come in with the tide. For others they sail forever on the horizon, never out of sight, never landing until the Watcher turns his eyes away in resignation, his dreams mocked to death by Time. That is the life of men.
Now, women forget all those things they don't want to remember, and remember everything they don't want to forget. The dream is the truth. Then they act and do things accordingly.
So the beginning of this was a woman and she had come back from burying the dead. Not the dead of sick and ailing with friends at the pillow and the feet. She had come back from the sodden and the bloated; the sudden dead, their eyes flung wide open in judgment.
The people all saw her come because it was sundown. The sun was gone, but he had left his footprints in the sky. It was the time for sitting on porches beside the road. It was the time to hear things and talk. These sitters had been tongueless, earless, eyeless conveniences all day long. Mules and other brutes had occupied their skins. But now, the sun and the bossman were gone, so the skins felt powerful and human. They became lords of sounds and lesser things. They passed nations through their mouths. They sat in judgment.
Seeing the woman as she was made them remember the envy they had stored up from other times. So they chewed up the back parts of their minds and swallowed with relish. They made burning statements with questions, and killing tools out of laughs. It was mass cruelty. A mood come alive. Words walking without masters; walking altogether like harmony in a song.
‘What she doin' coming back here in dem overhalls? Can't she find no dress to put on? – Where's dat blue satin dress she left here in? – Where all dat money her husband took and died and left her? – What dat ole forty year ole 'oman doin' wid her hair swingin' down her back lak some young gal? – Where she left dat young lad of a boy she went off here wid? – Thought she was going to marry? – Where he left her? – What he done wid all her money? – Betcha he off wid some gal – why she don't stay in her class?’

© HarperCollins / Perennial, 1990.

Als Janie Crawford haar eerste vriendje heeft, is haar oma Nanny woest. Ze wil niet dat haar kleindochter zichzelf zo goedkoop aanbiedt aan de eerste de beste (net als Nanny’s dochter – Janie’s moeder – heeft gedaan). Oma zoekt voor de piepjonge Janie een goeie man. Het wordt een oude, lelijke, kwaadaardige boer met losse handjes: Logan Killicks. Het huwelijk is uiteraard een mislukking.
Als Janie later de charmante, praatgrage Joe Starks ziet langskomen is de keuze voor haar niet moeilijk; ze vlucht weg van haar boer. Joe Starks sticht een dorp, Eatonville, een dorp alleen voor zwarten. Janie heeft een paar mooie jaren. Totdat ze ontdekt dat Joe eigenlijk ook geen oog heeft voor de ideeën van vrouwen. En weer denkt Janie na over haar leven; is this all there is? Het leven wordt helemaal zwaar wanneer Joe ernstig ziek wordt. Hoe moet Janie nu alles alleen doen: een dorp en een winkel beheren?
Maar dan komt Tea Cake langs. Jonger dan Joe en jonger dan Janie, een flierefluiter, een muzikant, een werkloze, een kruimeldief en een zwerver. Maar wel heel boeiend …

ERK Niveau:

B2

Schrijver:

Zora Neale Hurston

Jaar van uitgave:

1937

Aantal pagina's:

193

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1930-1940

Plaats van handeling:

USA, het zuiden: de staten Alabama, Georgia en Florida

Bijzonderheden:

Een roman in 20 hoofdstukken, met heel veel dialogen in de taal van ongeletterde zwarte Amerikanen.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Their Eyes Were Watching God’ is een heel ontroerend en spannend boek over een zwarte vrouw. Het speelt zich af in een tijd dat zwarte mannen weinig rechten hadden. En zwarte vrouwen hadden al helemaal niets te vertellen.
De hoofdpersoon is een zeer sterk karakter; zij gaat in tegen alle discriminatie en vooroordelen. De roman gaat erover of zo’n onafhankelijke vrouw haar geluk kan vinden met zo veel tegenwerking van de mensen (vooral mannen) om haar heen.

WAT MOET JE WETEN?

Om ‘Their Eyes Were Watching God’ op zijn waarde te kunnen schatten is het nodig dat je iets weet van de tijd en van de plaats van de roman. Als het verhaal begint is de slavernij nog maar kort geleden afgeschaft. De oma van Janie was een slavin. Het verhaal speelt zich helemaal af in het diepe zuiden, de streken waar de slavernij het langst gehandhaafd werd. Ondanks de afschaffing van de slavernij zijn de zwarten die eerste decennia weinig meer dan slaven: ze hebben meestal geen grond om iets te verbouwen, als los arbeiders worden ze slecht behandeld. En dat geldt dan voor de mannen; de vrouwen hebben het nog minder.

DE TAAL

De woorden in ‘Their Eyes Were Watching God’ zijn niet echt moeilijk, maar wel lastig te lezen vanwege de vreemde spelling en het vele slang. Een groot deel van de roman staat geschreven in deze Afro-Amerikaanse spreektaal.
Woorden, zinnen en alinea’s zijn vaak kort. Hoofdstukken zijn normaal van lengte. Het boek is qua taal zeer overzichtelijk.
Sommige beschrijvingen – bijvoorbeeld van de natuur, het natuurgeweld, de liefde – zijn heel poëtisch en ze vallen op tussen de gewone spreektaal van het verhaal.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘Their Eyes Were Watching God’ is – met name in het begin – heel lastig te lezen. Als je eenmaal gewend bent aan het ongeletterde taaltje van de hoofdpersonen dan valt het allemaal wel mee (dubbele ontkenningen, foutieve werkwoordsvormen, slordige spellingwijzen). En dan blijft er een indringend en ontroerend verhaal over. Dan is het niet zozeer een verhaal over een zwarte vrouw, maar over een vrouw die kiest voor de liefde in plaats van voor status of geld.
Op grond van deze eigenschappen is ‘Their Eyes Were Watching God’ een roman met een literair niveau C 5d en een taal-(ERK-)niveau B2.

Schrijfstijl:

‘Their Eyes Were Watching God’ is prachtig geschreven. Zora Neale Hurston wist waar ze over schreef. Zij kende de wereld van de zwarte mensen (vooral van de vrouwen) heel goed. Niet zozeer omdat ze zelf arm was, maar omdat ze begaan was met het lot van de zwarte vrouwen in de dorpen en steden die ze heel goed kende.

Actie:

De roman ‘Their Eyes Were Watching God’ kent veel actie. Niet zozeer omdat er geschoten wordt – dat gebeurt trouwens wel, en wel op een zeer dramatisch moment – maar omdat de hoofdpersoon Janie zoveel in haar leven meemaakt: met arme familieleden en met een arme boer, met een rijke zwarte man, met een arme los arbeider.

Tijd:

‘Their Eyes Were Watching God’ speelt zich af in de eerste helft van de twintigste eeuw. De slavernij ligt nog vers in het geheugen van de zwarte mensen. Ze zijn nu vrij, maar wat houdt die vrijheid in? Geld en grond is er nauwelijks, en nog steeds worden de zwarten als minderwaardige wezens behandeld. Vooral in het zuiden van het land waar deze roman zich afspeelt.

Plaats:

Het verhaal van ‘Their Eyes Were Watching God’ is gesitueerd in de zuidelijke staten van de USA: in Georgia en Alabama, maar vooral in Florida. Een gebied dat Zora Neale Hurston heel goed kende: ze leefde het grootste deel van haar leven in Florida, ze groeide op in het plaatsje Eatonville, waar ze ook over schrijft.
Behalve in dat dorp speelt het verhaal zich eerst af op het platteland. Na Eatonville vertrekt Janie naar het gebied bij Lake Okeechobee in de Everglades in het zuiden van de staat Florida, waar ze met Tea Cake gaat werken.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Their Eyes Were Watching God’: hoe wordt Janie Crawford gelukkig? Zij heeft een andere mening over geluk dan haar oma of haar buren. Ze verschilt ook vaak van mening met de mannen in haar leven, iets wat bijna een doodzonde is. Ze is een zeer zelfstandige vrouw die haar tijd decennia vooruit is.

Verteller:

‘Their Eyes Were Watching God’ heeft een auctoriale verteller. Het verhaal wordt in de derde persoon verteld. Maar er is wel een speciale verteller aan het woord in ‘Their Eyes Were Watching God’. Hoewel er over Janie als over ‘she’ wordt gesproken, heeft de lezer het gevoel heel dicht op de hoofdpersonen en op de karakters te zitten. Janie is heel open over haar gevoelens, ze vertelt alles wat haar bezighoudt heel helder. Op deze manier is het net alsof de lezer bij alles aanwezig is.

Hoofdkarakters:

De hoofdpersoon in ‘Their Eyes Were Watching God’ is:
• Janie Crawford: een jonge, zwarte vrouw die volwassen wordt. Aan het begin van de roman is ze al weduwe. Maar al snel horen we haar levensverhaal vanaf haar geboorte tot aan (ongeveer) haar veertigste levensjaar.

Bijfiguren:

Er zijn veel bijfiguren in ‘Their Eyes Were Watching God’. De belangrijkste (degenen die een grote invloed hebben op Janie) zijn:
• Pheoby: de buurvrouw en beste vriendin van Janie in Eatonville;
• Nanny: de oma van Janie;
• Leafy: de moeder van Janie. Janie kent haar helemaal niet, maar ze hoort wel het een en ander over haar;
• Logan Killicks: een oudere man, een weduwnaar en boer;
• Joe (Jody) Starks: een ondernemende en enthousiaste man;
• Tea Cake: een vrijbuiter en los arbeider. Hij houdt van feesten, van muziek en van vrouwen.

Website:

http://zoranealehurston.com/

Film:

‘Their Eyes Were Watching God’ werd verfilmd (met Hale Berry in de hoofdrol).

Overig:

‘Their Eyes Were Watching God’ was de inspiratie voor meerdere toneelstukken, TV-verfilmingen en hoorspelen.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over Zora Neale Hurston.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• If Beale Street Could Talk van James Baldwin
• The Help van Kathryn Stockett
• The Underground Railroad van Colson Whitehead

 

Citaat:

‘Honey, de white man is de ruler of everything as fur as Ah been able tuh find out. Maybe it’s some place way off in de ocean where de black man is in power, but we don’t know nothin’ but what we see. So de white man throw down de load and tell de nigger man tuh pick it up. He pick it up because he have to, but he don’t tote it. He hand it to his womanfolks. De nigger woman is de mule uh de world so fur as Ah can see. Ah been prayin’ fug it tuh be different wid you. Lawd, Lawd, Lawd!’ (p.14)

Vragen over het boek:

1. Welke keuzes die Janie Crawford maakt met betrekking tot mannen zijn volgens jou de goede? Waarom vind je dat?
2. Analyseer één van de volgende karakters en geef aan op welke manier zij invloed hebben gehad op Janie: Logan Killicks, Joe Starks, Tea Cake.
3. In hoeverre speelt de slavernij – die al afgeschaft is wanneer het verhaal begint – een rol in deze roman?
4. Verklaar de titel en geef aan waar deze titel in het boek gebruikt wordt (dit is in ieder geval op drie plaatsen in het boek).