It is a clear and dazzling summer’s day in Vienna. You are standing in a skewed pentangle of lemony sunshine at the sharp corner of Augustiner Strasse and Augustinerbastei, across from the opera house, indolently watching the world pass by you, waiting for someone or something to catch and hold your attention, to generate a tremor of interest. There’s a curious frisson in the city’s atmosphere today, almost spring-like, though spring is long gone, but you recognize that slight vernal restlessness in the people going by, that stirring of potential in the air, that possibility of audacity – though what audacities they might be, here in Vienna, who can say? Still, your eyes are open, you are unusually poised, ready for anything – any crumb, any flung coin – that the world might casually toss your way.
And then you see – to your right – a young man striding out of the Hofgarten park. He is in his late twenties, almost handsome in a conventional way, but your eye is drawn to him because he is hatless, an anomaly in this busy crowd of Viennese folk, all hatted, men and women. And, as this young, almost conventionally handsome man walks purposefully past you, you note his fine brown, breeze-blown hair, his pale grey suit and his highly polished ox-blood shoes. He’s of medium height but broad-shouldered with something of a sportsman’s build and balance, you register, as he goes by, a couple of paces from you. He’s clean-shaven – also unusual in this place, the city of facial hair – and you observe that his coat is well tailored, cut tight at the waist. Folds of an ice-blue silk handkerchief spill easily from his breast pocket. There is something fastidious and deliberate about the way he dresses himself – just as he’s almost conventionally handsome, so is he also almost a dandy. You decide to follow him for a minute or so, vaguely intrigued and having nothing better to do.

© Bloomsbury, 2012/2013.

Lysander Rief is een Engelse acteur die besloten heeft een langere tijd in Wenen te wonen. Zijn verloofde werkt thuis aan haar carrière; Lysander hoopt later weer terug te keren als acteur. Zijn vermogende stiefvader en moeder hebben het grootste deel van zijn reis en kost en inwoning betaald, dus veel financiële zorgen hoeft Lysander niet te hebben.
Maar andere zorgen heeft hij wel. Een ervaring uit het verleden heeft gezorgd voor een seksuele remming; reden waarom Lysander nu onder behandeling van een psychiater staat.
Gelukkig lijkt de behandeling van de psychiater hem te helpen; langzamerhand beseft Lysander hoe hij van zijn trauma af kan komen.
Maar dan doemen er andere problemen op. Lysander ontmoet een mooie, jonge, intrigerende vrouw in Wenen. Een vrouw die zich ook voor hem interesseert. Maar zij heeft al een minnaar – een wel heel jaloerse minnaar …
En dan breekt ook nog de Eerste Wereldoorlog uit. En de eens zo grote metropool Wenen verliest haar macht en andere naties vechten om de hegemonie in Europa: Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië.
Vanaf dat moment lijkt Lysander een belangrijke rol in de internationale spionagewereld te gaan spelen. Hij spreekt vloeiend Engels, Duits en behoorlijk goed Frans. Hij kent de Duitstalige wereld en de mentaliteit van veel Europeanen van het vasteland. En hij heeft een enorme schuld opgebouwd bij de Britse overheid. Reden waarom de Britse geheime diensten hem om enkele wederdiensten kunnen vragen. Wederdiensten die hem achter de vijandelijke linies in Europa zullen brengen …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

William Boyd

Jaar van uitgave:

2012

Aantal pagina's:

429

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1910-1920

Plaats van handeling:

Oostenrijk (Wenen), UK (Londen).

Bijzonderheden:

Een roman in 4 getitelde delen en in 18 getitelde hoofdstukken.
In het Nederlands heet de roman ‘Wachten op de dageraad’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Waiting for Sunrise’ zou je kunnen categoriseren als een oorlogsroman, een spionageroman of een thriller. Maar het is tegelijkertijd ook een liefdesverhaal en een soort comedy-of-manners. Je leert als lezer heel veel over de periode 1910-1915, een turbulente tijd in Europa, en met name in Oostenrijk en in Engeland.

WAT MOET JE WETEN?

‘Waiting for Sunrise’ speelt voornamelijk in Wenen en in Londen. Wenen was tot het eind van de Eerste Wereldoorlog een machtige stad: de hoofdstad van een enorm rijk waartoe (delen van) de tegenwoordige landen Oostenrijk, Hongarije, Polen, Oekraïne, Slovenië en zelfs Italië behoorden. Die belangrijke positie zorgde ervoor dat Wenen een verzamelplaats was voor militairen, diplomaten, spionnen en avonturiers.

DE TAAL

De taal van ‘Waiting for Sunrise’ is pittig, maar zeker niet moeilijk.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn over het algemeen kort, wat het lezen vergemakkelijkt.
Mr Boyd neemt nooit een blad voor de mond, wat duidelijk wordt uit sommige expliciete gewelds- of seksscenes.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman goed te begrijpen.
Dat geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Het is een spionageverhaal, dus er zitten de nodige cliffhangers en afleidende scenes en karakters in. Maar het verhaal zelf zorgt ook regelmatig voor grote verrassingen.
Op basis van deze eigenschappen is ‘Waiting for Sunrise’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

De roman is zeer minutieus geschreven, zoals we dat van Mr Boyd gewend zijn. De schrijver geeft heel veel nuttige informatie over tijd en plaats – in dit geval over Europese landen vlak vóór en tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Actie:

‘Waiting for Sunrise’ bevat een verhaal met veel actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1913-1915, dus het jaar vlak vóór en de eerste twee jaren tijdens de Eerste Wereldoorlog. Die tijd bepaalt ook het thema: het zijn jaren van achterdocht tussen individuen en naties, het grote Habsburgse Rijk (Oostenrijk-Hongarije) brokkelde af en de Britten sloten zich aan bij de Fransen om hun land tegen de Duitsers te verdedigen.

Plaats:

De setting van ‘Waiting for Sunrise’ is meerdere plaatsen en landen: Oostenrijk (Wenen), Zwitserland (Genève) en Groot-Brittannië (Londen, Sussex, Oxford). Enkele scenes spelen in de loopgraven van Noord-Frankrijk.

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Waiting for Sunrise’: hoe zal Lysander de problemen die hij vóór en tijdens de Eerste Wereldoorlog tegenkomt kunnen overwinnen?

Verteller:

De roman heeft afwisselend een ik-verteller en een auctoriale verteller, wat het verhaal nu objectief en dan weer heel subjectief maakt. De ik-verteller vertelt zijn levensverhaal in de vorm van een dagboek.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Waiting for Sunrise’ zijn:
• Lysander Rief (geboren in 1886): de ik-verteller, een 27-jarige Engelse acteur. Zijn vader was de zeer populaire acteur Halifax Rief, zijn moeder was de Oostenrijkse actrice Annaliese. Lysander spreekt vanwege zijn moeder heel goed Duits. Zijn vader overleed op jonge leeftijd; toen zijn moeder hertrouwde gingen zij bij hun adellijke echtgenoot-stiefvader wonen;
• Esther (‘Hettie’) Bull: een beeldhouwer die oorspronkelijk uit Engeland komt. Hettie is mooi, jong, driest en intrigerend. Maar ze heeft ook een minder gunstige kant – daarom is ze onder behandeling van een psychiater;
• Mrs Anna(liese) Rief, Lady Faulkner (14): de moeder van Lysander, een vroegere actrice. Zij werd al jong weduwe, toen haar man Halifax, ook een acteur, overleed. Later trouwde ze met de (oudere) weduwnaar. Lady Faulkner groeide op in Wenen, haar Duits is nog altijd uitstekend – als knappe actrice vierde ze veel triomfen in Engeland;
• Major Hamo Rief, VC, explorer: de oom van Lysander, een broer van diens overleden vader. Uncle Hamo is een vriendelijke man die overigens in Afrika wel de nodige heftige zaken heeft meegemaakt. Tegenwoordig woont hij aan de Engelse zuidkust, samen met zijn (veel jongere) Afrikaanse vriend. Hamo is homoseksueel. Voor Lysander is hij de vader die hij nauwelijks gekend heeft.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Waiting for Sunrise’ zijn:
Leden van Britse geheime diensten:
• Jack Fyfe-Miller: marine-attaché van de Weense ambassade. Hij en Lysander ontmoeten elkaar meerdere malen, zowel op het vasteland van Europa als in Engeland;
• Lieutenant-Colonel Alwyn Munro: een vriend van Dr Bensimon, een attaché van de Britse ambassade. Alwyn maakt kennis met Lysander bij de psychiater Bensimon;
• Colonel Massinger: een Britse officier die niet alleen in Engeland, maar ook op het vasteland van Europa werkt. Samen met Fyfe-Miller en Munro krijgen ze veel gedaan op het gebied van (contra)spionage.
In Oostenrijk (Wenen):
• Dr John Bensimon: een Engelse psychiater die in Wenen woont en werkt. Hij was een student van de door hem zeer bewonderde Dr Freud. In Wenen heeft hij met name Britse patiënten;
• Udo Hoff: een avantgardistische schilder, de man met wie Hettie in de buurt van Wenen samenwoont. Udo heeft veel geld en bezittingen van zijn ouders geërfd, waardoor hij een in-vloedrijke persoon in Wenen is geworden;
• Bewoners van Pension Kriwanek: Frau Kriwanek (hospita), Traudl (18, een dienstmeid), Herr Nikolas Barth (70, een kamerhuurder, en oud-musicus en -muziekleraar), Lieutenant Wolfram Rozman (kamerhuurder, een officier), Joseph Plischke (ingenieur);
• Dr Sigmund Freud: de wereldberoemde psychiater. Dr Bensimon was een student (en bewonderaar) van hem;
• Anderen: Inspector Strolz (politie-inspecteur), Herr Feuerstein (advocaat).
In Groot-Brittannie (Londen, Sussex en Oxford):
• Lord Crickmay Faulkner: de stiefvader van Lysander, een voorname, adellijke (en vriendelijke) man. Lord Faulkner heeft een zoon, schoondochter en kleinkinderen, maar hij behandelt Lysander ook als zijn rechtmatige zoon;
• The Honourable Hugh Faulkner (zoon van Crickmay; hij is een gewaardeerde tandarts), zijn echtgenote May en twee kinderen (Emily en Charlotte): de (stief)familie van Lysander, mensen met wie hij een prima relatie heeft;
• Greville Varley: de beste jeugd- en studievriend van Lysander;
• Miss Blanche Blondel: de verloofde van Lysander, een succesvolle actrice. Blanche is een mooie jonge vrouw die veel succes op het toneel heeft. Zij lijkt lange tijd bereid te zijn om te wachten totdat Lysander eraan toe is om met haar te trouwen;
• Personeel op Claverleigh Hall, het landhuis van Lord en Lady Faukner: Digby (head gardener), Davy Bledlow en zijn zoon Tommy (een leeftijdgenoot van Lysander), Marlow (butler);
• Gilda Butterfield: een actrice en latere collega van Lysander;
• Rutherford Davison: toneelregisseur;
• Personeel in diverse bars, pubs en pensions: Molly (barmaid), Mrs Tozer (housekeeper), Cerridwyn (barmaid);
• Femil: de 17-jarige Afrikaanse butler (en speciale vriend) van Hamo Rief – een jongeman die hij uit Afrika heeft meegenomen;
• Jobling, tailor: de Londense kleermaker van Lysander;
• Britse militairen: Lance Corporal Merrilees, Captain J. St.J. Teesdale, Alfie ‘Fingers’ Doig, Nelson Waller, Mick Etherington, Horace Lefroy, Sergeant Mott, Captain Dayson, Sergeant Foley, Captain Dodd, Lieutenant Wiley, Lieutenant Gorlice-Law;
• James Ashburnham: een toneelschrijver, een kennis van Lysander;
• Hoge ambtenaren van het bureau dat zich bezighoudt met overzeese oorlogszaken, The Directorate of Movements: Lieutenant-Colonel Osborne-Way (director), Major Mansfield Keogh (Royal Irish Regiment) en Captain Christian Vanderbrook (King’s Royal Rifle Corps);
• Lance-Corporal Tremlett: een militair die Lysander helpt bij zijn interne onderzoek;
• Bonham Johnson: een kennis van Uncle Hamo;
• Jago Lasry: een dichter uit Cornwall;
In Zwitserland (Genève):
• Madame Florence Duchesne (‘Bonfire’): een dame die toegang heeft tot geheime documenten de oorlog aangaande;
• Manfred Glockner, consular official: een beambte in Genève die geheime informatie lijkt te hebben.

Website:

https://www.theguardian.com/books/2012/feb/16/waiting-sunrise-william-boyd-review

Film:

‘Waiting for Sunrise’ is niet verfilmd.

Overig:

‘Waiting for Sunrise’ is de twaalfde roman van William Boyd; het is opnieuw een verhaal waarin de setting landen betreft die zich in een oorlogssituatie bevinden en waarin geschiedenis een belangrijk thema in het verhaal is.

 

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over William Boyd.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• The Spy Who Came in from the Cold van John le Carré
• Topaz van Leon Uris
• The Human Factor van Graham Greene

Citaat:

And on this note I think back, as I often do, to that October dawn on Hampstead Heath as I was waiting for sunrise, waiting for Vanderbrook to arrive. I knew it would be him and I hoped that sunrise that day would bring understanding and clarity with it – or at least clearer vision. (pp.418-419)

Vragen over het boek:

1. Welke mensen ontmoet Lysander in Wenen die later een belangrijke rol in zijn leven zullen spelen?
2. Waarom werd Lysander naar Genève gestuurd?
3. Welke rol speelt het libretto van de onbekende opera in het verhaal?
4. Wie is de echte spion in dit verhaal en waarom werd deze spion ingehuurd?