One afternoon, when Bruno came home from school, he was surprised to find Maria, the family’s maid – who always kept her head bowed and never looked up from the carpet – standing in his bedroom, pulling all his belongings out of the wardrobe and packing them in four large wooden crates, even the things he’d hidden at the back that belonged to him and were nobody else’s business.
‘What are you doing?’ he asked in as polite a tone as he could muster, for although he wasn’t happy to come home and find someone going through his possessions, his mother had always told him that he was to treat Maria respectfully and not just imitate the way Father spoke to her. ‘You take your hands off my things.’
Maria shook her head and pointed towards the staircase behind him, where Bruno’s mother had just appeared. She was a tall woman with long red hair that she bundled into a sort of net behind her head, and she was twisting her hands together nervously as if there was something she didn’t want to have to say or something she didn’t want to have to believe.
‘Mother,’ said Bruno, marching towards her, ‘what’s going on? Why is Maria going through my things?’
‘She’s packing them,’ explained Mother.
‘Packing them?’ he asked, running quickly through the events of the previous few days to consider whether he’d been particularly naughty or had used those words out loud that he wasn’t allowed to use and was being sent away because of it. He couldn’t think of anything though. In fact over the last few days he had behaved in a perfectly decent manner to everyone and couldn’t remember causing any chaos at all. ‘Why?’ he asked then. ‘What have I done?’
Mother had walked into her own bedroom by then but Lars, the butler, was in there, packing her things too. She sighed and threw her hands in the air in frustration before marching back to the staircase, followed by Bruno, who wasn’t going to let the matter drop without an explanation.
‘Mother,’ he insisted. ‘What’s going on? Are we moving?’

© Random Century Children’s Books / David Fickling Books, 2006

De negenjarige Bruno groeit samen met zijn twee jaar oudere zus Gretel op bij zijn vader en moeder in Berlijn. Zijn vader heeft een prima baan en Bruno leeft als een vorst. Zijn grootouders komen vaak langs en alles gaat geweldig.
Als op zekere dag de baas van zijn vader, ‘The Fury’, langskomt, blijkt na een paar weken dat de familie verhuizen moet. Ze krijgen een landhuis in Polen, in ‘Out-With’; de vader van Bruno krijgt het nog drukker dan hij het al had en hij krijgt een nog belangrijker baan dan eerst. Maar Bruno vindt het eerst maar niks: er zijn wel veel bedienden die alles doen wat je zegt en de soldaten van zijn vader zijn heel interessant en zeer onderdanig, maar veel te beleven is er niet in en om het huis.
Maar dan ontdekt Bruno iets bijzonders. Niet ver bij het huis vandaan staat een hoog hek in het land. Als Bruno dat hek heel ver volgt, ontdekt hij aan de andere kant van het hek een jongen in een gestreepte pyjama. Het is Shmuel: ook negen net als Bruno, en ook nog geboren op dezelfde dag. Bruno merkt dat Shmuel mager is en vaak erge honger heeft. De twee jongens kunnen het na een tijdje goed met elkaar vinden. Bruno vertelt niemand iets over zijn nieuwe vriendje.
En dan besluit Bruno dat hij die plek waar Shmuel woont wel eens beter wil bekijken …

ERK Niveau:

B1

Schrijver:

John Boyne

Jaar van uitgave:

2006

Aantal pagina's:

216

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1939 – 1945

Plaats van handeling:

Berlijn en Polen

Bijzonderheden:

Een jeugdroman in 20 hoofdstukken.
In het Nederlands heet het boek ‘De jongen in de gestreepte pyjama’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

Voor de geïnteresseerden in alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft is ‘The Boy in the Striped Pyjamas’ verplichte kost. Voor iemand die een aangrijpend en ontroerend boek wil lezen, is dit ook een prima keus. Het is een verhaal over verwondering, vriendschap, onderdrukking en over het lot dat mensen soms treft.

WAT MOET JE WETEN?

De jeugdroman speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog en voor een groot deel in Polen. Toch heb je als lezer weinig specifieke kennis nodig voor het begrijpen van het verhaal. Het is de tijd van Nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog, maar het had ook een andere nare plek in een andere tijd kunnen zijn: een plaats en tijd waar mensen worstelen met dilemma’s van goed en kwaad.

DE TAAL

‘The Boy in the Striped Pyjamas’ is niet moeilijk om te lezen. De woorden zijn nergens ingewikkeld, de taal is voor jongere lezers die het Engels aardig beheersen. Het boek is begrijpelijk voor elke B1-lezer.
Het boek kent twintig, redelijk korte hoofdstukken. Er is één belangrijke verhaallijn. De alinea’s zijn over het algemeen kort. En tenslotte staan er behoorlijk veel dialogen in het verhaal, waardoor het geheel zeer leesbaar blijft.

DE TAAL EN HET VERHAAL

‘The Boy in the Striped Pyjamas’ is een boek over een kind van negen jaar oud, maar het is in geen enkel opzicht een kinderboek. Het onderwerp is daar veel te morbide voor. Wat betreft leeftijd van de hoofdpersoon en de ernst van het onderwerp lijkt dit boek op meerdere boeken in zijn soort: Room, Extremely Loud and Incredibly Close, The Painted Bird, Empire of the Sun. Ook stelt het verschil tussen de jeugd van de hoofdpersoon en het volwassen onderwerp de auteur in staat om zich meer tot de lezer te richten, terwijl de hoofdpersoon te jong is om te begrijpen wat er om hem heen aan de hand is; zoals dat ook gebeurt in romans als The Diary of Adrian Moled, Aged 13¾, The Life of Pi, David Copperfield. Zo noemt Bruno de baas van zijn vader ‘The Fury’; zijn nieuwe woonplaats spreekt hij uit als ‘Out-With’.
Ondanks het ernstige onderwerp is ‘The Boy in the Striped Pyjamas’ qua opbouw en thematiek goed te begrijpen voor een young adult.
Ook de woorden zijn goed te begrijpen. De alinea’s zijn kort, er zijn veel dialogen. Het boek bestaat uit twintig, overzichtelijke hoofdstukken.
Op grond van deze eigenschappen is ‘The Boy in the Striped Pyjamas’ een boek van een literair niveau B 2c en een taal-(ERK-)niveau B1.

Schrijfstijl:

John Boyne heeft een boeiende schrijfstijl. Hij weet tot op de laatste bladzijde de spanning erin te houden. Omdat hij zijn hoofdpersoon als een jongetje behandelt en zijn lezers als volwassenen, is dit zo’n boeiende, spannende en eerlijke roman geworden. Een roman die weinig lezers onberoerd zal laten.

Actie:

‘The Boy in the Striped Pyjamas’ is een spannend verhaal. Dat komt niet zo zeer door de actie in de roman. Soms gebeurt er niet echt zo veel. Maar elke keer – en in elk hoofdstuk – merkt de lezer tussen de regels door dat er iets vreselijks te gebeuren staat. Bruno leidt een gewoon, rijkeluisleventje; de lezer weet na een tijdje hoe dat leven in weelde ontstaan is en vermoedt dat er elk moment iets vreselijks gebeuren kan. En dat blijkt ook zo te zijn …

Tijd:

Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog (1939-1945). De exacte tijd zal ergens halverwege die oorlog zijn (een jaartal wordt niet genoemd).
Het verhaal speelt zich af over een periode van ongeveer een jaar en het wordt chronologisch verteld.

Plaats:

De roman begint in de Duitse hoofdstad Berlijn. De andere negentien hoofdstukken spelen zich af in Polen, op het platteland.

Verhaallijn:

Er is één verhaallijn: Bruno die bij zijn nieuwe huis op zoek gaat naar een vriendje. Als hij dat vriendje gevonden heeft, komen er andere verhaallijnen in het verhaal: het dilemma tussen goed en kwaad, de behandeling van mensen die anders zijn.

Verteller:

Er is een alwetende verteller. De verteller spreekt namens en over Bruno. Bruno is een jongen van negen jaar oud (aan het eind van de roman is hij tien). Hij weet net zo veel als elk negenjarig kind en zo wordt hij ook door zijn ouders en zus behandeld. Veel komt hij niet te weten over waar hij woont, waarom hij daar woont en wie die mensen in de buurt van hun landhuis zijn. Het feit dat de lezer veel meer weet dan Bruno maakt het verhaal zeer interessant: de lezer weet dat er verkeerde dingen gebeuren, maar kan niet de handelingen van Bruno of van zijn familieleden of bekenden tegenhouden of beïnvloeden.
De verteller vertelt over een jongetje van negen jaar oud, maar het verhaal is zeker niet bedoeld voor kinderen van negen of tien jaar; ‘The Boy in the Striped Pyjamas’ is geen kinderboek, maar een young adult novel.

Hoofdkarakters:

De hoofdpersonen in het verhaal zijn:
• Bruno: een Duits jongetje van 9 (later 10) jaar oud. Bruno is een beetje een wijsneus, hij denkt vaak dat hij iets beter weet dan een ander. Zijn vader heeft een heel goede baan in het leger, waardoor de familie in weelde woont: ze hebben eerst een groot huis in Berlijn en wonen daarna op een landhuis met bedienden in Polen op het platteland.
• Shmuel: een joods jongetje. Even oud als Bruno; hij woont in het kamp. Bruno en Shmuel raken met elkaar bevriend.

Bijfiguren:

Er zijn redelijk veel bijfiguren. De belangrijkste daarvan zijn:
• De vader van Bruno (Ralf): een hoge officier in het Duitse leger (Commandant bij de SS);
• De moeder van Bruno: huisvrouw. Zij is het niet altijd eens met de werkzaamheden van haar man;
• Gretel: de zus van Bruno. Zij is 11 (later 12) jaar oud;
• De grootouders van Bruno en Gretel: de ouders van Bruno’s vader. De opa is trots op zijn zoon, de oma Nathalie vindt het maar niks dat haar zoon zo’n fanatieke nazi is geworden;
• Maria: de huishoudster, een ongeveer 20-25-jarige aardige meid;
• Pavel: een bediende van tussen de 50 en 60 jaar oud. Hij zegt dat hij vroeger huisarts was; omdat hij nu in het kamp woont, ziet hij er oud en vermagerd uit;
• Lieutenant Kurt Kotler: een ongeveer 20-jarige officier, een arrogante man die een felle nazi is;
• The Fury en Eva: de Duitse leider en zijn vriendin;
• Lars: de kok;
• Herr Liszt: een onderwijzer die Bruno en Gretel thuis les geeft;
• Andere officieren, soldaten en bewoners van het kamp.

Website:

http://www.johnboyne.com/

Film:

Het boek is verfilmd. Zoals vaker: lees eerst het boek; pas dan de film kijken.

Overig:

Wees gewaarschuwd …

Het boek heeft een heftig einde …

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over John Boyne.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Carrie’s War van Nina Bawden
• The Kingdom by the Sea van Robert Westall
• Empire of the Sun van J.G. Ballard

Citaat:

And that’s the end of the story about Bruno and his family. Of course all this happened a long time ago and nothing like that could ever happen again.
Not in this day and age. (p.216)

Vragen over het boek:

1. ‘The Boy in the Striped Pyjamas’ is een veelzeggende titel. Wanneer ontdekt Bruno wat die gestreepte pyjama betekent? Of ontdekt hij dat niet? Hoe weet je dat?
2. Welke familieleden van Bruno hebben echte nazisympathieën en welke hebben dat minder? Waar blijkt dat uit?
3. Heeft ‘The Boy in the Striped Pyjamas’ een betekenis voor jou gekregen of was het zo maar een spannend verhaaltje? Met andere woorden, wat heb je van het boek geleerd?
4. Sommige recensenten hebben kritiek op het verhaal. Waar zouden ze kritiek op kunnen hebben, denk je? Ben je het met hen eens?